Hội Chứng Ruột Kích Thích

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Bác sĩ Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Hồ Sơ Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – TRADIMEC

Đặt lịch hẹnXem hồ sơ

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Hồ Sơ Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – TRADIMEC

Đặt lịch

Hội chứng ruột kích thích là một dạng rối loạn chức năng đại tràng mãn tính, đặc trưng bởi các tình trạng như khó tiêu, tiêu chảy, táo bón, đầy bụng và xuất hiện chất nhầy trong phân. Do chưa thể xác định nguyên nhân cụ thể nên hiện nay điều trị bệnh lý chủ yếu là cải thiện các triệu chứng lâm sàng nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống.

Hội chứng ruột kích thích là gì?

Hội chứng ruột kích thích (Irritable bowel syndrome – IBS) đề cập đến tình trạng rối loạn chức năng của đại tràng, có xu hướng tái đi tái lại nhiều lần nhưng không gây tổn thương về mặt giải phẫu, tổ chức học và sinh hoá. Tỷ lệ mắc phải bệnh lý này chiếm khoảng 5 – 20% dân số và phổ biến ở nữ giới – nhất là người dưới 45 tuổi.

IBS còn được gọi là viêm đại tràng co thắt, viêm đại tràng mãn tính, ruột co thắt, viêm đại tràng tiết nhầy, viêm đại tràng chức năng,… Tuy nhiên, hiện nay tình trạng rối loạn chức năng ở đại tràng đã được thống nhất với tên gọi là hội chứng ruột kích thích.

Bệnh lý được đánh giá là tương đối lành tính, không gây ra các biến chứng nặng nề làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ cũng như không làm tăng nguy cơ ung thư như viêm đại tràng hoặc các bệnh lý xuất hiện tổn thương thực tế. Tuy nhiên, chức năng đại tràng bị rối loạn gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống, dẫn đến sụt cân, mất ngủ, cơ thể mệt mỏi, tác động tiêu cực đến yếu tố tâm lý.

Các nghiên cứu nhận thấy, hội chứng ruột kích thích có liên quan đến sự tác động qua lại giữa hệ thống thần kinh ruột (trục não – ruột) và hệ thần kinh trung ương. Bệnh lý không bắt nguồn từ chế độ ăn uống, sinh hoạt, tác dụng phụ của thuốc điều trị, nhiễm trùng như các bệnh ở đường tiêu hoá khác. Tuy nhiên, những yếu tố này có thể khiến triệu chứng của IBS chuyển biến nặng nề hơn.

Nguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích

Hiện nay, y học vẫn chưa thể xác định nguyên nhân cụ thể gây ra hội chứng ruột kích thích. Tuy nhiên, thông qua tiếp nhận và điều trị, các bác sĩ nhận thấy, bệnh có mối liên hệ với nhiều yếu tố khác nhau.

Theo đó, IBS có thể bắt nguồn từ các nguyên nhân trực tiếp sau:

• Rối loạn co bóp ống tiêu hoá: Nhu động ruột của đại tràng quá chậm hoặc quá nhanh ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động tiêu hoá, gây tiêu chảy, táo bón, khó tiêu, đầy bụng,…. đồng thời làm tăng nguy cơ mắc phải hội chứng ruột kích thích.
• Các vấn đề về tâm thần: Hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ruột có thể bị rối loạn khi xuất hiện những vấn đề về tâm thần như căng thẳng, suy nhược, rối loạn lo âu. Những bất thường ở hệ thần kinh khiến chức năng đại tràng rối loạn, tác động tiêu cực đến hoạt động tiêu hoá, đồng thời làm phát sinh các biểu hiện lâm sàng.

Ngoài những nguyên nhân trên, các biểu hiện IBS có thể bùng phát, tiến triển nặng nề khi xuất hiện các yếu tố như:

• Thực phẩm: Thực tế, các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích có xu hướng tiến triển nặng nề hơn khi dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm. Bên cạnh đó, một số loại thực phẩm cũng có thể gây khó tiêu, chướng bụng, táo bón. Một số loại thực phẩm tác động đến bệnh lý, bao gồm bông cải xanh, thức uống chứa gas, bia rượu, sữa, chất béo, cải bắp, socoala,…
• Căng thẳng quá mức: Thực tế nhận thấy, căng thẳng thần kinh làm tăng mức độ rối loạn của hệ thần kinh ruột, từ đó khiến các biểu hiện hội chứng ruột kích thích trở nên nặng nề hơn.
• Nội tiết – giới tính: Nữ giới có nguy cơ mắc IBS cao hơn so với nam giới. Hơn nữa, thay đổi nội tiết trong thời gian hành kinh và mang thai có thể khiến các triệu chứng của bệnh trở nên nặng nề hơn.
• Các loại thuốc: Một số loại thuốc giảm đau, kháng viêm, kháng sinh có thể gây viêm dạ dày, tổn thương ống tiêu hoá. Mặc dù không phải là nguyên nhân khởi phát nhưng các loại thuốc này có thể khiến triệu chứng IBS tiến triển nặng nề hơn.
• Ảnh hưởng của một số bệnh lý: Chức năng của đại tràng có thể bị rối loạn do nhiễm khuẩn ruột, ảnh hưởng sau phẫu thuật cắt túi mật, viêm dạ dày – ruột,…

Những đối tượng có nguy cơ cao bị hội chứng ruột kích thích:

• Người có tiền sử gia đình mắc hội chứng ruột kích thích
• Nữ giới dưới 45 tuổi
• Người gặp các vấn đề tâm lý như trầm cảm, rối loạn nhân cách, căng thẳng, lo lắng,…
• Nữ giới có nội tiết tố bất ổn

Triệu chứng hội chứng ruột kích thích

Hội chứng ruột kích thuốc không gây ra các triệu chứng điển hình và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác ở đường tiêu hoá. Theo đó, mức độ triệu chứng còn có sự khác biệt đối với từng trường hợp cụ thể.

Một số biểu hiện thường gặp do hội chứng gây ra:

• Cảm giác đau quặn bụng hoặc âm ỉ, cơn đau có xu hướng thuyên giảm sau khi đi tiêu
• Đầy hơi
• Cảm giác chướng bụng
• Táo bón hoặc tiêu chảy, đôi khi xuất hiện xen kẽ giữa tiêu chảy và táo bón
• Phân có chất nhầy nhưng không có máu

Các biểu hiện của IBS thường tái đi tái lại nhiều lần, xảy ra tối thiểu trong 6 tháng với tần suất thấp nhất 3 ngày/ tháng.

Trong một số trường hợp, bệnh lý có thể gây ra các triệu chứng nặng nề hơn như:

• Chán ăn
• Sụt cân
• Thiếu máu
• Bên cạnh đó, bệnh lý kéo dài còn có thể gây ra căng thẳng, lo âu quá mức

Hội chứng ruột kích thích nguy hiểm không?

Hội chứng ruột kích thích là một dạng rối loạn chức năng của đại tràng thường gặp. Bệnh lý khá lành tính, không xuất hiện tổn thương thực thể và cũng không làm tăng nguy cơ bị ung thư. Tuy nhiên, hoạt co bóp quá nhanh hoặc quá chậm ở ống tiêu hoá có thể gây tình trạng táo bón, tiêu chảy kéo dài, làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng,…

Bệnh nếu không được kiểm soát có thể tiến triển dai dẳng và gây ra các biến chứng nặng nề như:

• Tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ: Táo bón và tiêu chảy kéo dài có thể làm tăng áp lực lên trực tràng – hậu môn khiến đám rối tĩnh mạch bị ứ huyết, giãn, tạo thành búi các búi trĩ. Mặc dù không đe doạ đến sức khoẻ nhưng bệnh trĩ gây vướng víu trong quá trình sinh hoạt, lao động, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
• Cơ thể suy nhược: Khi ruột già bị rối loạn chức năng có thể làm giảm khả năng hấp thu dưỡng chất. Hơn nữa, chế độ ăn uống kiêng khem để kiểm soát IBS còn khiến cơ thể không được bổ sung đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu. Do đó, hội chứng ruột kích thích kéo dài có thể gây ra tình trạng sụt cân, suy nhược cơ thể.
• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng do bệnh lý gây ra không chỉ tác động đến hoạt động ăn uống, sinh hoạt hàng ngày, đại tiện mà còn gây ra nhiều phiền toái khi lao động, học tập, làm việc,… Bên cạnh đó, tình trạng bệnh tái đi tái lại còn gây lo lắng, chán nản, đồng thời làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề tâm lý.

Lối sống dành cho người bị hội chứng ruột kích thích

Hiện tại, việc điều trị hội chứng ruột kích thích còn gặp nhiều trở ngại và hạn chế. Do đó bên cạnh biện pháp y tế, bệnh nhân cần xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh để làm giảm nhẹ các triệu chứng lâm sàng, đồng thời ngăn chặn tiến triển của bệnh lý.

Lối sống dành cho người mắc hội chứng ruột kích thích, bao gồm:

• Thiết lập chế độ ăn uống phù hợp theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Đồng thời, hạn chế những loại thực phẩm có tiền sử dị ứng hoặc có nguy cơ dị ứng cao
• Hoạt động thể chất được minh chứng mang lại hiệu quả trong việc điều hòa chức năng của hệ thần kinh, giảm rối loạn hoạt động của đại tràng, đồng thời cải thiện triệu chứng rối loạn tiêu hoá. Do đó, nên dành từ 20 – 30 phút/ ngày để thực hiện các bộ môn có cường độ nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, đạp xe, bơi lội,…
• Có thể kết hợp xoa bóp vùng bụng giúp kích thích nhu động ruột, cải thiện chức năng tiêu hoá, đồng thời làm giảm tình trạng đầy hơi, táo bón.
• Căng thẳng quá mức có thể khiến các biểu hiện bệnh lý trở nên nặng nề hơn. Do đó, người bệnh nên giảm khối lượng công việc, dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc, đọc sách,… nhằm giải tỏa căng thẳng, giảm áp lực lên hệ thần kinh trung ương.
• Tích cực điều trị các bệnh lý tác động đến hội chứng ruột kích thích như rối loạn nội tiết, viêm dạ dày, trầm cảm,…

Hội chứng ruột kích thích là bệnh lý thường gặp ở đường tiêu hoá. Bệnh tương đối lành tính, có thể được kiểm soát thông quá sử dụng thuốc, thay đổi chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt lành mạnh,… Tuy nhiên nếu không được can thiệp điều trị, bệnh có thể tiến triển nặng nề và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống.