Hội Chứng Ruột Kích Thích

Hội chứng ruột kích thích (Irritable bowel syndrome – IBS) đề cập đến tình trạng rối loạn chức năng của đại tràng, có xu hướng tái đi tái lại nhiều lần nhưng không gây tổn thương về mặt giải phẫu, tổ chức học và sinh hoá. Tỷ lệ mắc phải bệnh lý này chiếm khoảng 5 – 20% dân số và phổ biến ở nữ giới - nhất là người dưới 45 tuổi.

IBS còn được gọi là viêm đại tràng co thắt, viêm đại tràng mãn tính, ruột co thắt, viêm đại tràng tiết nhầy, viêm đại tràng chức năng,... Tuy nhiên, hiện nay tình trạng rối loạn chức năng ở đại tràng đã được thống nhất với tên gọi là hội chứng ruột kích thích.

Bệnh lý được đánh giá là tương đối lành tính, không gây ra các biến chứng nặng nề làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ cũng như không làm tăng nguy cơ ung thư như viêm đại tràng hoặc các bệnh lý xuất hiện tổn thương thực tế. Tuy nhiên, chức năng đại tràng bị rối loạn gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống, dẫn đến sụt cân, mất ngủ, cơ thể mệt mỏi, tác động tiêu cực đến yếu tố tâm lý.

Các nghiên cứu nhận thấy, hội chứng ruột kích thích có liên quan đến sự tác động qua lại giữa hệ thống thần kinh ruột (trục não – ruột) và hệ thần kinh trung ương. Bệnh lý không bắt nguồn từ chế độ ăn uống, sinh hoạt, tác dụng phụ của thuốc điều trị, nhiễm trùng như các bệnh ở đường tiêu hoá khác. Tuy nhiên, những yếu tố này có thể khiến triệu chứng của IBS chuyển biến nặng nề hơn.

Hiện nay, y học vẫn chưa thể xác định nguyên nhân cụ thể gây ra hội chứng ruột kích thích. Tuy nhiên, thông qua tiếp nhận và điều trị, các bác sĩ nhận thấy, bệnh có mối liên hệ với nhiều yếu tố khác nhau.

Theo đó, IBS có thể bắt nguồn từ các nguyên nhân trực tiếp sau:

• Rối loạn co bóp ống tiêu hoá: Nhu động ruột của đại tràng quá chậm hoặc quá nhanh ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động tiêu hoá, gây tiêu chảy, táo bón, khó tiêu, đầy bụng,.... đồng thời làm tăng nguy cơ mắc phải hội chứng ruột kích thích.
• Các vấn đề về tâm thần: Hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ruột có thể bị rối loạn khi xuất hiện những vấn đề về tâm thần như căng thẳng, suy nhược, rối loạn lo âu. Những bất thường ở hệ thần kinh khiến chức năng đại tràng rối loạn, tác động tiêu cực đến hoạt động tiêu hoá, đồng thời làm phát sinh các biểu hiện lâm sàng.

Ngoài những nguyên nhân trên, các biểu hiện IBS có thể bùng phát, tiến triển nặng nề khi xuất hiện các yếu tố như:

• Thực phẩm: Thực tế, các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích có xu hướng tiến triển nặng nề hơn khi dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm. Bên cạnh đó, một số loại thực phẩm cũng có thể gây khó tiêu, chướng bụng, táo bón. Một số loại thực phẩm tác động đến bệnh lý, bao gồm bông cải xanh, thức uống chứa gas, bia rượu, sữa, chất béo, cải bắp, socoala,...
• Căng thẳng quá mức: Thực tế nhận thấy, căng thẳng thần kinh làm tăng mức độ rối loạn của hệ thần kinh ruột, từ đó khiến các biểu hiện hội chứng ruột kích thích trở nên nặng nề hơn.
• Nội tiết - giới tính: Nữ giới có nguy cơ mắc IBS cao hơn so với nam giới. Hơn nữa, thay đổi nội tiết trong thời gian hành kinh và mang thai có thể khiến các triệu chứng của bệnh trở nên nặng nề hơn.
• Các loại thuốc: Một số loại thuốc giảm đau, kháng viêm, kháng sinh có thể gây viêm dạ dày, tổn thương ống tiêu hoá. Mặc dù không phải là nguyên nhân khởi phát nhưng các loại thuốc này có thể khiến triệu chứng IBS tiến triển nặng nề hơn.
• Ảnh hưởng của một số bệnh lý: Chức năng của đại tràng có thể bị rối loạn do nhiễm khuẩn ruột, ảnh hưởng sau phẫu thuật cắt túi mật, viêm dạ dày - ruột,...

Những đối tượng có nguy cơ cao bị hội chứng ruột kích thích:

• Người có tiền sử gia đình mắc hội chứng ruột kích thích
• Nữ giới dưới 45 tuổi
• Người gặp các vấn đề tâm lý như trầm cảm, rối loạn nhân cách, căng thẳng, lo lắng,...
• Nữ giới có nội tiết tố bất ổn

Hội chứng ruột kích thuốc không gây ra các triệu chứng điển hình và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác ở đường tiêu hoá. Theo đó, mức độ triệu chứng còn có sự khác biệt đối với từng trường hợp cụ thể.

Một số biểu hiện thường gặp do hội chứng gây ra:

• Cảm giác đau quặn bụng hoặc âm ỉ, cơn đau có xu hướng thuyên giảm sau khi đi tiêu
• Đầy hơi
• Cảm giác chướng bụng
• Táo bón hoặc tiêu chảy, đôi khi xuất hiện xen kẽ giữa tiêu chảy và táo bón
• Phân có chất nhầy nhưng không có máu

Các biểu hiện của IBS thường tái đi tái lại nhiều lần, xảy ra tối thiểu trong 6 tháng với tần suất thấp nhất 3 ngày/ tháng.

Trong một số trường hợp, bệnh lý có thể gây ra các triệu chứng nặng nề hơn như:

• Chán ăn
• Sụt cân
• Thiếu máu
• Bên cạnh đó, bệnh lý kéo dài còn có thể gây ra căng thẳng, lo âu quá mức