Viêm Da Dầu

Viêm da dầu (tiết bã) có tên tiếng Anh là Seborrheic Dermatitis là bệnh lý da liễu thường gặp tới tỷ lệ 2 – 5% dân số thế giới mắc phải. Bệnh có tính chất mạn tính và đặc trưng với tình trạng xuất hiện các mảng da đỏ như phát ban trên bề mặt da, kèm theo đó là triệu chứng bong tróc da hoặc tiết bã nhờn ở da đầu, cánh mũi, hai bên má, chân mày, da lưng, da ngực… hoặc tại một số vùng da dày, khô ráp trên cơ thể.

Khi da tiết quá nhiều dầu và bị đóng thành từng mảng bết dính, có màu nâu đen. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào, nhưng khởi phát phổ biến nhất là khi trẻ ở độ tuổi nhũ nhi từ 0 – 3 tháng tuổi (trong dân gian còn gọi là cứt trâu). Bên cạnh đó, bệnh còn dễ bùng phát mạnh mẽ ở nam giới trong độ tuổi từ 18 – 40 tuổi. Hiếm có trường hợp bệnh viêm da dầu xuất hiện ở nam giới ở độ tuổi trước dậy thì và sau 40.

Theo các nghiên cứu khoa học cho thấy, bệnh viêm da dầu đượ đánh giá là có liên quan đến sự phát triển quá mức của loại vi nấm Malassezia, gây ra rối loạn quá trình hoạt động bài tiết bã nhờn và do cơ địa dị ứng khi bị tác động bởi các tác nhân gây dị ứng.

Bệnh có tính chất dai dẳng, dễ tái phát và rất khó để có thể chữa trị dứt điểm. Các triệu chứng của bệnh không chỉ gây ra những tổn thương ngoài da chứ không gây ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân. Tuy nhiên, chính những tổn thương da gây ngứa ngáy, khô ráp gây tác động tiêu cực đến ngoại hình, thẩm mỹ và tâm lý của người bệnh.

Các chuyên gia da liễu cho biết cho đến thời điểm hiện tại vẫn chưa biết được nguyên nhân chính xác gây ra viêm da dầu. Tuy nhiên, qua một số nghiên cứu mô bệnh học, gen di truyền và dịch tễ cho thấy bệnh viêm da dầu có liên quan mật thiết đến sự phát triển quá mức của nấm Malassezia trên bề mặt da gây rối loạn hệ miễn dịch, làm suy yếu chức năng bảo vệ của làn da.

Bên cạnh đó, còn một số nguyên nhân gây bệnh viêm da dầu phổ biến thường gặp như:

• Do yếu tố di truyền: Hầu hết các trường hợp bị viêm da dầu đều xuất phát từ yếu tố di truyền. Cụ thể nếu có người thân cùng chung huyết thống bị các bệnh lý da liễu nói chung như viêm da dầu, viêm da dị ứng, viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc… thì nguy cơ các thế hệ con cháu đời sau cũng mắc bệnh là rất cao.
• Do rối loạn quá trình bài tiết bã nhờn: Nấm Malassezia là loại nấm sống phụ thuộc dựa vào chất béo (lipid), phổ biến ở các vị trí như da đầu, mặt, ngực… vì đây là những nơi tiết ra rất nhiều dầu. Vì vậy, những người có làn da thường sẽ dễ bị viêm da dầu hơn người có da thường hay da khô.
• Do suy giảm sức đề kháng: Tình trạng viêm da dầu càng dễ khởi phát ở những người có sức đề kháng suy yếu, hệ miễn dịch kém do suy nhược cơ thể. Đây chính là điều kiện để các tác nhân gây bệnh tấn công xâm nhập và gây bệnh.

• Do dị ứng thời tiết: Một số vấn đề bất thường về thời tiết như nhiệt độ, độ ẩm xuống thấp khi giao mùa, lạnh hanh khô cũng chính là nguyên nhân hàng đầu gây ảnh hưởng trực tiếp đến làn da. Đây cũng chính là nguyên nhân lý giải vì sao hầu hết các trường hợp bị viêm da dầu đều bùng phát vào mùa đông. Vì lúc này, tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn để cân bằng làn da, tuy nhiên lại vô tình kích thích tăng sinh nấm men gây bệnh.
• Do dị ứng thức ăn: Một số loại thức ăn như đồ muối chua, thức ăn chế biến cay nóng, chiên xào nhiều dầu mỡ… cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm kích thích sự hoạt động của tuyến bã nhờn.
• Do dị ứng thuốc: Những người đã và đang sử dụng thuốc kháng sinh hay một số loại thuốc chứa chất gây nhiện để điều trị bệnh…. cũng đều làm tăng nguy cơ bị viêm da dầu tiết bã cao hơn so với người bình thường.
• Do các rối loạn tâm thần, thần kinh: Bệnh viêm da dầu thường có xu hướng khởi phát nghiêm trọng ở những người bị rối loạn thần kinh, tâm thần kèm theo chậm phát triển, tăng động, trầm cảm, bệnh Parkinson…
• Một số nguyên nhân khác: Người bệnh sinh hoạt không điều độ, thức quá khuya, tác dụng phụ của thuốc, chế độ ăn uống kém khoa học, không chăm sóc vệ sinh da, rối loạn nội tiết tố, stress, trầm cảm kéo dài, mắc một số bệnh lý mạn tính như tiểu đường, ung thư, cấy ghép nội tạng, nhiễm HIV… cũng là những yếu tố tác nhân gây viêm da dầu.

Những triệu chứng của bệnh viêm da dầu thường diễn biến từ từ và tùy theo đối tượng mặc bệnh là người lớn hay trẻ em mà triệu chứng nhận biết sẽ khác nhau.

Triệu chứng viêm da dầu ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Tình trạng viêm da dầu (tiết bã) ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ hay còn được gọi là “cứt trâu” theo dân gian. Bệnh thường xuất hiện ở trẻ từ 0 – 3 tháng tuổi và thường tự biến mất sau khoảng 3 – 9 tháng. Những tổn thương của viêm da dầu chủ yếu xuất hiện ở vùng da đầu.

Một số triệu chứng điển hình của viêm da dầu ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ như:

• Xuất hiện những mảng da có màu vàng nhạt, nâu hoặc đen bám chặt vào chân tóc.
• Mảng bám thường dày cứng, khó tự bong tróc và hơi nhờn dính.
• Không gây ngứa ngáy, nóng rát hay sưng đau.
• Bệnh viêm da dầu tiết bã ở trẻ thường đi kèm với một số bệnh lý như viêm da cơ địa, hen suyễn, bệnh chàm da…

Ở trường hợp bệnh có xu hướng phát triển nặng có thể gây ra một số triệu chứng như:

• Những triệu chứng ban đầu tăng dần cấp độ nặng, lan tỏa ra toàn thân
• Mảng da bám vào da đầu dày cứng và ửng đỏ, ẩm ướt, nhờn dính
• Kèm theo đó là bề mặt da có nhiều vảy tiết.

Nếu bệnh rơi vào trường hợp này thì sẽ được gọi với cái tên khác là bệnh đỏ da toàn thân bong vảy Leiner – Moussou. Tuy nhiên, bệnh này rất hiếm gặp vì viêm da dầu ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ không phải căn bệnh quá nguy hiểm, những triệu chứng ban đầu có thể tự thuyên giảm và biến mất mà không cần can thiệp bất kỳ biện pháp y tế chuyên sâu nào.

Triệu chứng bệnh viêm da dầu ở người lớn

Bệnh viêm da dầu ở người lớn cũng phổ biến không kém ở trẻ nhỏ, chủ yếu xuất hiện ở nam giới từ 18 – 40 tuổi. Triệu chứng bệnh thường gặp ở sau tai. cung mày, da đầu và quanh mũi. Ngoài ra, trong một số trường hợp nặng bệnh còn có thể lây lan đến vùng liên bả vai và ngực (ở nửa phần thân mình phía trên).

Triệu chứng điển hình của bệnh viêm da dầu ở người trưởng thanh như:

• Những tổn thương trên về mặt da thường nặng hơn trẻ nhỏ với triệu chứng đặc trưng là ẩm dính, viêm đỏ và bong vảy.
• Trên da đầu và cung mày của người bệnh là các dát đỏ khu trú hoặc lây lan sang các vùng da xung quanh. Kèm theo đó là những mảng vảy trắng mỏng xung các bề mặt ửng đỏ.
• Tại chân tóc tiết dầu nhiều một cách bất thường kèm theo đó là nhiều vết ban đỏ, tóc bết dính, ẩm ướt và bong vảy như gàu.
• Còn vùng viền tóc xuất hiện các đốm đỏ, nổi cộm và đau rát.
• Với những tổn thương ở vùng da lưng, da ngực thường có hình dạng đồng xu, hình nhẫn, nhìn đa cung nên rất dễ bị nhầm lẫn với bệnh nấm da.
• Nếu tổn thương xuất hiện ở vùng kẽ tai thì kèm theo vết nứt, những vệt dát màu đỏ. Còn ở ống tai thì xuất hiện những tổn thương màu đỏ đậm nên rất dễ bị nấm ống tai.
• Những tổn thương xuất hiện ở hai bên má thì sẽ có hình cánh bướm.
• Nếu xảy ra ở các nếp gấp, chủ yếu là ở hai bên cánh mũi thì những tổn thương sẽ có tính chất đối xứng, ẩm ướt, nhờn dính, bề mặt da bong nhiều mảng vảy mỏng, trắng.
• Nếu những tổn thương xuất hiện ở cơ quan sinh dục, nách, ngực thì các vết phát ban có màu đỏ tươi, đỏ sẫm. Còn nếu bệnh viêm da dầu xuất hiện ở vùng liên bả vai thì thường đi kèm với bệnh viêm nang lông.
• Hầu hết những tổn thương viêm da dầu ở người lớn thường không gây đau nhức hay nóng rát mà lại gây ra cảm giác ngứa ngáy nhẹ. Tình trạng ngứa này thường xảy ra phổ biến ở những người có cơ địa nhạy cảm hoặc tăng mức độ ngứa khi thời tiết nóng bức, cơ thể tiết nhiều mồ hôi.
• Đối với những trường hợp mắc bệnh viêm da dầu cấp độ nặng thường đặc trưng với những tổn thương khu trú, dễ lây lan sang toàn bộ cơ thể và tạo ra những tổn thương với hình thái lâm sàng tương tự như bệnh vảy nến.

Những triệu chứng của bệnh viêm da dầu thường tiến triển chậm, từ từ và âm thầm. Bệnh thường bùng phát mạnh mẽ vào mùa thu đông và sẽ tự thuyên giảm vào mùa xuân hay hè.