Bệnh Gan Nhiễm Mỡ Không Do Rượu: Triệu Chứng, Cách Chữa

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Bác sĩ Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Hồ Sơ Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – TRADIMEC

Xem hồ sơ

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Hồ Sơ Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – TRADIMEC

Đặt lịch

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là một trong những bệnh gan phổ biến và có thể tiến triển thành xơ gan, thậm chí là ung thư gan. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về bệnh lý này, từ nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán đến các phương pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Giải đáp bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là gì?

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (tên tiếng Anh là Non-Alcoholic Fatty Liver Disease – NAFLD) là một tình trạng phổ biến, trong đó lượng mỡ dư thừa tích tụ trong gan của những người không uống nhiều rượu hoặc không uống rượu.

Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) được chia thành hai loại chính dựa trên mức độ tổn thương gan:

• Gan nhiễm mỡ đơn thuần (NAFL): Là tình trạng tích tụ mỡ trong gan nhưng không gây viêm hoặc tổn thương gan đáng kể. Bệnh thường không tiến triển gây biến chứng nghiêm trọng.
• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH): Tích tụ mỡ dư thừa trong gan kèm theo viêm và tổn thương tế bào gan. Có thể tiến triển thành xơ gan, suy gan và thậm chí ung thư gan nếu không được kiểm soát.

Nguyên nhân gây dẫn đến gan nhiễm mỡ không do rượu

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu bia bao gồm:

• Thừa cân và béo phì: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Khi cơ thể dư thừa năng lượng, nó sẽ chuyển hóa thành mỡ và tích tụ trong gan. Đặc biệt, béo bụng (vòng eo lớn) làm tăng nguy cơ mắc bệnh hơn so với béo phì toàn thân.
• Đái tháo đường type 2: Kháng insulin là một đặc trưng của bệnh đái tháo đường type 2, làm giảm khả năng sử dụng glucose của cơ thể, dẫn đến tăng sản xuất mỡ trong gan.
• Rối loạn mỡ máu: Mức cholesterol và triglyceride cao trong máu cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ dù không uống bia rượu.
• Hội chứng chuyển hóa: Đây là nhóm các yếu tố nguy cơ bao gồm béo phì, tăng huyết áp, đường huyết cao và rối loạn mỡ máu, làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ và các bệnh tim mạch.

Ngoài ra, có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ dù không uống bia rượu như sau:

• Tiền sử gia đình: Nếu có người thân trong gia đình mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, bạn cũng có nguy cơ cao hơn.
• Một số loại thuốc: Sử dụng các loại thuốc như corticosteroid, thuốc chống trầm cảm ba vòng, thuốc chống động kinh và một số thuốc điều trị ung thư.
• Hội chứng buồng trứng đa nang: Tình trạng này có liên quan đến kháng insulin và rối loạn nội tiết tố, làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ không do rượu.
• Ngưng thở khi ngủ: Tình trạng này có thể gây ra tình trạng viêm và stress oxy hóa, góp phần vào sự phát triển của bệnh gan nhiễm mỡ.
• Suy giáp: Suy giáp làm chậm quá trình trao đổi chất và tăng nguy cơ tích tụ mỡ trong gan.
• Chế độ ăn uống: Chế độ ăn nhiều đường, chất béo bão hòa và cholesterol sẽ làm tăng nguy cơ dẫn đến bệnh lý này.

Triệu chứng gan nhiễm mỡ không do rượu thế nào?

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu thường không gây ra triệu chứng rõ ràng, đặc biệt là ở giai đoạn đầu. Điều này khiến nhiều người không nhận biết mình mắc bệnh cho đến khi tình trạng tiến triển nặng hơn hoặc được phát hiện tình cờ qua các xét nghiệm khác.

Tuy nhiên, một số người có thể gặp phải các triệu chứng không đặc hiệu như:

• Mệt mỏi, suy nhược: Đây là triệu chứng phổ biến nhất nhưng cũng dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe khác.
• Đau hoặc tức vùng bụng trên bên phải: Cảm giác này do gan bị to ra gây chèn ép lên các cơ quan xung quanh.
• Chán ăn, ăn không ngon miệng: Một số người có cảm thấy không muốn ăn hoặc ăn không ngon do chức năng gan bị ảnh hưởng.
• Buồn nôn, khó tiêu: Gan nhiễm mỡ gây rối loạn tiêu hóa, dẫn đến các triệu chứng như buồn nôn và khó tiêu.
• Vàng da, vàng mắt: Đây là dấu hiệu cho thấy tình trạng gan nhiễm mỡ đã tiến triển nặng, gây tổn thương gan nghiêm trọng và ảnh hưởng đến khả năng chuyển hóa bilirubin.
• Triệu chứng khác: Khi bệnh tiến triển nặng thành xơ gan sẽ xuất hiện các triệu chứng như sưng bụng (cổ chướng), chân sưng phù, lòng bàn tay đỏ, giãn mạch máu dưới da.

Đối tượng nguy cơ bị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn đáng kể bao gồm:

• Người thừa cân và béo phì, đặc biệt là những người có béo bụng (vòng eo lớn).
• Người mắc bệnh tiểu đường type 2 hoặc có tình trạng kháng insulin.
• Người có rối loạn mỡ máu.
• Người có hội chứng chuyển hóa.
• Phổ biến hơn ở người trung niên và lớn tuổi (đặc biệt trong độ tuổi từ 40 – 50).
• Người có tiền sử gia đình mắc NAFLD.
• Đang sử dụng một số loại thuốc như corticosteroid, thuốc chống trầm cảm ba vòng, thuốc chống động kinh và một số thuốc điều trị ung thư.
• Phụ nữ bị buồng trứng đa nang.
• Người mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ: Tình trạng này có thể gây ra tình trạng viêm và stress oxy hóa, góp phần vào sự phát triển của NAFLD.
• Người bị suy giáp.

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu nguy hiểm không?

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu gây tổn thương gan nghiêm trọng, rất nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Những biến chứng nguy hiểm của bệnh gây ra bao gồm:

• Xơ gan: Đây là giai đoạn cuối của tổn thương gan, khi các mô gan khỏe mạnh bị thay thế bởi các mô sẹo, làm giảm chức năng gan. 
• Ung thư gan: Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu làm tăng nguy cơ ung thư gan, một loại ung thư ác tính với tỷ lệ tử vong cao.
• Suy tim: Gan nhiễm mỡ có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, bao gồm cả suy tim.
• Bệnh thận mạn: Gan nhiễm mỡ cũng có liên quan đến bệnh thận mạn, dẫn đến suy thận.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu đòi hỏi kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để loại trừ các nguyên nhân khác và xác định mức độ tổn thương gan bao gồm:

Xét nghiệm máu:

• Xét nghiệm chức năng gan: Đánh giá mức độ men gan ALT và AST. Mặc dù men gan tăng có thể là dấu hiệu của gan nhiễm mỡ, nhưng nó không đặc hiệu và có thể do nhiều nguyên nhân khác gây ra.
• Xét nghiệm mỡ máu: Kiểm tra mức cholesterol toàn phần, triglyceride, HDL-cholesterol và LDL-cholesterol. Rối loạn mỡ máu thường đi kèm với gan nhiễm mỡ không do rượu.
• Xét nghiệm đường huyết: Kiểm tra đường huyết lúc đói và HbA1c để đánh giá tình trạng kiểm soát đường huyết, đặc biệt quan trọng ở những người có nguy cơ mắc đái tháo đường type 2.
• Các xét nghiệm khác: Bao gồm xét nghiệm viêm gan siêu vi B và C, xét nghiệm tự miễn để loại trừ các bệnh lý gan khác.

Chẩn đoán hình ảnh:

• Siêu âm bụng: Đây là phương pháp phổ biến và không xâm lấn nhất để phát hiện gan nhiễm mỡ. Siêu âm cho thấy gan tăng âm, một dấu hiệu của sự tích tụ mỡ trong gan. Tuy nhiên, siêu âm không thể xác định mức độ viêm hoặc xơ hóa gan.
• CT scan và MRI: Các phương pháp này có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về, giúp xác định mức nhiễm mỡ và các tổn thương khác. 
• FibroScan: Đây là một kỹ thuật đàn hồi gan không xâm lấn, sử dụng sóng siêu âm để đo độ cứng của gan. FibroScan có thể cung cấp thông tin chính xác về mức độ xơ hóa gan.
• Sinh thiết gan: Trong những trường hợp nghi ngờ viêm gan nhiễm mỡ hoặc để xác định mức độ tổn thương gan, sinh thiết gan có thể được thực hiện. Đây là phương pháp chính xác nhất để chẩn đoán và đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Việc lựa chọn phương pháp chẩn đoán phù hợp sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của từng bệnh nhân và đánh giá của bác sĩ.

Phác đồ điều trị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu

Phác đồ điều trị bệnh gan nhiễm mỡ không do uống bia rượu phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh bao gồm:

Điều trị bệnh mức độ nhẹ

Thay đổi lối sống và quản lý các yếu tố nguy cơ có thể cải thiện đáng kể tình trạng bệnh và ngăn ngừa biến chứng.

Chế độ dinh dưỡng:

• Tăng cường rau củ quả và trái cây: Chúng cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất, giúp cải thiện chức năng gan và giảm viêm.
• Chọn ngũ cốc nguyên hạt: Thay gạo trắng, bánh mì trắng bằng ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, bánh mì đen, yến mạch vì chỉ số đường huyết thấp hơn và giàu chất xơ.
• Ưu tiên protein nạc: Chọn thịt gia cầm không da, cá, trứng, các loại đậu và các sản phẩm từ sữa ít béo. Hạn chế ăn các loại thịt đỏ, thịt đã chế biến sẵn.
• Hạn chế chất béo: Chọn chất béo lành mạnh như dầu ô liu, quả bơ, các loại hạt và cá béo. Hạn chế chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có trong đồ ăn nhanh, đồ chiên rán và thực phẩm chế biến sẵn.
• Giảm lượng đường và muối: Hạn chế đồ uống có đường, bánh kẹo, thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh. Nêm nếm thức ăn bằng các loại gia vị tự nhiên thay vì muối.
• Uống đủ nước: Uống đủ nước giúp cơ thể loại bỏ độc tố và hỗ trợ chức năng gan.
• Tránh sử dụng rượu bia: Mặc dù NAFLD không liên quan đến rượu, nhưng việc sử dụng rượu bia có thể làm tăng nguy cơ tổn thương gan.

Áp dụng bài thuốc dân gian

• Cà gai leo: Có tác dụng giải độc gan và hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, bao gồm gan nhiễm mỡ. Dùng 30g cà gai leo khô sắc với 1 lít nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút và uống hằng ngày.
• Diệp hạ châu: Đây cũng là dược liệu có có tính mát, giúp giải độc gan, giảm mỡ trong gan và hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Sắc 50g dược liệu khô sắc với 1 lít nước để uống hằng ngày.
• Lá sen: Lá sen giàu flavonoid, có khả năng hạ lipid trong máu và chống lại sự tích tụ mỡ trong gan. Lấy 60g lá sen tươi, đem rửa sạch, hãm với nước sôi như trà để uống hằng ngày.
• Atiso: Atiso hỗ trợ chức năng gan và túi mật, giúp tăng cường quá trình đào thải độc tố và giảm mỡ trong gan. Người bệnh dùng bông atiso tươi hoặc khô nấu nước uống để cải thiện chỉ số mỡ trong gan.

Chế độ sinh hoạt

• Kiểm soát cân nặng hợp lý: Giảm cân giúp giảm lượng mỡ trong gan, cải thiện tình trạng viêm và ngăn ngừa tiến triển bệnh.
• Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày cho các hoạt động phù hợp với sức khỏe và sở thích như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, yoga,…
• Kiểm soát bệnh lý chuyển hóa: Quản lý các bệnh lý như tiểu đường, cao huyết áp và rối loạn lipid máu bằng cách tuân thủ điều trị y tế và duy trì lối sống lành mạnh.

Điều trị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu đã có biến chứng

Hiện chưa có thuốc đặc trị cho bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, nhưng một số loại thuốc có thể được sử dụng để điều trị các yếu tố nguy cơ hoặc các biến chứng của bệnh:

• Vitamin E: Có thể giúp giảm viêm và tổn thương gan ở những người không mắc đái tháo đường.
• Thuốc điều trị đái tháo đường: Pioglitazone và liraglutide có thể cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ và viêm gan.
• Thuốc giảm cholesterol: Statin có thể giúp giảm cholesterol và triglyceride, từ đó giảm nguy cơ NAFLD.
• Các thuốc khác: Một số loại thuốc khác đang được nghiên cứu để điều trị NAFLD, bao gồm các thuốc nhắm mục tiêu vào các con đường chuyển hóa và viêm.

Ghép gan: Trong trường hợp bệnh gan nhiễm mỡ tiến triển thành xơ gan nặng hoặc suy gan, ghép gan sẽ được bác sĩ chỉ định thực hiện.

Cách phòng ngừa gan nhiễm mỡ không do rượu hiệu quả

Phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) đòi hỏi duy trì lối sống lành mạnh và kiểm soát các yếu tố nguy cơ:

• Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì, tránh tăng cân đột ngột.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, hạn chế đường, tinh bột, rượu bia và tăng cường rau xanh, trái cây, chất béo lành mạnh.
• Tập thể dục thường xuyên, duy trì tập luyện tối thiểu 150 phút mỗi tuần.
• Kiểm soát tốt các bệnh nền để ngăn ngừa ảnh hưởng đến chức năng gan.
• Thực hiện các kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bất thường về gan, đặc biệt nếu bạn có các yếu tố nguy cơ.

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là một vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng có thể phòng ngừa và quản lý hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Hiểu rõ về các khía cạnh của bệnh này sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe lá gan của mình. Hãy bắt đầu thay đổi ngay hôm nay để có một lá gan khỏe mạnh và một cuộc sống chất lượng hơn.

Xem Thêm:

• Bị Gan Nhiễm Mỡ Có Uống Được Cà Phê Không? Lợi Hay Hại?
• Bị Gan Nhiễm Mỡ Có Ăn Được Thịt Gà Không? Cách Ăn Thế Nào?