Mất Ngủ Kinh Niên

Ngủ chiếm 1/3 cuộc đời con người và giấc ngủ đóng vai trò rất quan trọng để có một sức khỏe dồi dào, khỏe mạnh. Chính vì vậy, bất kỳ một nguyên nhân nào không đảm bảo được chất lượng giấc ngủ sẽ ngay lập tức khiến các hoạt động trong cơ thể bị ảnh hưởng, rối loạn dẫn đến suy giảm sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Trong đó, mất ngủ kinh niên là một trong những dạng rối loạn giấc ngủ phổ biến. Đây là hiện tượng mất ngủ khó ngủ với tần suất thường xuyên, thậm chí mỗi đêm và dai dẳng, kéo dài trong vòng 1 tháng trở lên hoặc thậm chí trong nhiều năm liền. Mất ngủ kinh niên được xem là một căn bệnh mãn tính nên cần được điều trị chuyên sâu, nếu không sẽ rất nguy hiểm, gây ra các biến chứng về sức khỏe và tâm lý.

Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc phải căn bệnh này ngày càng có xu hướng tăng cao, chiếm khoảng 10 - 20%. Các chuyên gia cũng cho biết, chứng rối loạn giấc ngủ này có liên quan mật thiết đến các yếu tố đặc thù như giới tính, độ tuổi, tính chất công việc... Cụ thể như sau:

• Người lớn tuổi: Hầu hết những người lớn tuổi đều bị mất ngủ hoặc ngủ rất ít về đêm. Đây là dấu hiệu của việc cơ thể bị lão hóa quá mức dẫn đến suy giảm sức khỏe, mắc các bệnh lý tuổi già. Thường thì bước vào độ tuổi trên 60 tần suất mất ngủ càng ngày càng thường xuyên hơn và kéo dài dai dẳng cho đến khi chuyển sang mất ngủ kinh niên.
• Nữ giới: Nữ giới là đối tượng dễ bị mất ngủ kinh niên hơn nam giới. Đây là một nghiên cứu có thật của các chuyên gia. Lý giải điều này là do cơ thể nữ giới thường xuyên phải đối mặt với các đợt thay đổi nội tiết tố như chu kỳ kinh nguyệt hoặc mang thai. Ngoài ra, nữ giới là đối tượng khá nhạy cảm, dễ bị tổn thương tinh thần hơn nam giới, từ đó gây ra stress, suy giảm chức năng thần kinh dẫn đến mất ngủ kinh niên.
• Rối loạn thể chất và tinh thần: Tâm trạng không vui, stress kéo dài, tinh thần xuống dốc trầm trọng kèm theo sự bất ổn về thể chất chắc chắn sẽ gây ra mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu giấc... Ban đầu chỉ là những đợt gián đoạn tạm thời nhưng nếu không được can thiệp điều trị kịp thời sẽ nhanh chóng chuyển thành mất ngủ kinh niên.
• Tính chất công việc: Những người thường xuyên phải làm việc ban đêm hay đi xa đến một nơi có múi giờ khác cũng là nguy cơ cao gây rối loạn giấc ngủ, nếu tần suất này quá thường xuyên thì chứng mất ngủ kinh niên chắc chắn sẽ xảy ra.

Những nguyên nhân gây mất ngủ kinh niên rất đa dạng, có những nguyên nhân phổ biến và có nguyên nhân ít người biết đến. Có thể kể đến một số nguyên nhân sau đây:

1. Do mắc một số bệnh lý liên quan

Trằn trọc, khó ngủ, ngủ không sâu giấc, dễ thức giấc giữa đêm... do mất ngủ kinh niên có thể xảy ra do một số nguyên nhân sau đây:

• Bệnh lý đường tiêu hóa: Trào ngược dạ dày, viêm đường ruột, rối loạn tiêu hóa... là nguyên nhân khiến giấc ngủ bị ảnh hưởng vì hệ thần kinh bị tác động tiêu cực, từ đó dẫn đến mất ngủ.
• Bệnh hô hấp: Hen phế quản, ho khan, ho có đờm, kéo dài kèm theo khó thở... cũng là nguyên nhân khiến người bệnh tỉnh giấc lúc nửa đêm, càng kéo dài không chữa trị càng làm tăng nguy cơ mất ngủ.
• Bệnh về xương khớp: Tình trạng xương khớp, cột sống... đau nhức, tê bì, căng cứng cũng là lý do làm cho người bệnh mệt mỏi, thức giấc đột ngột giữa đêm và khó ngủ trở lại.
• Bệnh về tim mạch: Tăng huyết áp đột ngột, tức ngực, khó thở... khiến người bệnh không thể nằm ngủ như bình thường, dẫn đến trằn trọc, mất ngủ cả đêm.
• Bệnh về tiết niệu: Hệ bàng quang suy yếu, giảm chức năng hoạt động khiến người bệnh phải thường xuyên đi tiểu, đặc biệt là vào ban đêm. Chính điều này khiến cho giấc ngủ hay bị gián đoạn, không liền mạch và hình thành mất ngủ kinh niên.

2. Do chế độ sinh hoạt kém khoa học

Ngoài các bệnh lý liên quan gây mất ngủ kinh niên, căn bệnh này còn có thể được hình thành từ các yếu tố nguy cơ, môi trường sinh hoạt hằng ngày kém khoa học. Cụ thể một vài nguyên nhân chủ yếu là:

• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Những người có thói quen ăn uống quá no, dùng nhiều thức uống có gas, đồ có cồn như rượu, bia, thức ăn chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ăn đóng hộp... là tác nhân khiến cho dây thần kinh bị ức chế dẫn đến rối loạn, từ đó suy giảm chất lượng giấc ngủ.
• Thói quen thức khuya, ngủ muộn: Những người ngủ sau 23 giờ trong thời gian dài là nguyên nhân khiến nồng độ hormone bị thay đổi, rối loạn. Tình trạng này khiến cơ thể luôn trong tình trạng mệt mỏi, uể oải và bị đảo lộn nhịp sống sinh học kéo dài dẫn đến mất ngủ.
• Môi trường sống ô nhiễm: Sự ô nhiễm ở đây không chỉ là sự ô nhiễm, nhiều bụi bẩn bám trên đồ đạc hay không khí mà nó còn bao gồm ô nhiễm tiếng ồn, không gian quá chật hẹp... Đây là những yếu tố nguy cơ gây ra mất ngủ kinh niên.
• Do rối loạn tâm lý: Những trạng thái tâm lý quá mức như nóng giận, buồn bã, căng thẳng, lo lắng, hồi hộp... kéo dài liên tục vài tháng cũng rất dễ khiến cơ thể rơi vào trạng thái mệt mỏi, từ đó gây mất ngủ.

3. Một số nguyên nhân khác

• Nguyên nhân thực thể: Bên cạnh các bệnh lý liên quan như vừa kể trên, còn có một số nguyên nhân thực thể gây mất ngủ kinh niên như: tác dụng phụ của vài loại thuốc đặc trị mất ngủ như thuốc kháng viêm steroid, thuốc giảm đau đầu, thuốc lợi tiểu, thuốc chống trầm cảm 3 vòng...
• Thiếu hụt Serotonin: Y học hiện đại ghi nhận serotonin là hormone có nhiệm vụ sản xuất melatonin giúp điều chỉnh nhịp sinh học, chu kỳ thức - ngủ của cơ thể. Tuy nhiên, mất ngủ kinh niên lại gây thiếu hụt serotonin dẫn đến ức chế quá trình tổng hợp hormone này, từ đó dẫn đến triệu chứng mệt mỏi, trằn trọc, thao thức, khó đi vào giấc ngủ, thậm chí thức đến sáng.
• Gây thiểu năng tuần hoàn não: Theo thống kê cho thấy có đến 80% người bệnh mất ngủ kinh niên có liên quan đến tình trạng thiểu năng tuần hoàn não, tuy nhiên lại có rất ít người biết đến nguyên nhân này. Đây là tình trạng não bộ bị thiếu hụt oxy và các dưỡng chất cần thiết, suy giảm quá trình lưu thông máu đến não. Từ đó dẫn đến suy nhược hệ thần kinh trung ương và gây rất nhiều bệnh lý nguy hiểm, trong đó có chứng mất ngủ kinh niên.

Tương tự như những dạng rối loạn giấc ngủ phổ biến khác, người bệnh mất ngủ kinh niên sẽ phải đối mặt với một số biểu hiện đặc trưng sau:

• Ngủ chập chờn, không sâu giấc, khó đi vào giấc ngủ dù rất mệt hoặc thậm chí mất ngủ hoàn toàn với tần suất ít nhất 3 ngày/ tuần.
• Sau khi thức dậy thường không tỉnh táo hoàn toàn và rất mệt mỏi, uể oải, đầu óc quay cuồng, thậm chí sinh ra ảo giác...
• Thường xuyên rơi vào trạng thái lo lắng, hồi hộp vô cớ, bồn chồn... không rõ nguyên nhân.
• Đau nhức cơ bắp, đau nhức xương khớp, cột sống, đau nhói đỉnh đầu...
• Khó tập trung vào một việc gì đó kèm theo suy giảm trí nhớ, gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định...