Tổ Đỉa

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Hồ Sơ Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – TRADIMEC

Bệnh tổ đỉa là một trong những dạng viêm da phổ biến nhiều người mắc phải. Bệnh đặc trưng với triệu chứng nổi mụn nước li ti ở tay, chân gây ngứa ngáy dữ dội. Nếu không xử lý sớm thì mức độ càng diễn tiến nghiêm trọng hơn gây ảnh hưởng đến thể chất và sinh hoạt hằng ngày, gây mất thẩm mỹ cho người bệnh.

Tổ đỉa là gì?

Bệnh tổ đỉa (tên khoa học là Dyshidrosis) còn được gọi là chàm tổ đỉa. Đây là một thể đặc biệt của bệnh chàm – Eczema. Có thể hiểu đơn giản đây là bệnh lý viêm da mạn tính với một số biểu hiện đặc trưng như hình thành mụn nước dày và cứng, mọc khu trú trong lòng bàn tay, bàn tay và gây ngứa. Những đốm mụn nước này có kích thước từ 1 – 2mm kèm theo tình trạng đỏ ửng vùng da nổi đốm, có thể tự lành sau hơn 3 tuần phát bệnh.

Bệnh tổ đỉa là một dạng viêm da phổ biến và là thể đặc biệt của bệnh chàm – Eczema

Bệnh được đánh giá là không gây nguy hiểm đến tính mạng, tuy nhiên có tính chất phát triển và kéo dài dai dẳng gây ra tình trạng dày da và những vết nứt nẻ sau nhiều lần tái phát. Mỗi đợt tái phát làm ảnh hưởng đến tình trạng sức khỏe cũng như khiến người bệnh mệt mỏi, suy giảm chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân tổ đỉa

Hiện nay, khoa học vẫn chưa thể xác định chính xác nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh tổ đỉa. Tuy nhiên, đã có nhiều nghiên cứu kết luận rằng bệnh có mối liên quan trực tiếp với gen di truyền, rối loạn thần kinh và rối loạn chức năng nội tạng. Bằng chứng là có đến 50% bệnh nhân tổ đỉa có bố hoặc mẹ cũng mắc căn bệnh này.

Bên cạnh đó, bệnh tổ đỉa còn xuất phát từ một số nguyên nhân hay nói chính xác hơn là yếu tố nguy cơ khởi phát bệnh gồm:

Dị ứng với hóa chất: Những người thường xuyên tiếp xúc với các loại hóa chất độc hại, chất tẩy rửa hóa học như nước rửa chén, xà phòng, mỹ phẩm… lâu ngày có thể làm kích ứng da và gây ra bệnh.
Mắc một số bệnh lý nhiễm khuẩn: Thường xuyên tiếp xúc với nguồn nước bẩn, ô nhiễm hay đất cát, nhất là ở trẻ em rất dễ gây ra tình trạng viêm nhiễm và khởi phát bệnh. Ngoài ra, những người có tiền sử mắc bệnh viêm gan, viêm thận, hen suyễn… cũng rất dễ gây ra bệnh tổ đỉa.
Do nấm: Nhiễm nấm ở tay chân khiến cho làn da mất đi khả năng tự bảo vệ và làm tăng nguy cơ bị tổ đỉa khi gặp yếu tố thuận lợi.
Do tác dụng phụ của thuốc: Sử dụng một số loại thuốc điều trị bệnh đặc thù và lạm dụng thuốc cũng là một trong những tác nhân làm ảnh hưởng đến làn da do phát sinh dị ứng. Từ đó, dễ dàng tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào da và gây bệnh.
Do vi khuẩn đường ruột (Peoteus) và liên cầu: Đây cũng là nguyên nhân phổ biến làm kích phát các triệu chứng bệnh tổ đỉa do cơ thể bị nhiễm khuẩn trùng đường ruột.
Do rối loạn thần kinh giao cảm: Biểu hiện đặc trưng của tình trạng này chính là tăng tiết mồ hôi tay và chân. Lòng bàn tay, bàn chân luôn trong tình trạng ẩm ướt rất dễ phát sinh các ổ khuẩn và gây ra bệnh tổ đỉa.
Do căng thẳng và mệt mỏi quá mức: Suy giảm sức khỏe, trạng thái tinh thần không ổn định, stress kéo dài khiến người bệnh rơi vào mệt mỏi, giảm sức đề kháng và khởi phát các triệu chứng của bệnh tổ đỉa nếu mầm mống của bệnh đã tiềm ẩn sẵn trong cơ thể.

Tay hoặc chân tiếp xúc với các loại hóa chất, chất tẩy rửa axit là tác nhân khởi phát triệu chứng bệnh tổ đỉa

Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh tổ đỉa, nếu muốn chẩn đoán chính xác bệnh tổ đỉa mình mắc phải xuất phát từ nguyên nhân nào thì tốt nhất người bệnh nên thăm khám tại bệnh viện chuyên khoa Da liễu.

Triệu chứng tổ đỉa

Cũng tương tự như một số bệnh lý da liễu khác, bệnh tổ đỉa cũng đặc trưng với những triệu chứng nhận biết điển hình như:

Xuất hiện những mụn nước li ti rất nhỏ với kích thước dưới 3mm. Vị trí xuất hiện phổ biến nhất là trên đầu hoặc kẽ ngón tay, ngón chân, bòng bàn tay, lòng bàn chân.
Những mụn nước nằm sâu và ngang bàng hoặc cao hơn so với bề mặt da, rất khó vỡ. Càng để lâu những đốm mụn nước này càng dễ kết dính lại với nhau, tạo thành những mụn nước lớn.
Mụn nước không chỉ tạo cảm giác cộm khó chịu mà còn gây ngứa ngáy. Càng ngứa ngáy thì càng gãi nhiều khiến cho vết thương càng nóng rát, sưng đỏ. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp người bệnh không có bất kỳ triệu chứng gì. Càng tiếp xúc với hóa chất tẩy rửa càng làm tăng mức độ ngứa và khó chịu.
Mụn nước phát triển lớn quá mức sẽ bị vỡ ra, làm giải phóng các chất dịch nhầy bên trong khiến vùng da nổi mụn nước khô cứng lại, nứt nẻ và chảy máu. Hậu quả là bề mặt da xù xì, mất thẩm mỹ và người bệnh phải mất thời gian khá lâu mới có thể chữa lành được.
Trong một vài trường hợp, bóng nước xuất hiện ở ngón tay hoặc bàn tay có thể kéo theo tình trạng sưng hạch bạch huyết. Điển hình với một số triệu chứng như xuất hiện hạch ở vùng nách, ngứa râm ran ở cẳng tay.
Móng tay và móng chân bị viêm nhiễm, thay đổi màu sắc hoặc thậm chí là làm đi hình dạng bình thường của móng.

Bệnh tổ đỉa đặc trưng với các triệu chứng là nổi mụn nước li ti, bóng nước, ngứa ngáy dữ dội… ở các kẽ ngón tay, ngón chân

Tùy vào từng trường hợp cụ thể, mắc bệnh ở thể nào, giai đoạn nào và có nặng hay không mà sẽ có những triệu chứng khác nhau. Những triệu chứng của bệnh tổ đỉa thường tiến triển theo từng đợt, nặng nề hơn vào mùa hè và dần thuyên giảm vào mùa đông.

Cách Chữa Bệnh Tổ Đỉa

Cách chữa bệnh tổ đỉa bằng mẹo dân gian thường áp dụng cho các trường hợp nhẹ, mới bắt đầu, và triệu chứng chưa nghiêm trọng. Ưu điểm của phương pháp này là an toàn, lành tính và tiết kiệm chi phí, vì sử dụng nguyên liệu tự nhiên có sẵn.

Nguyên liệu tự nhiên chữa bệnh tổ đỉa:

Dùng tỏi:

Lấy 2 củ tỏi tươi, bóc vỏ, rửa sạch, ngâm trong rượu trong 10 ngày.

Thoa rượu tỏi lên vùng da tổ đỉa, giữ khoảng 15 phút, sau đó rửa sạch.

Dùng chanh:

Vắt nửa quả chanh, kết hợp với nước ấm theo tỉ lệ 1:1.

Lau sạch vùng da tổ đỉa và thoa hỗn hợp chanh, giữ trong 10 phút, sau đó rửa sạch.

Dùng củ ráy:

Rửa sạch và gọt vỏ củ ráy, cắt thành miếng mỏng và giã nát.

Đun sôi 2 lít nước, thêm củ ráy vào, đun thêm 10 phút, ngâm tay chân trong nước này hàng ngày.

Dùng muối:

Rang 2-3 thìa muối hạt trong chảo nóng 5 phút.

Chườm muối trực tiếp lên vùng da tổ đỉa, làm 1-2 lần mỗi ngày.

Lưu ý khi chữa bệnh tổ đỉa bằng mẹo dân gian:

Mẹo dân gian chỉ phù hợp với các trường hợp nhẹ, mới khởi phát. Trong trường hợp nặng, cần thăm bác sĩ để được tư vấn phương pháp khác.

Kiên trì thực hiện hàng ngày ít nhất 15 ngày để thấy hiệu quả.

Chọn nguyên liệu sạch và không chứa hóa chất. Ngâm rửa nước muối để diệt khuẩn tốt hơn.

Thận trọng khi ngâm rửa để tránh làm vỡ mụn nước và nguy cơ nhiễm trùng.

Nếu triệu chứng nặng, cần thăm bác sĩ và áp dụng phương pháp Tây y.

Phương pháp Tây y:

Áp dụng thuốc kháng histamin, corticoid, chống nấm, hoặc kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ.

Thuốc Nam chữa tổ đỉa:

Lá đào: Ngâm lá đào trong nước muối, đun sôi, dùng nước này để ngâm rửa tay chân mỗi ngày.

Lá trầu không: Ngâm lá trầu không trong nước muối, đun sôi, ngâm rửa tay chân hàng ngày.

Lá lốt: Ngâm lá lốt trong nước muối, đun sôi, dùng nước này để ngâm rửa vùng da bị tổ đỉa hàng ngày.

Cách chữa bệnh tổ đỉa bằng thuốc Đông y:

Sắc các bài thuốc chứa thảo dược như thổ phục, kim ngân, hương phụ, uống 2-3 lần mỗi ngày theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Bài viết trên mang đến một số cách chữa bệnh tổ đỉa phổ biến, nhưng bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia để chọn phương pháp phù hợp và đảm bảo an toàn.

Thuốc Chữa Bệnh Tổ Đỉa

Tổ đỉa là một vấn đề nổi loạn da liễu mà ai cũng muốn loại bỏ. Để giúp bạn đối mặt với tình trạng này một cách hiệu quả, dưới đây là danh sách "Top Các Loại Thuốc Trị Tổ Đỉa Hiệu Quả" mà chúng tôi đã tổng hợp từ sự chuyên nghiệp của các chuyên gia y tế. Hãy cùng khám phá và tìm hiểu về những lựa chọn này:

Thuốc Kháng Histamin H1:

Các loại như Clorpheniramin, Diphenhydramin, Promethazin...

Tác dụng giảm ngứa hiệu quả, đặc biệt trong trường hợp tổ đỉa gây ngứa dữ dội.

Thuốc Kháng Nấm và Kháng Sinh:

Sử dụng Penicilin, Cephalosporin, Macrolid cho những trường hợp bội nhiễm.

Liều lượng và thời gian dùng được bác sĩ quyết định dựa trên tình trạng cụ thể.

Thuốc Chống Nấm Đường Uống:

Griseofulvin, Ketoconazol, Fluconazol...

Hiệu quả trong trường hợp tổ đỉa do nhiễm nấm.

Thuốc Chữa Bệnh Tổ Đỉa Corticoid:

Sử dụng Prednisolon, Hydrocortison, Dexamethason...

Chống viêm, chống dị ứng, giảm cơn ngứa.

Thuốc Uống Tacrolimus:

Chứa thành phần chống viêm và giảm tổn thương ngoài da.

Thường được kết hợp với thuốc bôi Corticoid.

Thuốc Bôi Trị Tổ Đỉa Phổ Biến:

Sử dụng thuốc tím pha loãng cho giai đoạn mới phát hoặc nhẹ.

Được ưa chuộng vì an toàn và hiệu quả.

Thuốc Bôi Chứa Corticoid:

Clobetasol, Fluocinolone, Mupirocin...

Chống viêm, giảm ngứa, đặc biệt trong trường hợp tổ đỉa nặng.

Kem Bôi Kobayashi Apitoberu:

Chứa chiết xuất tổ yến, kháng viêm, chống dị ứng.

Hiệu quả trong việc giảm ngứa và bong vảy da.

Thuốc Bôi Chứa Corticoid:

Decocort, Dermovate, Tempovate...

Chống viêm, giảm ngứa, phù hợp cho tổ đỉa không đáp ứng với các phương pháp khác.

Lưu Ý và Khuyến Cáo:

Tuân thủ liều lượng và hướng dẫn của bác sĩ.

Thông báo về mọi tác dụng phụ gặp phải.

Bổ sung chế độ ăn uống giàu vitamin C, E, kẽm để hỗ trợ điều trị.

Bệnh Tổ Đỉa Kiêng Ăn Gì

Nguyên tắc kiêng cữ thực phẩm trong điều trị bệnh tổ đỉa là một phần quan trọng để hỗ trợ điều trị và ngăn chặn tái phát bệnh. Việc xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình này. Dưới đây là một rút gọn về nguyên tắc và danh sách thực phẩm cần kiêng khi mắc bệnh tổ đỉa:

Nguyên tắc cơ bản:

Bổ sung đầy đủ 4 nhóm dưỡng chất cần thiết.

Ưu tiên sử dụng thực phẩm tươi sống và chế biến sạch sẽ.

Hạn chế sử dụng gia vị khi chế biến thức ăn.

Kết hợp chế độ sinh hoạt khoa học và tăng cường hoạt động vận động.

Loại thực phẩm cần kiêng khi mắc bệnh tổ đỉa:

Hải sản và thực phẩm có mùi tanh.

Da gà.

Cua đồng.

Nhộng tằm.

Thịt chó.

Thực phẩm chứa gluten.

Thức ăn sử dụng gia vị cay nóng.

Thực phẩm chứa Niken và Coban.

Thịt đỏ.

Măng tươi, măng khô.

Thực phẩm chứa đường.

Thực phẩm chứa chất salicylates.

Thực phẩm chế biến sẵn.

Lưu ý kiêng cữ khác:

Tạo thói quen ăn uống khoa học và đúng giờ.

Tránh tiếp xúc da với chất dị ứng và hóa chất độc hại.

Vệ sinh da sạch sẽ và sử dụng sản phẩm chăm sóc da từ thiên nhiên.

Hạn chế cào gãi da và áp dụng biện pháp dân gian như tắm nước lá.

Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và không tự y án thuốc.

Các thể bệnh tổ đỉa phổ biến

Bệnh tổ đỉa ở mỗi người sẽ phát triển theo hướng khác nhau, tùy thuộc vào những triệu chứng và tổn thương lâm sàng mà các chuyên gia về da liễu đã chia bệnh thành 4 thể sau:

Thể giản đơn: Đây là thể bệnh đơn giản nhất và có tỷ lệ xảy ra phổ biến nhất.
Thể nhiễm khuẩn: Bệnh phát triển tương đối giống với thể giản đơn nhưng có kèm theo triệu chứng nổi mụn mủ
Thể bọng nước: Xuất hiện những bọng nước có kích thước to do tiếp xúc với hoá chất ở lòng bàn tay và bàn chân.
Thể khô: Đây là một dạng khá đặc biệt của bệnh tổ đỉa. Ở thể bệnh này người bệnh sẽ không bị nổi mụn nước mà thay vào đó là tình trạng da khô rát, cứng dày da, bong tróc. Mùa xuân là thời điểm phù hợp nhất để phát triển những triệu chứng của bệnh.

Bệnh tổ đỉa có nhiều thể, nổi mụn nước hoặc bong tróc da tùy theo đối tượng là trẻ em hay người lớn

Ngoài ra, nếu phân loại theo đối tượng mắc bệnh thì từng đối tượng sẽ có những triệu chứng đặc trưng bệnh khác nhau:

Bệnh tổ đỉa người lớn: Những đốm mụn nước khu trú thường xuất hiện ở bàn tay, bàn chân, nhiều nhất là ở vùng đầu ngón và gây ra bội nhiễm, nhiễm trùng.
Bệnh tổ đỉa trẻ em: Những triệu chứng xảy ra phổ biến nhất ở vùng bẹn, nách, bàn chân, bàn tay… Các đốm mụn nước nhỏ li ti, ngứa ngáy khiến trẻ khó chịu và quấy khóc.

Tổ đỉa có phải là bệnh lý nguy hiểm không? Có khả năng lây không?

Cũng tương tự như những bệnh lý da liễu khác, bệnh tổ đỉa không có khả năng truyền nhiễm từ người nay sang người kia ngay cả khi những đốm mụn nước bị vỡ ra và tiếp xúc, sinh hoạt chung với mọi người xung quanh. Vì theo các chuyên gia, bản chất của bệnh không xuất phát từ virus hay vi khuẩn nên sẽ không có khả năng này.
Đối với bệnh tổ đỉa, những đốm mụn nước chỉ lây lan trên chính cơ thể của người bệnh, nhất là khi người bệnh gãi nhiều, gãi mạnh. Vì vậy, bệnh tổ đỉa không thể lây nhiễm nên chúng ta không cần giữ khoảng cách hay tránh xa người bệnh.
Bệnh tổ đỉa được đánh giá là bệnh lý da liễu mạn tính và gần như không gây ra nguy hiểm nào quá nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của người bệnh. Tuy nhiên, do tính chất kéo dài thành từng đợt, tái phát nhiều lần, khỏi rồi lại tái phát với tần suất thường xuyên nên gây ra những ảnh hưởng đến giấc ngủ, sinh hoạt và tinh thần của người bệnh.

Mụn nước gây ngứa ngáy khiến người bệnh gãi nhiều gây trầy xước, da dẻ nứt nẻ, chảy máu, thậm chí là nhiễm trùng

Ngoài ra, gãi nhiều và liên tục có thể gây trầy xước vùng da đã bị tổn thương sẵn, kèm theo việc người bệnh lơ là trong cách chăm sóc và điều trị có thể gây ra một số biến chứng như:

Bội nhiễm, nhiễm trùng: Những đốm mụn nước thường nằm sâu bên dưới lớp da nên rất khó vỡ trừ khi chúng tự phình to lên. Tuy nhiên, gãi hoặc cào quá mạnh cũng có thể làm tăng nguy cơ bị vỡ và gây ra tình trạng nhiễm trùng với các triệu chứng kèm theo như mưng mủ, đau rát, bề mặt da nóng đỏ, xót…
Làm biến dạng móng: Đặc trưng của bệnh tổ đỉa là những đốm mụn nước ở đầu móng tay, móng chân nên rất dễ ảnh hưởng đến móng, nhẹ thì thay đổi màu sắc móng còn nặng thì biến dạng móng vĩnh viển.
Khiến người bệnh tự ti: Những triệu chứng của bệnh tổ đỉa thường biểu hiện rất rõ ràng ra bên ngoài, đặc biệt là khi những đốm mụn nước vỡ ra để lại vùng da tối màu, dày cứng khiến người bệnh tự ti, e ngại trong giao tiếp với mọi người. Không những vậy, khi bị bệnh người bệnh cũng sẽ có tâm lý khó chịu, bứt rứt, căng thẳng, lo âu dẫn đến mệt mỏi, suy giảm thể chất.

Một số biện pháp chăm sóc và phòng ngừa bệnh tổ đỉa

Bên cạnh tập trung điều trị thì để hạn chế tối đa những rủi ro, biến chứng của bệnh cũng như phòng ngừa tái phát thì người bệnh cần kết hợp với những biện pháp chăm sóc hỗ trợ sau đây:

Hạn chế tối đa việc tiếp xúc với các chất tẩy rửa, hóa chất có độ pH cao. Mang găng tay hoặc đi ủng nếu phải bắt buộc phải tiếp xúc.
Không dùng tay để chà xát lên mụn nước và các vùng da bị viêm đỏ do tổ đỉa. Đồng thời, giữ vệ sinh da tay, da chân sạch sẽ để cải thiện triệu chứng ngứa và tình trạng viêm nhiễm.
Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, đặc biệt là vào thời điểm xuân và hè.
Chườm lạnh lên vùng da bị tổ đỉa sẽ giúp giảm nhanh triệu chứng nóng rát và ngứa ngáy, giảm viêm cũng như làm tê liệt các dây thần kinh bị kích thích để giảm đau hiệu quả.
Giữ ẩm cho làn da bằng cách bôi kem dưỡng ẩm hằng ngày, đặc biệt là sau khi tắm để phòng ngừa tình trạng khô da.
Thay đổi chế độ ăn uống, loại bỏ những loại thực phẩm có chứa niken hoặc coban vì có thể khiến bệnh tổ đỉa càng nghiêm trọng hơn. Thay vào đó, ưu tiên một thực đơn ăn uống giàu vitamin khoáng chất để tăng cường hệ miễn dịch cho sức khỏe và cho làn da.
Tập thể dục nâng cao sức khỏe và kiểm soát căng thẳng thần kinh bằng những hoạt động thư giãn như đọc sách, nghe nhạc, ngủ nghỉ đúng giờ giấc.

Bệnh tổ đỉa là một dạng viêm da mạn tính phổ biến không quá nguy hiểm nhưng lại diễn tiến dai dẳng, tái phát từng đợt. Do đó, người bệnh cần chủ động thăm khám điều trị y tế và kết hợp chăm sóc, phòng ngừa tại nhà để phòng ngừa bệnh tiến triển nặng hơn, duy trì sức khỏe ổn định.

Cập nhật lúc 01:57 - 21/05/2024