Viêm Phế Quản Mạn Tính

Viêm phế quản mạn tính (mãn tính) là bệnh viêm đường hô hấp dưới khá phổ biến. Bệnh lý này xảy ra khi phế quản (ống dẫn khí) bị viêm và phù nề dai dẳng dẫn đến ho có đờm, tăng tiết dịch, thở khò khè kéo dài và tái phát nhiều lần. Viêm phế quản mãn tính cũng được chẩn đoán sau khi đã loại trừ tất cả các yếu tố và nguyên nhân có thể gây ho dai dẳng, mãn tính như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, hen phế quản, trào ngược dạ dày, giãn phế quản,...

Khác với viêm phế quản cấp tính, bệnh ở giai đoạn mạn tính chủ yếu xảy ra do kích ứng, dị ứng, hoàn toàn không có vai trò của virus hay vi khuẩn. Tuy nhiên trong một số thời điểm, bệnh nhân cũng có thể gặp phải tình trạng viêm phế quản cấp tính do bản thân phế quản đã bị tổn thương sẵn nên dễ bị virus và vi khuẩn tấn công.

Đặc điểm của viêm phế quản mãn tính là triệu chứng có mức độ nhẹ, khởi phát chậm nhưng diễn tiến dai dẳng, kéo dài và dễ tái phát. Bệnh lý này chủ yếu gặp ở người trung niên và cao tuổi - đặc biệt là ở những đối tượng có cơ địa dị ứng, hút thuốc lá lâu năm, sinh sống trong môi trường ô nhiễm và tính chất công việc phải tiếp xúc với bụi vải, hóa chất thường xuyên.

Viêm phế quản mạn tính chủ yếu xảy ra do thường xuyên tiếp xúc với các chất kích ứng và dị ứng. Về lâu dài, ống dẫn khí bị phù nề và viêm mạn tính.

Các nguyên nhân gây bệnh viêm phế quản mãn tính:

• Hút thuốc lá lâu năm: Hút thuốc lá hoặc hít khói thuốc lá thụ động trong thời gian dài là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm phế quản mãn tính. Trong khói thuốc chứa rất nhiều hóa chất gây hại nên khi tiếp xúc trong nhiều năm có thể khiến ống dẫn khí bị viêm mạn tính. Ngoài ra, nicotine trong khói thuốc còn gây hư hại tế bào phổi và gia tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư.
• Hóa chất, bụi bẩn: Ngoài thuốc lá, người sinh sống trong môi trường ô nhiễm, thường xuyên tiếp xúc với bụi bẩn, hóa chất, vải, mùn cưa, nấm mốc,... cũng có nguy cơ cao bị viêm phế quản mạn tính. Nguyên nhân là do các chất này gây kích ứng dẫn đến phù nề ống dẫn khí, tăng tiết dịch và kích thích phản ứng ho dai dẳng.
• Cơ địa nhạy cảm: Thực tế, viêm phế quản mãn tính ảnh hưởng nhiều đến những người có cơ địa nhạy cảm. Khi tiếp xúc với bụi bẩn, mùn cưa và hóa chất, người có thể địa mẫn cảm dễ bị kích ứng và dị ứng. Trong khi đó, những người có cơ địa khỏe mạnh ít gặp phải hiện tượng này.

Bên cạnh những nguyên nhân chính, các chuyên gia cũng nhận thấy viêm phế quản mạn tính có liên quan đến những yếu tố sau:

• Suy giảm hệ miễn dịch
• Thường xuyên mắc các bệnh viêm đường hô hấp và tình trạng có xu hướng tái đi tái lại nhiều lần.
• Mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên mãn tính khiến chức năng đề kháng của cơ quan suy giảm. Tình trạng này làm gia tăng nguy cơ bị viêm phế quản mạn tính và các bệnh hô hấp dưới.
• Thiếu hụt AAT (một loại enzyme được gan bài tiết có chức năng bảo vệ cơ quan hô hấp) đã được chứng minh có thể gia tăng nguy cơ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phế quản.
• Sinh sống, làm việc trong môi trường ô nhiễm
• Những người không có các biện pháp bảo hộ như đeo khẩu trang , dùng kính che,... khi làm việc trong điều kiện có nhiều bụi vải và hóa chất cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người thực hiện đầy đủ các biện pháp bảo vệ.

Trong một số giai đoạn, viêm phế quản mạn tính cũng có thể xen kẽ với các đợt cấp do sự xâm nhập của virus và vi khuẩn. Nguyên nhân là do ống dẫn khí vốn đã bị viêm và phù nề nên không có khả năng ngăn chặn sự xâm nhập của virus và vi khuẩn.

So với viêm phế quản cấp tính, triệu chứng của viêm phế quản mãn tính thường có mức độ nhẹ hơn, mờ nhạt và rất dễ bị nhầm lẫn với các bệnh hô hấp khác. Tình trạng ống dẫn khí bị viêm, phù nề kéo dài có thể gây ra các triệu chứng như:

• Ho dai dẳng, mãn tính là triệu chứng đặc trưng nhất của bệnh viêm phế quản mạn tính.
• Có thể ho húng hắng hoặc ho thành cơn
• Mức độ ho tăng lên khi có những yếu tố như không khí lạnh, tiếp xúc với phấn hoa, khói bụi, dị ứng thức ăn, thời tiết thay đổi đột ngột và sau khi mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên.
• Tăng tiết dịch đờm dẫn đến ứ đờm ở cổ họng, bệnh nhân luôn cảm thấy vướng nên khạc đờm thường xuyên.
• Dịch đờm hơi nhầy và thường có màu trắng. Những trường hợp bội nhiễm vi khuẩn sẽ xuất hiện đờm màu xanh hoặc vàng.
• Ho nhiều ngày khiến bệnh nhân mất ngủ, ăn uống kém, mệt mỏi và suy nhược. Với người cao tuổi, viêm phế quản mạn tính còn gây giảm trí nhớ do mất ngủ kéo dài.
• Đôi khi bệnh có gây sốt nhẹ nhưng không phổ biến, kèm theo thở khò khè và khó thở

Trong một số giai đoạn, các triệu chứng của viêm phế quản mãn tính có xu hướng thuyên giảm với biểu hiện nghèo nàn như ho húng hắng và ứ đờm nhẹ ở cổ họng. Tuy nhiên, xen kẽ với các giai đoạn mãn tính là viêm phế quản cấp tính (chủ yếu là mùa đông xuân). Trong giai đoạn cấp, triệu chứng có mức độ nặng hơn, bùng phát đột ngột nhưng thuyên giảm nhanh sau 1 - 2 tuần.