Đau Lưng Dưới

Đau lưng dưới còn có tên gọi là đau thắt lưng (Low back pain), được biết đến là hội chứng đau khu trú trong phạm vi ở ngang mức L1 đến nếp lằn mông. Tình trạng đau có thể diễn ra tại một hoặc cả hai bên khiến người bệnh khó chịu.

Các chuyên gia cho biết, đây là một trong những hội chứng xương khớp phổ biến trong thực hành lâm sàng. Theo đó, số liệu thống kê nhận thấy có đến khoảng 65 - 80% người trưởng thành và độ tuổi trung niên bị đau lưng dưới cấp hoặc từng đợt ít nhất 1 lần trong đời. Trong đó, khoảng 10% trường hợp chuyển thành cơn đau cột sống thắt lưng mãn tính.

Theo Viện Quốc gia Hoa Kỳ về Rối loạn Thần kinh và Đột quỵ (NINDS) thì đau lưng dưới là nguyên nhân chủ yếu gây ra các khuyết tật liên quan đến công việc. Có khoảng ít nhất 80% người Hoa Kỳ sẽ gặp phải tình trạng này ít nhất một vài lần trong đời.

Hầu hết các trường hợp bị đau thắt lưng là kết quả của chấn thương. Điển hình là tình trạng bong gân, căng cơ do mang vác nặng, chuyển động đột ngột, không đúng tư thế. Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể là dấu hiệu nhận biết của một số bệnh lý tiềm ẩn như:

• Đau thần kinh tọa
• Ung thư tuỷ sống
• Viêm khớp
• Vỡ hoặc thoái vị 1 đĩa đệm
• Nhiễm trùng thận

Cơn đau lưng dưới cấp tính có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Trong khi đó, trường hợp triệu chứng kéo dài dai dẳng, có tình chất mãn tính thường kéo dài trên 3 tháng. Tình trạng này thường ảnh hưởng ở người trung niên và cao tuổi. Điều này một phần là do ảnh hưởng của quá trình thoái hoá tự nhiên.

Khi tuổi càng cao, lượng chất lỏng giữa các đốt sống trong cột sống càng suy giảm. Điều này có nghĩa là các đĩa đệm tại cột sống dễ bị kích thích và tổn thương. Đồng thời, cơ thể cũng sẽ mất đi một số trương lực cơ khiến vùng lưng dưới dễ bị chấn thương hơn. Đây cũng được xem là nguyên nhân lý giải vì sau tăng cương cơ lưng, sử dụng lực cơ tốt sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng đau lưng dưới hiệu quả.

Thực tế nhận thấy, tình trạng đau lưng dưới có thể xảy ra bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Theo đó, triệu chứng có thể khởi phát do các nguyên nhân thông thường (chấn thương, lao động quá sức, sai tư thế, thừa cân - béo phì,...). Tuy nhiên, trong một số trường hợp cơn đau thắt lưng có thể là dấu hiệu nhận biết của một số bệnh lý tiềm ẩn cần được điều trị kịp thời.

Dưới đây là một số nguyên nhân gây khởi phát triệu chứng:

1. Hoạt động quá mức, chấn thương

Các dây chằng và cơ ở vùng lưng dưới có thể bị kéo căng hoặc thậm chí bị rách do hoạt động quá mức. Khi đó, biểu hiện đau và co cứng có thể xuất hiện ở vùng lưng dưới gây ảnh hưởng đến khả năng vận động và khiến người bệnh đau đớn, khó chịu. Việc nghỉ ngơi, áp dụng vật lý trị liệu có thể giúp kiểm soát triệu chứng nhanh chóng.

Ngoài hoạt động quá mức thì chấn thương cũng là nguyên nhân phổ biến gây đau lưng dưới. Tình trạng khó tránh khỏi khi tham gia giao thông, chơi thể thao, tập luyện và lao động hàng ngày. Chấn thương có thể khiến cột sống bị chèn ép quá mức. Hơn nữa, tình trạng này còn khiến dây thần kinh, thoát vị đĩa đệm bị chèn ép. Từ đó làm kích hoạt cơn đau nhức ở vùng thắt lưng.

2. Độ cong bất thường của cột sống

Ưỡn cột sống, vẹo cột sống hay gù cột sống là những vấn đề ảnh hưởng đến độ cong của cột sống. Theo nhận định của các chuyên gia, đây là các tình trạng bẩm sinh được chẩn đoán ngay khi còn là trẻ sơ sinh hoặc ở độ tuổi thiếu niên. Độ cong bất thường của cột sống thường dẫn đến sai tư thế, gây đau đớn và tạo ra áp lực lên cột sống, dây chằng, cơ bắp và gân.

3. Chấn thương đĩa đệm

Do nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau nên đĩa đệm ở cột sống thắt lưng có thể bị chấn thương. Nguy cơ này sẽ tăng lên theo từng độ tuổi do ảnh hưởng đến quá trình thoái hoá tự nhiên của cơ thể. Chấn thương mặt ngoài của đĩa đệm có thể dẫn đến rách và thoái vị.

Tình trạng thoái vị đĩa đệm sẽ gây ra hiện tượng chèn ép lên các rễ thần kinh. Từ đó bùng phát cơn đau tại vùng bị ảnh hưởng. Chấn thương đĩa đệm thường xảy ra sau khi nâng vật nặng hoặc vặn lưng đột ngột. Theo đó, cơn đau do nguyên nhân này có thể kéo dài trong vài ngày.

4. Đau dây thần kinh toạ

Đau dây thần kinh toạ hay đau dây thần kinh hông to là bệnh lý phổ biến ở nhiều đối tượng. Bệnh lý đặc trưng bởi tình trạng đau nhức, tê bì, dị cảm dọc theo đường đi của dây thần kinh hông to. Trong đó, phổ biến bắt đầu từ vùng cột sống thắt lưng.

Tình trạng đau dây thần kinh hông to có nguy cơ tăng cao khi thoát vị đĩa đệm gây ra hiện tượng chèn ép lên dây thần kinh toạ. Theo đó, người bệnh sẽ cảm nhận cơn đau lan rộng từ vùng lưng dưới đến bàn chân. Ngoài ra, bệnh lý còn gây ra một số biểu hiện đi kèm như tê bì, dị cảm, khó chịu.

5. Hẹp ống sống

Hẹp ống sống đề cập đến tình trạng cột sống bị thu hẹp. Từ đó làm tăng áp lực lên tuỷ sống cùng với các dây thần kinh cột sống. Nguyên nhân gây ra bệnh lý thường là do thoái thoái hoá các đĩa đệm nằm giữa các đốt sống. Từ đó gây chèn ép lên rễ thần kinh hoặc tuỷ sống với các gai xương hoặc mô mềm.

Theo đó, áp lực đè nén lên các dây thần kinh có thể phát sinh ra các triệu chứng. Điển hình là tình trạng đau nhức, chuột rút, tê tái,... Những biểu hiện này có thể kích hoạt trên phạm vi rộng hoặc thường nặng nề nhất tại vùng lưng dưới.

6. Các bệnh lý khác

Mặc dù ít khi xảy ra nhưng trong một số trường hợp, đau lưng dưới có thể liên quan đến những bệnh lý tiềm ẩn và cần được thăm khám, điều trị y tế kịp thời để tránh phát sinh biến chứng, rủi ro.

Một số nguyên nhân nghiêm trọng có thể gặp, bao gồm:

• Xuất hiện khối u: Đây là nguyên nhân hiếm gặp ở người bị đau lưng dưới. Đa số các khối u xuất hiện ở thắt lưng đều do ung di căn từ những nơi khác trong cơ thể.
• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng mặc dù không phải là nguyên nhân phổ biến dẫn đến cơn đau lưng dưới. Tuy nhiên, cơn đau tại thắt lưng có thể xảy ra nếu tình trạng nhiễm trùng liên quan đến đốt sống. Có thể gặp khi bị viêm tuỷ xương, viêm đĩa đệm, viêm khớp ở giữa cột sống và xương chậu.
• Phình động mạch chủ bụng: Phình động mạch chủ bụng đề cập đến tình trạng giãn khu trú tại lòng mạch với đường kính của đoạn giãn lớn hơn 50% so với đường kính của đoạn động mạch bình thường. Đau lưng được xem là dấu hiệu thường gặp khi tình trạng phình động mạch càng lớn. Lúc này còn tiềm ẩn nguy cơ vỡ rất nguy hiểm.
• Hội chứng chùm đuôi ngựa: Hội chứng này  xảy ra khi những rễ thần kinh tại chùm đuôi ngựa bị chèn ép. Điều này có thể gây ra sự gián đoạn các chức năng vận động. Ngoài đau lưng thì bệnh lý còn gây ra cảm giác khó chịu ở bàng quang và chi dưới. Nghiêm trọng hơn còn dẫn đến tình trạng mất tự chủ tiểu tiện hoặc tê liệt vĩnh viễn.
• Sỏi thận: Bệnh lý này có thể gây ra tình trạng đau nhói tại vùng lưng dưới. Tuy nhiên, cơn đau do bệnh sỏi thận gây ra thường chỉ được kích hoạt ở 1 bên.
• Loãng xương: Loãng xương đặc trưng bởi sự suy giảm về mật độ cũng như chất lượng của xương. Ngoài ra, sỏi thận nếu không được kiểm soát kịp thời có thể dẫn đến gãy xương.
• Viêm khớp: Cơn đau tại vùng lưng dưới có thể liên quan đến viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống, viêm đốt sống,...
• Hội chứng Fibromyalgia: Đây là tình trạng đau mạn tính ở dây chằng, cơ, gân và các tổ chức phần mềm của cơ thể. Cơn đau nhức thường đi kèm với cảm giác mất ngủ, mệt mỏi, trầm cảm. Tuy nhiên không ghi nhận tổn thương thực thể tại xương, cơ, khớp.
• Lạc nội mạc tử cung: Lạc nội mạc tử cung là tình trạng gây đau thắt lưng thường xảy ra ở nữ giới. Bệnh lý khởi phát khi nội mạc không nằm bên trong tử cung mà lạc vào khoang bụng, buồng trứng, bàng quang và trực tràng.

7. Yếu tố nguy cơ

Theo các chuyên gia, tình trạng đau lưng dưới có thể bị tác động với những yếu tố nguy cơ như thừa cân - béo phì, tuổi tác, di truyền, mang thai,... Trường hợp khởi phát triệu chứng trước đó, các yếu tố này có thể khiến cơn đau tiến triển nặng nề hơn và gây ra nhiều vấn đề sức khoẻ khác.

Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ thường gặp:

• Vấn đề tuổi tác: Triệu chứng đau lưng và đau lưng dưới thường xảy ra ở người có độ tuổi trung niên và cao tuổi. Sau đó, càng về già thì cơn đau sẽ tiến triển nặng nề hơn. Điều này thường liên quan đến quá trình lão hoá chung của cơ thể.
• Mang thai: Tình trạng đau lưng dưới thường gặp ở phụ nữ mang thai, đặc biệt là những tháng cuối thai kỳ. Nguyên nhân là do sự ảnh hưởng từ sự thay đổi khung xương chậu để phù hợp với kích thích của thai nhi.
• Tăng cân: Tình trạng thừa cân - béo phì sẽ làm tăng áp lực lên hệ thống xương khớp nói chung và vùng thắt lưng nói riêng. Từ đó, gây bùng phát triệu chứng đau nhức, khó chịu, ảnh hưởng đến chức năng vận động.
• Mức độ tập thể dục: Thực tế nhận thấy, cơn đau lưng dưới thường xảy ra ở người lười vận động. Ít hoạt động thể chất có thể khiến cơ bụng và cơ lưng dần suy yếu. Từ đó gây hạn chế hỗ trợ cột sống trong việc nâng đỡ cơ thể.
• Yếu tố di truyền: Nhiều nghiên cứu khoa học cũng đã chỉ ra răng, tình trạng đau thắt lưng có mối liên hệ mật thiết với yếu tố di truyền, đặc biệt là tình trạng viêm cột sống dính khớp.
• Yếu tố nghề nghiệp: Mang vác các vật nặng thường xuyên hoặc thực hiện các hoạt động vặn xoắn thắt lưng khi làm việc cũng có thể gây ra cơn đau lưng dưới. Ngoài ra, những người làm công việc văn phòng chỉ ngồi một chỗ kéo dài cũng có nguy cơ cao bị đau thắt lưng.
• Yếu tố tâm lý: Căng thẳng quá mức, stress có thể khiến cơn đau tiến triển nặng nề hơn và kích thích cơn đau bùng phát với tần suất cao.

Đau vùng lưng dưới được xác định ở tại vùng thắt lưng bên trái hoặc bên phải. Triệu chứng thường bắt đầu đột ngột rồi tự hết hoặc dần dần tiến triển nghiêm trọng hơn theo thời gian.

Tình trạng đau lưng dưới có thể nhận biết thông qua một số biểu hiện sau:

• Cơn đau ở thắt lưng diễn tiến âm ỉ
• Đau nói và có cảm giác nóng rát di chuyển từ thắt lưng di chuyển xuống mặt sau đùi. Đôi lúc lan xuống cẳng chân, bàn chân, có thể gây tê cứng, ngứa ran
• Co thắt cơ và căng tức tại vùng thắt lưng, hông và xương chậu
• Khi ngồi hoặc đứng lâu, cơn đau tại vùng lưng dưới tiến triển nặng nề hơn.
• Gặp khó khăn khi đi bộ, đứng thẳng, thay đổi tư thế khi ngồi, đứng hay nằm.