Viêm Họng
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Bệnh viêm họng khởi phát khi niêm mạc họng bị viêm cấp hoặc mãn tính. Việc điều trị bệnh lý tùy thuộc vào giai đoạn bùng phát, thể bệnh, khả năng đáp ứng cũng như độ tuổi của từng trường hợp. Do có khả năng tái phát nên song song với việc điều trị, người bị viêm họng cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc đúng cách.
Bệnh viêm họng là gì ?
Viêm họng đặc trưng bởi tình trạng niêm mạc cổ họng bị sưng viêm cấp hay mãn tính bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Các triệu chứng bệnh lý có thể khởi phát riêng biệt nhưng cũng có thể đi kèm với một số bệnh lý khác như viêm VA, bạch hầu, ho gà, sốt phát ban, viêm amidan,...
Bệnh thường diễn tiến qua 2 giai đoạn là cấp tính và mãn tính. Trong từng giai đoạn cụ thể, bệnh lý được chia thành nhiều thể khác nhau căn cứ vào triệu chứng cũng như tổn thương lâm sàng.
Viêm họng là bệnh đường hô hấp trên phổ biến và có thể ảnh hưởng đến nhiều đối tượng, độ tuổi khác nhau. Tuy nhiên, bệnh khởi phát chủ yếu ở nhóm đối tượng có hệ miễn dịch yếu như trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai, suy dinh dưỡng, suy nhược,...
Nguyên nhân viêm họng
Bệnh thường là hệ quả do nhiều nguyên nhân và yếu tố thuận lợi. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp gây khởi phát bệnh lý:
Nhiễm trùng:
Nhiễm trùng là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến viêm họng cấp tính. Trong đó, tác nhân chính gây nhiễm trùng thường là virus, chỉ một số ít trường hợp khởi phát do vi khuẩn (viêm họng do liên cầu).
- Virus: Chủ yếu là virus sởi, cúm, virus APC, adenovirus,...
- Vi khuẩn: Liên cầu (Chủ yếu là nhóm liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A), phế cầu, sự phát triển của mức của một số loại vi khuẩn thường trú trong khoang miệng.
Dị ứng:
Ngoài nhiễm trùng, bệnh cũng có thể khởi phát do dị ứng. Nếu xảy ra do nguyên nhân này, các biểu hiện bệnh lý thường bùng phát cùng lúc với các bệnh đường hô hấp khác như viêm xoang, viêm mũi dị ứng, viêm mũi họng, viêm kết mạc dị ứng.
- Dị ứng thời tiết
- Dị ứng phấn hoa
- Dị ứng thức ăn
Nguyên nhân khác:
Với những trường hợp bệnh viêm họng mãn tính, bệnh lý còn có thể khởi phát bởi một số nguyên nhân khác như:
- Các yếu tố kích thích: Niêm mạc họng hầu có thể bị viêm mãn tính nếu hít phải hoá chất, bụi bẩn, hút thuốc lá, lạm dụng bia rượu,...
- Ảnh hưởng của một số bệnh lý: Viêm họng mãn tính thường là hệ quả của bệnh trào ngược dạ dày thực quản, viêm xoang sau, suy gan, tiêu đường, dị hình vách ngăn, polyp mũi,...
Bên cạnh những nguyên nhân trực tiếp, các triệu chứng bệnh cũng có thể bùng phát khi gặp những yếu tố rủi ro như:
- Mắc các bệnh đường hô hấp
- Trẻ em dưới 7 tuổi
- Sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm
- Người có hệ miễn dịch suy giảm (nhiễm HIV, mắc bệnh tiểu đường, suy nhược cơ thể,...)
- Cơ địa dị ứng
- Tính chất công việc phải giao tiếp thường xuyên
Triệu chứng viêm họng
Các biểu hiện của bệnh có sự khác biệt ở giai đoạn cấp và mãn tính. Bên cạnh đó, mức độ triệu chứng còn phụ thuộc vào thể trạng, nguyên nhân và độ tuổi của từng trường hợp.
Dưới đây là một số triệu chứng nhận biết bệnh cấp tính và mãn tính:
1. Triệu chứng viêm họng cấp
Tổn thương do viêm họng cấp gây ra thường bùng phát đột ngột và có tính điển hình cao, Một số biểu hiện phổ biến như:
- Sốt cao từ 39 - 40 độ C, ăn uống kém, đau nhức cơ thể và ớn lạnh
- Ho khan
- Cổ họng bị khô nóng, sau đó chuyển sang đau rát, đau nhói, nhất là khi nuốt và ho
- Khàn giọng
- Chảy nước mũi
- Ngạt tắc mũi
- Khi quan sát niêm mạc họng sẽ nhận thấy cổ họng có màu đỏ, xung huyết và phù nề
- Một số trường hợp có thể gây sưng amidan, bề mặt của amidan xuất hiện dịch nhầy có màu trong suốt hoặc phủ bựa trắng
- Hạch cổ bị sưng kèm theo biểu hiện đau nhức
- Trường hợp khởi phát do nhiễm khuẩn, bệnh có thể gây đau đầu nhiều, cơ thể mệt mỏi, suy nhược
2. Biểu hiện viêm họng mãn tính
Các biểu hiện bệnh thời diễn tiến chậm, kéo dài dai dẳng. Ở giai đoạn này, các triệu chứng cơ năng của bệnh lý thường có mức độ nhẹ và mờ nhạt. Tuy nhiên, biểu hiện thực thể của viêm họng mãn tính khá điển hình và khác biệt rõ rệt ở từng thể riêng biệt.
Các triệu chứng thường gặp của bệnh viêm họng mãn tính:
- Cảm giác vướng cổ họng, nhất là sau khi ngủ dậy
- Cổ họng nóng rát, khô và ngứa ngáy
- Người bệnh có thói quen đằng hắng, khạc nhổ để loại bỏ dịch đờm (dịch đờm đặc và dẻo)
- Nghẹn vướng khi nuốt
- Ho nhiều, nhất là vào ban đêm hoặc thời tiết chuyển lạnh
- Đôi khi bị khàn giọng
- Trường hợp viêm họng xuất tiết, khi quan sát sẽ thấy niêm mạc họng có màu đỏ, dịch nhầy trong suốt
- Viêm họng quá phát đặc trưng bởi tình trạng thành họng dày, đỏ, trong suốt, xuất tiết nhầy. Người bị bệnh thường có cảm giác buồn nôn, nhạy cảm ở cổ họng.
- Tình trạng quá phát lâu dần có thể chuyển sang thể viêm họng teo. Thể bệnh này đặc trưng bởi tình trạng niêm mạc họng có màu trắng bệch, nhiều mạch máu nhỏ nhẵn mỏng, eo họng rộng, sau khi dịch nhầy khô sẽ thành vảy và dính vào niêm mạc.
Cách Chữa Viêm Họng
Bài viết trình bày một số phương pháp chữa viêm họng bằng mẹo dân gian, Tây y, và Đông y:
Chữa viêm họng bằng mẹo dân gian
- Mật ong: Ngậm mật ong trong miệng hoặc uống nước mật ong pha loãng để giảm đau họng và kháng viêm.
- Bạc hà: Sử dụng trà bạc hà để giảm ho và tiêu đờm, giảm khó thở.
- Gừng: Ngậm hoặc nhai gừng tươi để giảm đau họng và làm loãng đờm.
- Giấm táo: Sử dụng giấm táo pha loãng để súc miệng giúp giảm viêm nhanh chóng.
Chữa viêm họng bằng Tây y
- Thuốc giảm đau, hạ sốt: Sử dụng Paracetamol, Aspirin để giảm đau và hạ sốt.
- Thuốc kháng viêm Corticosteroid: Sử dụng Dexamethasone, Prednisolone nếu viêm họng nặng.
- Thuốc trị viêm họng nhóm NSAID: Dùng Ibuprofen, Diclofenac để giảm đau và sưng viêm.
Chữa viêm họng bằng Đông y
- Lá tía tô: Sử dụng nước cốt lá tía tô để giảm đau và sưng viêm.
- Cam thảo: Uống trà cam thảo giúp tăng tiết dịch, làm loãng đờm và giảm đau.
- Cây lược vàng: Sử dụng nước cốt lá lược vàng để giảm triệu chứng viêm họng.
Bài thuốc Đông y
- Bài thuốc 1, 2, 3, 4: Sử dụng các bài thuốc Đông y với các thành phần như kinh giới, cam thảo, hoàng liên, lược vàng để điều trị viêm họng từ căn nguyên.
Lưu ý khi chữa trị viêm họng
- Kiên trì áp dụng mẹo dân gian hàng ngày trong khoảng 2 tuần.
- Sử dụng nguyên liệu sạch và không chứa hóa chất độc hại.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ khi sử dụng thuốc Tây y để tránh tác dụng phụ.
- Điều chỉnh thói quen ăn uống và sinh hoạt để hỗ trợ quá trình phục hồi.
Khi nào nên gặp bác sĩ
- Đau họng kéo dài, khó thở, khàn tiếng.
- Sốt cao hoặc có máu trong đờm.
- Triệu chứng không giảm sau nhiều biện pháp tự nhiên hoặc sử dụng thuốc.
- Gặp tác dụng phụ từ thuốc.
Thuốc Chữa Viêm Họng
Tùy vào nguyên nhân và mức độ nặng của triệu chứng, bác sĩ có thể kê 1 hoặc nhiều thuốc khác nhau. Kháng sinh chỉ được kê đơn trong các trường hợp viêm họng do vi khuẩn hoặc có bội nhiễm vi khuẩn. Dưới đây là 12 loại thuốc chữa viêm họng cho hiệu quả tốt nhất, được nhiều bác sĩ kê đơn:
- Kháng Sinh Amoxicillin: Diệt vi khuẩn gây viêm họng, sử dụng cho người lớn và trẻ em. Liều dùng: 250–500mg x 3 lần/ngày hoặc 500-875mg x 2 lần/ngày cho người lớn, trẻ em dưới 40kg uống 20-50mg/kg/ngày x 2 lần/ngày.
- Kháng Sinh Penicillin: Sử dụng cho viêm họng do liên cầu khuẩn, ít gây độc nhưng dễ gây dị ứng. Liều dùng: Theo chỉ định bác sĩ, chủ yếu qua đường tiêm.
- Cephalexin - Kháng Sinh Cephalosporin: Tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn, dùng qua đường uống. Liều dùng: 500mg/lần cho người lớn, 25 – 50mg/kg/ngày cho trẻ em.
- Azithromycin (Zithromax) - Kháng Sinh Macrolid: Sử dụng cho viêm họng nặng hoặc người dị ứng với penicillin. Liều dùng: 500mg/ngày x 3 ngày cho người lớn, 10 – 20 mg/kg × 3 ngày cho trẻ em.
- Erythromycin - Kháng Sinh Macrolid Diệt Khuẩn: Ức chế sự phát triển của vi khuẩn, dùng qua đường uống hoặc dạng hỗn dịch cho trẻ. Liều dùng: 500-1000mg/lần cho người lớn, 30-50mg/kg/lần cho trẻ em.
- Paracetamol: Hạ sốt, giảm đau, an toàn cho người lớn và trẻ em. Liều dùng: 10-15 mg/kg, cách 4-6 giờ/lần cho dạng uống, không quá 75mg/kg/ngày. Dạng đặt hậu môn 10-20 mg/kg/lần, không quá 5 lần và 75 mg/kg/24 giờ.
- Ibuprofen: Thuốc chống viêm không steroid, giảm đau, sưng. Liều dùng: Người lớn 200mg-400mg mỗi 4-6 giờ, trẻ trên 6 tháng theo chỉ định.
- Alphachymotrypsin: Men thủy phân giảm viêm, sưng họng, giảm ho. Liều dùng: Uống hoặc ngậm dưới lưỡi, theo hướng dẫn.
- Prednisolon 5mg: Thuốc chống viêm corticosteroid, giảm sưng viêm. Liều dùng: Người lớn 5 – 60mg/ngày, trẻ 0,05-2 mg/kg/ngày.
- Dexamethason: Chống viêm corticosteroid mạnh, dùng cho viêm nặng. Liều dùng: Người lớn 0,5 – 10mg/ngày, trẻ 0,08 – 0,3 mg/kg/ngày.
- Thuốc Ngậm Dorithricin: Ngậm dưới lưỡi, giảm đau, chống virus, vi khuẩn. Liều dùng: 1 – 2 viên cách nhau 2 – 3 giờ.
- Súc Họng Betadine: Dung dịch súc họng, sát khuẩn, giảm viêm. Liều dùng: 20 – 30ml, 4 lần/ngày sau ăn, không dùng cho trẻ dưới 6 tuổi.
Bị Viêm Họng Nên Ăn Gì
Phân loại bệnh viêm họng
Theo các chuyên gia đầu ngành, bệnh được chia thành 2 loại chính là cấp tính và mãn tính. Căn cứ vào đặc điểm lâm sàng, bệnh lý được chia thành các thể bệnh riêng biệt.
Một số thể bệnh phổ biến, bao gồm:
1. Viêm họng cấp
Viêm họng cấp đề cập đến tình trạng niêm mạc họng bị sưng viêm cấp tính. Bệnh khởi phát do nhiễm trùng, tiến triển nắng và được chia thành những thể bệnh nhỏ như sau:
- Viêm họng đỏ: Thể bệnh này đặc trưng bởi tình trạng toàn bộ niêm mạc họng bị sưng nóng và có màu đỏ tươi. Viêm họng đỏ thường bùng phát vào thời điểm giao mùa và mùa lạnh.
- Viêm họng liên cầu (viêm họng có bựa trắng): Viêm họng do liên cầu có mức độ nặng hơn so với những thể viêm họng cấp khác. Bệnh xảy ra do liên cầu khuẩn và có nguy cơ phát sinh các biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. Đặc trưng bởi tình trạng toàn bộ niêm mạc họng bị viêm và có giả mạc màu trắng.
2. Viêm họng mãn tính
Trường hợp bị viêm họng mãn tính thường có phạm vi viêm lan rộng hơn và đa số xảy ra đồng thời với một số bệnh hô hấp mãn tính như viêm thanh khí quản, viêm mũi mãn tính, viêm xoang mãn tính.
Ở giai đoạn mãn tính, bệnh lý chủ yếu bùng phát bởi những nguyên nhân không gây nhiễm trùng và được chia thành 3 thể chính:
- Viêm họng mãn tính xuất tiết: đặc trưng bởi tình trạng niêm mạc hầu họng xuất hiện nhiều dịch nhầy trong suốt.
- Viêm họng hạt (viêm họng quá phát): Thể bệnh này xảy ra do bệnh tái phát nhiều lần dẫn đến tổ chức bạch huyết ở thành họng phát triển thành các hạt nổi cộm, hạt to nhỏ, không gây đau rát hay ngứa ngáy.
- Viêm họng teo: Bệnh thường xuất hiện ở người cao tuổi và người bệnh trĩ mũi. Các triệu chứng bệnh teo khởi phát khi niêm mạc họng bị teo, giảm hoạt động bài tiết dịch nhầy và mỏng đi.
Viêm họng có nguy hiểm không?
Đa số các trường hợp mắc bệnh thường kéo dài từ 7 - 10 ngày và đáp ứng tốt các biện pháp chăm sóc, điều trị đúng cách. Đối với người có sức đề kháng tốt và tích cực điều trị, các triệu chứng bệnh lý có thể thuyên giảm nhanh và gần như không phát sinh các biến chứng nghiêm trong.
Tuy nhiên, trường hợp khởi phát do vi khuẩn, bệnh có thể gây ra một số biến chứng như:
- Viêm phế quản
- Viêm mũi
- Viêm cầu thận
- Viêm tai
- Nhiễm trùng huyết
- Viêm tấy xung quanh amidan
- Viêm hạch mủ
- Viêm xoang
- Viêm thanh quản
Với những trường hợp bệnh xảy ra do vi khuẩn, người bệnh cần tích cực điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa nhằm phòng ngừa các biến chứng phát sinh. Do đó mức độ ảnh hưởng nghiêm trọng nên bệnh lý thường diễn tiến trên 10 ngày mới được kiểm soát hoàn toàn.
Viêm họng mãn tính thường diễn tiến chậm, ở mức độ nhẹ hơn so với cấp tính. Tuy nhiên, các triệu chứng bệnh lý bùng phát do nhiều nguyên nhân khác nhau nên cần kết hợp điều trị triệu chứng và khắc phục căn nguyên cụ thể. Nếu không được điều trị và xử lý đúng cách, bệnh có thể chuyển biến từ thể xuất tiết sang thể quá phát hoặc teo.
Đối với giai đoạn mãn tính, bệnh lý có thể gây ra các biến chứng như:
- Viêm amidan cấp tính
- Viêm thanh quản mãn tính
- Áp xe amidan
- Viêm phế quản mãn tính
- Suy nhược thần kinh
- Suy nhược cơ thể
Mặc dù là bệnh lý hô hấp trên thường gặp nhưng bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được kiểm soát kịp thời. Do đó, khi nhận thất các biểu hiện bất thường ở cổ họng, bạn cần đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị đúng cách.
Biện pháp phòng ngừa bệnh
Thực tế cho thấy bệnh có khả năng tái phát cao, nhất là người có cơ địa dị ứng, suy giảm hệ miễn dịch và sống trong môi trường ô nhiễm. Do đó, sau khi điều trị, người bệnh cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa bệnh tái phát lâu dài. Dưới đây là một số biện pháp giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả:
- Mang khẩu trang, che chắn cẩn thận khi di chuyển hoặc đến nơi công cộng. Nếu phải tiếp xúc với bụi bẩn, hóa chất thường xuyên, bạn cần sử dụng thêm đồ bảo hộ nhằm làm giảm nguy cơ kích ứng niêm mạc đường hô hấp.
- Vệ sinh răng miệng đúng cách, đồng thời súc miệng với nước muối ấm đều đặn mỗi ngày 2 lần để loại bỏ vi khuẩn và hạn chế sự phát triển quá mức của một số chủng vi khuẩn thường trú trong khoang miệng.
- Bổ sung nhiều nước, xây dựng chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh giúp cải thiện chức năng miễn dịch, nâng cao thể trạng.
- Nên cân nhắc phẫu thuật cắt amidan nếu bệnh tái phát nhiều lần do viêm amidan mãn tính.
- Tránh tiếp xúc thân mật hoặc dùng chung vật dụng cá nhân với người mắc bệnh viêm nhiễm đường hô hấp
- Chú ý giữ ấm cơ thể, tăng cường bổ sung những thảo dược có tính kháng khuẩn, chống viêm như nghệ, củ cải, gừng, đinh hương, tỏi,... khi thời tiết chuyển lạnh.
Viêm họng là một trong những bệnh đường hô hấp phổ biến có thể khởi phát ở nhiều đối tượng và độ tuổi khác nhau. Thực tế cho thấy, hầu hết những trường hợp mắc bệnh đều đáp ứng tốt các biện pháp điều trị, chăm sóc hợp lý. Tuy nhiên, trường hợp chủ quan không điều trị, bệnh có thể kéo dài dai dẳng, tạo điều kiện bùng phát các bệnh đường hô hấp, từ đó làm tăng nguy cơ phát sinh các biến chứng nặng nề.
Viêm Họng Cấp Ở Người Lớn: Nguyên Nhân Và Cách Phòng Ngừa
Viêm họng cấp ở người lớn là một trong những bệnh viêm nhiễm đường hô hấp phổ biến. Bệnh lý...
Đau Họng Khạc Đờm Ra Máu Có Phải Dấu Hiệu Của Bệnh Nguy Hiểm?
"Đau họng khạc đờm ra máu có phải dấu hiệu của bệnh nguy hiểm?" là vấn đề được nhiều người...
Lá Bàng Chữa Viêm Họng – Bài Thuốc Hay Từ Dân Gian
Lá bàng chữa viêm họng là bài thuốc có nguồn gốc dân gian được nhiều người bệnh áp dụng và...
Cây Lược Vàng Chữa Viêm Họng Và 3 Cách Áp Dụng Hiệu Quả
Dùng cây lược vàng chữa viêm họng là một trong những mẹo dân gian được nhiều người bệnh áp dụng...
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!