Viêm Họng Mãn Tính

Viêm họng mãn tính xảy ra khi các triệu chứng kéo dài dai dẳng, không đáp ứng các biện pháp điều trị viêm họng cấp tính. Đây là một trong những bệnh hô hấp phổ biến ở nhiều đối tượng khác nhau. Viêm họng mãn tính có thể khởi phát riêng biệt hoặc liên quan đến một số bệnh hô hấp khác như viêm khí phế quản mãn tính, viêm xoang mãn tính, viêm mũi,...

Không giống với bệnh viêm họng cấp, các triệu chứng viêm họng mãn tính tiến triển chậm, kéo dài dai dẳng, âm ỉ, không ồ ạt và đột ngột. Tuy nhiên, bệnh lý rất dễ tái phát khi gặp điều kiện thuận lợi và khó điều trị dứt điểm. Trong giai đoạn mãn tính, bệnh lý thường xảy ra do ảnh hưởng của một số bệnh đường hô hấp, tiếp xúc với các chất dị ứng, kích ứng, giải phẫu mũi - xoang bất thường.

Theo các chuyên gia đầu ngành, viêm họng mãn tính được thành 3 thể bệnh căn cứ tổn thương thực thể, cụ thể:

• Viêm họng xuất tiết: Thể bệnh là giai đoạn đầu tiên của viêm họng mãn tính. Viêm họng xuất tiết đặc trưng bởi tình trạng niêm mạc họng ướt, đỏ, có hiện tượng xuất tiết (dịch nhầy dính, có màu trong suốt ở thành sau họng).
• Viêm họng quá phát: Viêm họng quá phát hay viêm họng hạt. Bệnh đặc trưng bởi quá trình tăng sản quá mức các nang lympho ở sau thành họng. Kết quả là hình thành hạt có màu đỏ, hồng, nổi cộm so với vùng niêm mạc xung quanh. Bên cạnh đó, niêm mạc họng, lưỡi gà, cạnh trụ sau amidan và màn hầu có hiện tượng dày lên.
• Viêm họng teo: Sau thể viêm họng quá phát, bệnh sẽ chuyển sang giai đoạn viêm họng teo (nang tân và tuyến nhầy có dấu hiệu quả xơ hoá). Viêm họng teo đặc trưng tình trạng dịch nhầy bị khô thành các vảy dính vào niêm mạc, niêm mạc nhẵn, trắng bạch, mỏng, các mạch máu nhỏ, eo họng rộng ra.

Thực tế cho thấy, bệnh viêm họng và viêm họng cấp xảy ra do virus và vi khuẩn. Trong khi đó, tổn thương do bệnh viêm họng mãn tính bắt nguồn từ các nguyên nhân không nhiễm trùng.

Ngoài viêm họng cấp tính tái phát nhiều lần, bệnh viêm họng mãn tính còn xảy ra bởi một số nguyên nhân sau:

1. Ảnh hưởng của bệnh viêm xoang mãn tính

Viêm xoang mãn tính là một trong những bệnh đường hô hấp phổ biến. Bệnh đặc trưng bởi tình trạng phù nề ở các mô xoang, khoang mũi và khiến dịch tiết chảy xuống cổ họng. Theo các chuyên gia đầu ngành, vi khuẩn và virus trong dịch tiết gây ra tình trạng viêm mãn tính ở hầu họng. Từ đó kích thích nang lympho tăng sinh, phát triển quá mức.

Do đó, trong một số trường hợp, bệnh viêm họng mãn tính có liên quan đến viêm xoang mãn tính và một số bệnh đường hô hấp khác. Bởi những cơ quan hô hấp có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Ổ viêm nhiễm nếu không được kiểm soát sẽ làm tăng nguy cơ lan rộng sang những cơ quan lân cận, tạo điều kiện thuận lợi khởi phát nhiều vấn đề hô hấp khác.

2. Bị ngạt tắc mũi do dị hình vách ngăn, polyp

Ngạt tắc mũi là một trong những nguyên nhân phổ biến gây viêm họng nói chung và viêm họng mãn tính nói riêng. Bởi tình trạng này bắt buộc người bệnh thở bằng miệng thường xuyên, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus xâm nhập và gây nhiễm trùng dai dẳng.

Tuy nhiên, căn nguyên gây ngạt tắc mũi là do polyp mũi/ xoang, dị hình vách ngăn. Những bệnh lý này gây bất thường trong lưu thông dịch tiết hô hấp. Hệ quả là khiến dịch tiết chảy ngược về sau thành họng và gây ra hiện tượng viêm mãn tính ở cổ họng.

3. Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là bệnh lý thường gặp ở người trưởng thành. Bệnh đặc trưng bởi tình trạng thức ăn và dịch vị trào ngược từ dạ dày đến cổ họng, thực quản. Không chỉ gây ra cảm giác khó chịu, lượng dịch này còn có thể bào món và gây ra tình trạng viêm ở cổ họng, thực quản, amidan,...

Do đó, trong một số trường hợp, viêm họng mãn tính có thể là hệ quả của bệnh trào ngược dạ dày thực quản không được kiểm soát. Bên cạnh đó, tình trạng này còn làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh hô hấp khác cũng như một số vấn đề nha khoa như sâu răng, hôi miệng, viêm nướu,...

4. Tiếp xúc với các yếu tố kích thích thường xuyên

Bên cạnh những nguyên nhân trên, bệnh viêm họng mãn tính còn có thể khởi phát do thường xuyên tiếp xúc với những yếu tố kích thích như bụi bẩn, hoá chất, rượu bia, sợi bông, khói thuốc lá,.. Những yếu tố này gây kích thích niêm mạc họng, kết quả là gây viêm họng mãn tính.

Thực tế cho thấy, hầu hết các trường hợp bị viêm họng mãn tính đều có thói quen hút thuốc lá nhiều năm, lạm dụng bia rượu, sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm.

5. Do cơ địa dị ứng

Cơ địa dị ứng là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ dị ứng, kích ứng của cơ thể. Đây được xem là yếu tố chính trong cơ chế bệnh sinh của viêm xoang dị ứng, viêm mũi dị ứng, viêm kết mạc dị ứng, hen phế quản, viêm da cơ địa,... Bên cạnh đó, tình trạng dị ứng quanh năm còn dẫn đến hiện tượng viêm mãn tính tại những cơ quan xung quanh như VA, amidan, niêm mạc họng,...

Ngoài những nguyên nhân đáng kể trên, nguy cơ bị viêm họng mãn tính còn có thể tăng lên đáng kể khi có những yếu tố, điều kiện thuận lợi như:

• Suy giảm hệ miễn dịch
• Tiểu đường
• Sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm
• Giải phẫu cơ quan hô hấp bất thường
• Thói quen sinh hoạt, ăn uống không lành mạnh.

Các triệu chứng do bệnh viêm họng mãn tính gây ra bao gồm tổn thương thực thể và cơ năng. Bệnh lý thường diễn tiến âm ỉ, kéo dài dai dẳng và rất dễ tái phát. Trong một số trường hợp có thể bùng phát thành các đợt viêm họng cấp tính khi có điều kiện thuận lợi.

Triệu chứng cơ năng

• Cổ họng có cảm giác nóng rát, khô, ngứa và bị vướng khiến người bệnh thường xuyên khạc nhổ, đằng hắng để loại bỏ đờm, nhất là vào buổi sáng khi mới ngủ dậy.
• Dịch đờm dẻo, đặc, màu trong suốt sau chuyển sang màu trắng đục. Độ đặc và màu sắc của dịch đờm sẽ tăng lên khi nuốt
• Khàn tiếng
• Ho nhiều, nhất là vào buổi tối và khi thời tiết chuyển lạnh
• Nuốt nghẹn
• Hôi miệng

Tổn thương thực thể

Bệnh viêm họng mãn tính có các triệu chứng thực thể khá đa dạng. Theo đó, biểu hiện của bệnh có sự khác nhau ở các thể lâm sàng.

Viêm họng xuất tiết:

• Khi quan sát, bạn sẽ nhận thất niêm mạc họng bị đỏ hoàn toàn
• Ở cổ họng xuất tiết dịch nhầy màu trong suốt, bám vào thành sau họng
• Khi nhìn kỹ có thể thấy một vài hạt phù nổi trên bề mặt thành họng

Viêm họng quá phát:

• Tăng sản và dày lên ở niêm mạc họng, cạnh trụ sau amidan, eo họng, lưỡi gà và màn hầu và vòi Eustachi (ống nối giữa họng và tai giữa)
• Eo họng bị thu hẹp
• Ở thành họng sau có các hạt màu đỏ, hồng nổi cộm do nang lympho tăng sản quá mức
• Cổ họng xuất tiết nhiều, có dịch dính và đặc
• Vùng cổ họng đỏ, có cảm giác buồn nôn thường xuyên, nhạy cảm và ho khan nhiều

Viêm họng teo:

• Thường phát triển sau một thời gian bị viêm họng quá phát (viêm họng hạt)
• Eo họng bị rộng ra do nang tân và tuyến nhầy bị xơ hoá
• Vùng niêm mạc trở nên mỏng, nhẵn có màu trắng bệch, hiện rõ mạch máu nhỏ bên dưới
• Tuyến nhầy bị xơ hoá khiến dịch cho dịch nhầy bị khô, hình thành các vảy bám dính niêm mạc và gây cảm giác khó chịu khiến người bệnh ho nhiều, đằng hắng.