Viêm Khớp Dạng Thấp Kiêng Ăn Gì
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Viêm khớp dạng thấp kiêng ăn gì và nên ăn gì là vấn đề được rất nhiều người quan tâm. Bài viết dưới đây, chuyên gia Xương khớp Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc sẽ giải đáp chi tiết, giúp người bệnh xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý, hỗ trợ quá trình trị bệnh hiệu quả.
Tổng quan bệnh viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid Arthritis - RA) được xếp vào nhóm bệnh lý tự miễn mãn tính, xuất phát từ tổn thương của lớp màng hoạt dịch trong khớp. Bệnh thường xảy ra khi hệ thống miễn dịch gặp rối loạn trong việc bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân tấn công như virus, vi khuẩn... Người mắc bệnh thường phải chịu đựng cơn đau nhức khó chịu, sưng đỏ nóng khớp gây cản trở khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Bệnh lý này chủ yếu gây ảnh hưởng đến các khớp đối xứng trong cơ thể, điển hình là ở hai cổ tay, hai tay và hai đầu gối. Đây cũng chính đặc điểm để phân biệt giữa viêm khớp dạng thấp với các dạng viêm khớp khác.
Nguyên nhân dẫn đến viêm khớp dạng thấp xuất phát từ việc rối loạn hệ miễn dịch, thay vì bảo vệ khớp thì ngược lại nó tấn công màng hoạt dịch. Đây là lớp màng có nhiệm vụ bao quanh và bảo vệ chức năng khớp. Tình trạng này xảy ra trong thời gian dài khiến khớp bị tổn thương, hậu quả là làm phá hủy sụn, xương trong khớp, từ đó làm biến dạng khớp, hạn chế khả năng vận động.
Các chuyên gia cho biết hiện tại vẫn chưa xác định được lý do chính xác vì sao xảy ra tình trạng viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên, vẫn có nhiều ý kiến cho rằng bệnh có liên quan mật thiết đến yếu tố di truyền. Nhưng trên thực tế gen không không phải nguyên nhân gây ra bệnh, nhưng nó lại là nguyên nhân khiến cơ thể dễ bị tác động ảnh hưởng bởi các yếu tố từ môi trường, điển hình như việc nhiễm một số loại virus, vi khuẩn (tác nhân gây bệnh RA).
Một số đối tượng dễ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp như:
- Giới tính: Nữ giới có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 2 - 3 lần so với nam giới, nhưng nam giới mắc bệnh thường có triệu chứng nặng hơn.
- Độ tuổi: Bất kỳ độ tuổi nào cũng có thể mắc bệnh, nhưng chủ yếu tập trung ở độ tuổi trung niên.
- Di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, nguy cơ bạn mắc bệnh sẽ cao hơn so với những người thông thường.
- Thừa cân, béo phì: Những người có chỉ số BMI ở mức béo phì thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, đặc biệt là phụ nữ từ 55 tuổi trở xuống.
- Nghiện thuốc lá: Kể cả hút thuốc chủ động hay thủ động đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Tiếp xúc với các chất độc hại: Việc tiếp xúc với một số hóa chất độc hại như amiang và silica cũng được chứng minh làm tăng nguy cơ hình thành bệnh.
Tùy vào từng giai đoạn và mức độ của bệnh mà bệnh viêm khớp dạng thấp sẽ biểu hiện bằng các dấu hiệu khác nhau. Cụ thể như sau:
Ở giai đoạn khởi phát
- Bùng phát cơn đau nhức âm ỉ khó chịu tại khớp đầu gối, khớp tay... và dần dần tự thuyên giảm và biến mất.
- Mỗi khi hoạt động mạnh cơn đau càng nhiều và chỉ giảm bớt khi nghỉ ngơi.
- Cơ thể mệt mỏi, không có năng lượng, sốt nhẹ vào buổi chiều và thường xuyên ra mồ hôi dù thời tiết không nóng và người bệnh cũng không vận động quá sức.
- Cảm giác đau nhức toàn thân và tình trạng này kéo dài trong khoảng vài tháng và nhanh chóng chuyển sang giai đoạn toàn phát.
Ở giai đoạn toàn phát
- Căng cứng cơ khớp là triệu chứng mà hầu hết người bệnh viêm khớp dạng thấp đều gặp phải. Thường thì triệu chứng này thường xuất hiện vào buổi sáng, sau khoảng 10 - 15 phút vận động nhẹ thì khớp mới trở lại bình thường.
- Sưng cứng, nóng đỏ và ấm khi sờ vào khớp vì bên trong tụ dịch nhiều. Tình trạng này kéo dài có thể gây hạn chế khả năng vận động của người bệnh.
- Các ngón tay của người bệnh bị viêm khớp dạng thấp biến dạng, lòng bàn tay cũng sưng tấy.
- Kèm theo đó là một số triệu chứng liên quan khác như khớp bị lỏng lẻo, xuất hiện các hạt nhỏ, nổi ban đỏ, nổi gò trên da...
Những dấu hiệu nhận biết này thường có nhiều cấp độ khác nhau dựa theo mức độ nặng nhẹ của bệnh. Quan sát thật kỹ các triệu chứng và thăm khám sớm vì theo thời gian chúng sẽ dần tăng nặng khiến khớp bị biến dạng, trượt khỏi vị trí ban đầu.
Giải đáp bệnh viêm khớp dạng thấp kiêng ăn gì?
Dưới đây là nhóm thực phẩm người bệnh viêm khớp dạng thấp cần kiêng ăn để tránh tình trạng bệnh diễn tiến nghiêm trọng hơn.
Thịt đỏ và thịt đóng hộp
Các loại thịt đỏ như thịt dê, thịt ngựa, thịt cừu, thịt bò, thịt trâu,... và các loại thịt đóng hộp như giăm bông, thịt xông khói, xúc xích,... khiến triệu chứng viêm khớp dạng thấp nghiêm trọng hơn. Chuyên gia cho biết, nguyên nhân bởi các loại thịt này đẩy nhanh quá trình sản xuất interleukin-6 (IL-6), protein phản ứng C (CRP), homocysteine, làm gia tăng cơn đau nhức, sưng tấy tại khớp. Vậy nên, những người bị viêm khớp dạng thấp hoặc có nguy cơ viêm khớp dạng thấp cần tránh tiêu thụ nhóm thực phẩm này.
Nội tạng động vật
Bao gồm tim, gan, dạ dày,... của động vật chứa nhiều photpho, nếu ăn nhiều sẽ khiến các cơn đau viêm khớp nghiêm trọng hơn, đồng thời tình trạng sưng các khớp gối và mắt cá chân cũng kéo dài dai dẳng.
Nội tạng động vật cũng chứa nhiều cholesterol dễ gây rối loạn chuyển hóa, tăng cân, tăng huyết áp và hình thành nhiều vấn đề về sức khỏe xương khớp: Viêm khớp dạng thấp, gout, thoái hóa khớp,...
Đường và carbohydrate tinh chế
Nghiên cứu Y học đã chứng minh đường và carbohydrate tinh chế không tốt cho người bị viêm khớp dạng thấp. Bởi cách chất này kích thích tạo chất tiền viêm (cytokine), gây khởi phát các cơn đau nhức tại khớp.
Ngoài ra, đường còn khiến người dùng dễ tăng cân, dẫn đến tăng áp lực lên hệ thống xương khớp. Kéo dài tình trạng này sẽ khiến tình trạng viêm khớp tiến triển nghiêm trọng hơn.
Thức ăn nhiều muối
Muối gây tích nước trong cơ thể, dẫn đến sưng phù và tăng áp lực lên khớp. Đặc biệt, muối làm cơ thể giảm khả năng hấp thu canxi, hệ xương khớp thiếu hụt canxi sẽ dẫn đến yếu, dễ mắc bệnh viêm khớp, thoái hóa, loãng xương, giòn xương,.... Ngoài ra, sử dụng muối nhiều sẽ làm tăng huyết áp, tạo điều kiện bệnh viêm khớp trầm trọng hơn.
Sữa và chế phẩm từ sữa
Viêm khớp dạng thấp kiêng ăn gì? Sữa và các chế phẩm như sữa chua, phô mai,... chứa nhiều chất béo bão hòa - tác nhân gây kích phát triệu chứng viêm khớp nặng hơn. Ngoài ra, trong nhóm thực phẩm này cũng chứa hàm lượng lớn chất đạm thúc đẩy giải phóng Prostaglandin hay các Cytokine gây sưng đau cho người bệnh viêm khớp dạng thấp.
Thực phẩm giàu gluten
Gluten là một trong những nhóm protein làm tăng mức độ các triệu chứng sưng viêm do viêm khớp dạng thấp. Vậy nên, trong quá trình điều trị bệnh, chuyên gia Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc khuyến nghị nên loại bỏ các thực phẩm chứa nhiều gluten khỏi thực đơn như lúc mì, lúa mạch, bánh mì, pizza, bánh quy,...
Đồ ăn cay nóng
Người bệnh viêm khớp dạng thấp nên kiêng đồ ăn cay nóng như ớt, tiêu, kim chi, mù tạt,... bởi nhóm thực phẩm này gây ra các cơn nóng rát ở khớp, khiến mô bị sưng nặng hơn. Tình trạng này kéo dài khiến bệnh viêm khớp dạng thấp nghiêm trọng và lâu khỏi.
Nước ngọt, chất kích thích
Viêm khớp dạng thấp kiêng ăn gì? Bác sĩ cho biết, người bệnh cần tránh uống nước ngọt, rượu bia và các chất kích thích như ma túy, cà phê, thuốc lá, thuốc lào,... Bởi trong nước ngọt (loại có gas) chứa hàm lượng lớn aspartame - hoạt chất kích thích phản ứng viêm xương khớp.
Rượu bia, chất kích thích khiến hệ miễn dịch suy giảm, suy nhược cơ thể và tăng mức độ các cơn đau nhức tại xương khớp. Đặc biệt, đối với những người bệnh đang sử dụng thuốc chống viêm không steroid như naproxen, ibuprofen hoặc các loại thuốc như acetaminophen, leflunomide, methotrexate,... nếu dùng rượu bia sẽ dẫn đến tác dụng phụ như chảy máu dạ dày, loét dạ dày, suy giảm chức năng gan,...
Thực phẩm chứa AGEs
Viêm khớp dạng thấp kiêng ăn các thực phẩm chứa nhiều AGEs. Đây là sản phẩm cuối cùng của quá trình glycation - phản ứng giữa các chất gồm glucose (đường) và lipid (chất béo) hoặc protein (đạm). Khi AGEs tích tụ trong cơ thể với hàm lượng lớn sẽ gây hiện tượng căng thẳng oxy hóa, kích thích sưng, viêm tại các khớp.
Các thực phẩm chứa nhiều AGEs bao gồm thịt nước, gà rán, xúc xích nướng, thịt xông khói, bít tết, phô mai, khoai tây chiên, sốt mayonnaise,...
Bị viêm khớp dạng thấp ăn gì tốt?
Ngoài giải đáp người bệnh viêm khớp dạng thấp kiêng ăn gì, chuyên gia cũng chia sẻ một số nhóm thực phẩm người bệnh nên ăn để thúc đẩy cải thiện triệu chứng bệnh.
Thực phẩm giàu omega - 3
Nghiên cứu khoa học chứng minh acid béo omega - 3 có tác dụng giảm triệu chứng viêm khớp dạng thấp. Ngoài ra, omega - 3 còn giúp thúc đẩy phát huy công dụng của các loại thuốc điều trị bệnh viêm khớp. Các thực phẩm chứa nhiều omega - 3 bao gồm cá hồi, cá trích, cá ngừ, cá thu,... ngoài ra trong hạt chia, hạt lanh, hạt óc chó cũng chứa nhiều loại acid béo này.
Rau củ giàu chất chống oxy hóa
Chuyên gia khuyến khích người bệnh viêm khớp dạng thấp nên bổ sung các loại rau củ giàu chất chống oxy hóa như flavonoid và carotenoid. Các chất này giúp giảm viêm tự nhiên, cải thiện các triệu chứng viêm khớp dạng thấp hiệu quả. Ngoài ra, rau củ cũng chứa nhiều loại vitamin như vitamin A, vitamin K, vitamin C và khoáng chất giúp tăng cường đề kháng, ức chế quá trình xương khớp bị tấn công gây thương tổn.
Một số loại rau của có hàm lượng chất chống oxy hóa lớn như bông cải xanh, rau ngót, rau chân vịt, bí đỏ, đu đủ, xoài, cà rốt, cà chua, táo, mâm xôi, việt quất,...
Các loại hạt, quả hạch
Trong nhóm các loại hạt và quả hạch như óc chó, đậu phộng, hạnh nhân, hạt dẻ, hạt lanh,... có chứa hàm lượng lớn chất béo không bão hòa đa và chất béo không bão hòa đơn. Các chất này giúp giảm cholesterol trong máu, điều hòa khí huyết, giúp cải thiện tình trạng viêm khớp. Đồng thời, trong một số loại hạt giàu axit alpha linoleic (ALA), l-arginine và vitamin E giúp kiểm soát hiệu quả các triệu chứng sưng viêm đau nhức khớp.
Củ chứa chất chống viêm
Những người bị viêm khớp dạng thấp nên tăng cường bổ sung các loại củ chứa chất chống viêm như củ gừng, củ tỏi, củ nghệ để giảm triệu chứng đau khớp, tấy đỏ. Đồng thời, trong thành phần các loại củ này có chứa nhiều hoạt chất đóng vai trò như chất chống oxy hóa kết hợp cùng vitamin và khoáng chất giúp thúc đẩy các tổn thương mau phục hồi.
Ngũ cốc nguyên hạt
Ngũ cốc nguyên hạt (ví dụ gạo lứt hoặc yến mạch,...) có khả năng giảm mức CRP trong cơ thể, ngăn ngừa tình trạng viêm khớp dạng thấp tiến triển nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, nhóm thực phẩm này cung cấp lượng lớn chất xơ, giúp người bệnh giảm cảm giác thèm ăn, nhờ đó kiểm soát tốt cân nặng, tránh tình trạng thừa cân béo phì gây áp lực lên xương khớp.
Các loại quả mọng
Người bị viêm khớp dạng thấp nên bổ sung các loại quả mọng như nho, việt quất, dâu tây, cam, quýt,... bởi trong quả này chứa hàm lượng lớn folateanthocyanins và vitamin C giúp chống sưng viêm, tăng cường miễn dịch. Qua đó, ngăn ngừa bệnh viêm khớp dạng thấp phát triển và cải thiện tích cực các triệu chứng của bệnh.
Lưu ý khi xây dựng thực đơn cho người viêm khớp dạng thấp
Khi xây dựng thực đơn và chế biến các món ăn cho người bệnh viêm khớp dạng thấp, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề dưới đây:
- Đảm bảo cân bằng dinh dưỡng trong các bữa ăn, đa dạng thực phẩm, tránh ăn quá nhiều một món trong thời gian dài sẽ gây thiếu hụt hoặc dư thừa dinh dưỡng, ảnh hưởng tiêu cực đến xương khớp và sức khỏe tổng thể.
- Chú ý cân bằng lượng calo trong các bữa ăn hằng ngày, tránh ăn quá nhiều gây tăng cân béo phì, gia tăng áp lực cho khớp, khiến triệu chứng viêm khớp nghiêm trọng hơn.
- Khi chế biến các món ăn, ưu tiên lựa chọn phương pháp luộc, hấp, hạn chế phương pháp chế biến nước, chiên xào, rang, bỏ lò,...
- Khi muốn ăn các món nước, nên ướp thực phẩm với các gia vị chứa acid như giấm, nước chanh hoặc rượu vang đỏ để ngăn hình thành AGEs (chất gây kích phát triệu chứng sưng viêm khớp).
- Bên cạnh quan tâm chế độ dinh dưỡng, người bệnh cần kết hợp thể dục thể thao hợp lý, nghỉ ngơi điều độ,... để thúc đẩy tốc độ điều trị bệnh.
Mẹo chăm sóc viêm khớp dạng thấp tại nhà:
Chế độ ăn uống:
- Gia vị kháng viêm như gừng, tỏi, nghệ.
- Omega 3 từ cá hồi, cá ngừ, hạt óc chó.
- Quả hạch và hạt như anh đào, cherry, hạnh nhân, hạt điều.
Kiêng thức ăn:
- Hạn chế đường, muối.
- Tránh thịt đỏ, gluten, rượu bia, thực phẩm cay nóng.
Chăm sóc tập luyện:
- Xoa bóp nhẹ nhàng quanh khớp.
- Chườm nóng lạnh hoặc ngâm trong bồn tắm ấm.
- Thiền và yoga giúp giảm đau và cải thiện tâm trạng.
Các phương pháp Đông y:
- Sử dụng cây thuốc như cà gai leo, trinh nữ, chìa vôi, lá lốt.
Phương pháp chữa bệnh trong Tây y:
- Thuốc nhóm NSAID giảm đau và viêm.
- Thuốc điều chỉnh phản ứng sinh học như abatacept, tocilizumab.
- Thuốc DMARDs như sulfasalazine, methotrexate, hydroxychloroquine.
Châm cứu và bấm huyệt:
- Giúp giảm đau, sưng và cải thiện linh hoạt của khớp.
Bài thuốc Đông y:
- Sử dụng các bài thuốc như Đỗ trọng, bạch linh, thục địa, phụ tử, can khương.
Lưu ý khi sử dụng thuốc Tây y:
- Không tự ý thay đổi liều lượng thuốc.
- Thông báo với bác sĩ nếu có tác dụng phụ.
Phương pháp phẫu thuật:
- Cắt bao hoạt dịch, hợp nhất khớp, thay thế khớp bằng vật liệu nhân tạo.
Theo dõi và tư vấn y tế:
- Bệnh nhân cần liên tục theo dõi và thông báo với bác sĩ về tình trạng sức khỏe.
Hy vọng những mẹo trên sẽ giúp bệnh nhân viêm khớp dạng thấp cải thiện tình trạng sức khỏe và tăng cường chất lượng cuộc sống.
Top 10 thuốc chữa bệnh viêm khớp dạng thấp hiệu quả:
Methotrexate:
- Ưu điểm: Cải thiện đau nhức, giảm sưng, hỗ trợ vận động.
- Liều lượng: 7,5mg/tuần, không quá 20mg/tuần.
Leflunomide:
- Ưu điểm: Giảm triệu chứng, ngăn ngừa tổn thương xương khớp.
- Liều lượng: 100mg/ngày (liều khởi đầu), có thể giảm xuống 10mg/ngày.
Salazopyrin:
- Ưu điểm: Cải thiện triệu chứng sưng, đau ở khớp.
- Liều lượng: 500mg/ngày (tăng dần lên 3g/ngày).
Hydroxychloroquine:
- Ưu điểm: Cải thiện đau nhức, sưng viêm.
- Liều lượng: 400-600mg/lần/ngày (duy trì 200-400mg/lần/ngày).
Naproxen:
- Ưu điểm: Hỗ trợ giảm đau, sưng viêm.
- Liều lượng: 250-500mg/lần, 2 lần/ngày.
Prednisone:
- Ưu điểm: Ức chế viêm, giảm sưng.
- Liều lượng: 1-12 viên/ngày (chia làm 2-4 lần).
Ibuprofen:
- Ưu điểm: Giảm đau, chống viêm.
- Liều lượng: 3-4 lần/ngày, không quá 8 viên/ngày.
Methylprednisolon:
- Ưu điểm: Cải thiện triệu chứng, ức chế viêm.
- Liều lượng: 16-32mg/ngày (điều chỉnh theo hướng dẫn).
Tofacitinib:
- Ưu điểm: Ức chế sự phát triển của tế bào gây viêm.
- Liều lượng: 10-11mg/lần/ngày.
Codeine:
- Ưu điểm: Giảm đau cho bệnh nhân nhẹ đến vừa.
- Liều lượng: 1-2 viên, 3-4 lần/ngày (không quá 8 viên/ngày).
Lưu ý khi sử dụng thuốc:
- Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.
- Kết hợp chế độ dinh dưỡng và vận động.
- Tránh thực phẩm gây hại.
- Thăm bác sĩ khi có dấu hiệu nguy cơ hoặc tác dụng phụ nguy hiểm.
Chế độ dinh dưỡng là yếu tố quan trọng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý về xương khớp. Các thông tin giải đáp viêm khớp dạng thấp kiêng ăn gì và nên ăn gì sẽ giúp người bệnh chủ động xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý, tốt cho sức khỏe.
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!