Dị Ứng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Hồ Sơ Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – TRADIMEC

Dị ứng thường xảy ra bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau như thời tiết, thức ăn, môi trường ô nhiễm, các sản phẩm chăm sóc da không phù hợp. Các triệu chứng của bệnh lý thường đáp ứng tốt các biện pháp chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cần thiết, người bệnh cần can thiệp biện pháp y tế để kiểm soát bệnh lý.

Dị ứng là gì?

Dị ứng là thuật ngữ đề cập đến tình trạng da xuất hiện mề đay, sẩn đỏ, mụn viêm, phát ban,… khi tiếp xúc với những tác nhân gây dị ứng từ bên ngoài hoặc bên trong cơ thể. Theo đó, tổn thương do tình trạng gây ra có phạm vi ảnh hưởng, hình thái và mức độ đa dạng, không đồng nhất. Điều này thường phụ thuộc vào nguyên nhân khởi phát, yếu tố cơ địa, loại dị ứng và một số yếu tố khác.

: Dị ứng thường xảy ra bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau như thời tiết, thức ăn, môi trường ô nhiễm

Các triệu chứng bùng phát khi hệ thống miễn dịch phản ứng với các tác nhân gây kích ứng. Lúc này, miễn dịch sẽ tạo ra các kháng thể nhằm tiêu diệt các chất gây dị ứng. Từ đó gây ra những biểu hiện viêm da, viêm xoang, ảnh hưởng đến đường thở,… Mức độ nghiêm trọng của tình trạng này phụ thuộc vào tình trạng của mỗi người, trong trường hợp nghiêm trọng có thể gây sốc phản vệ.

Nguyên nhân dị ứng

Dị ứng là tình trạng kích ứng da tạm thời, có thể thuyên giảm nếu được chăm sóc và điều trị đúng đúng cách. Theo các chuyên gia đầu ngành, nguyên nhân là do hệ miễn dịch không cung cấp đủ lượng kháng thể chống dị nguyên. Do đó, khi cơ thể phóng thích histamin để chống lại dị nguyên, từ đó kích thích bùng phát các triệu chứng.

: Việc dung nạp một số thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng cao như đậu phộng, hải sản, đậu nành, sữa có thể làm tăng nguy cơ khởi phát triệu chứng

Dưới đây là một nguyên nhân và yếu tố làm tăng nguy cơ bị bệnh:

Yếu tố di truyền: Số liệu thống kê cho thấy, nguyên nhân gây bệnh lý do yếu tố di truyền chiếm đến 80%. Cụ thể, trong gia đình có ba hoặc mẹ có cơ địa mẫn cảm, viêm da, viêm mũi sẽ có khả năng di truyền cho con cái với tỷ lệ cao hơn so với người bình thường. Ngoài ra, những cặp song sinh cùng trứng cũng có nguy cơ bị dị ứng lên đến 77%.
Môi trường sống bị ô nhiễm: Sống và làm việc trong điều kiện môi trường ô nhiễm có thể làm suy giảm sức đề kháng của da và trở nên nhạy cảm hơn khi bị các yếu tố kích thích. Một số thành phần độc hại có trong không khí như khói bụi, kim loại nặng, hóa chất,… không chỉ ảnh hưởng đến chức năng hô hấp và còn khiến gây bít tắc lỗ chân lông và dẫn đến nổi mẩn ngứa.
Vệ sinh da kém: Thói quen vệ sinh da kém, không đúng cách được xem là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ dị ứng. Nguyên do là các tuyến bã nhờn, bụi bẩn, tế bào chết ứ đọng trên lỗ chân lông sẽ khiến hàng rào bảo vệ da bị suy giảm, từ đó tạo điều kiện thuận lợi bùng phát các triệu chứng.
Dị ứng thời tiết: Thời tiết thay đổi đột ngột, quá nóng hay quá lạnh được xem là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng dị ứng. Bên cạnh đó, dị ứng thời tiết còn dẫn đến nổi mề đay, phát ban toàn thân. Trong một số trường hợp còn đi kèm với một số biểu hiện như nghẹt mũi, sổ mũi, khô miệng, đau họng, ngứa họng,…
Dị ứng thực phẩm: Việc dung nạp một số thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng cao như đậu phộng, hải sản, đậu nành, sữa,… có thể kích thích hệ miễn dịch phóng thích histamine vào da, dẫn đến bùng phát các triệu chứng như nổi mề đay mẩn ngứa, đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, nôn mửa,… Trong một số trường hợp dị ứng thực phẩm nghiêm trọng có thể dẫn đến sốc phản vệ.
Một số nguyên nhân khác: Ngoài những nguyên nhân phổ biến trên, tình trạng bị bệnh còn có thể khởi phát do một số nguyên nhân khác như căng thẳng kéo dài, cơ địa nhạy cảm, rối loạn nội tiết, hệ miễn dịch suy giảm, tác dụng phụ của thuốc điều trị,…

Triệu chứng nhận biết dị ứng

Thực tế cho thấy, các triệu chứng thể hiện khác đa dạng và phụ thuộc vào nguyên nhân, yếu tố khởi phát. Theo đó, một người có thể bị dị ứng mặt, chân, tay hoặc lan rộng toàn thân sau khi tiếp xúc với tác nhân khởi phát.

: Vùng da bị tổn thương xuất hiện các sẩn/ mảng đỏ, nổi cộm hơn so với những vùng da xung quanh

Dưới đây là một số biểu hiện nhận biết dị ứng:

Vùng da bị dị ứng có cảm giác nóng rát, đỏ và ngứa ngáy
Xuất hiện các sẩn/ mảng đỏ, nổi cộm hơn so với những vùng da xung quanh
Phát ban hoặc nổi mề đay
Da bị khô hoặc nứt nẻ
Mắt bị ngứa và đỏ
Họng, lưỡi và môi bị sưng
Rạn da và bong tróc da
Có thể xuất hiện các mụn mủ và mụn nước

Với những trường hợp bị bệnh ở mức độ nhẹ, các triệu chứng có thể thuyên giảm sau và giờ hoặc vài ngày mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, với những người lan làn da nhạy cảm, cơ địa nhạy cảm và tổn thương gây ra ở mức độ nghiêm trọng có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm hoặc thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được kiểm soát kịp thời.

Cách Chữa Dị Ứng

Chăm sóc dị ứng tại nhà: Các Mẹo và Thuốc

Đối với những người phải đối mặt với dị ứng, việc chăm sóc da tại nhà có thể đem lại những cải thiện đáng kể. Dưới đây là một số mẹo và thuốc đơn giản nhưng hiệu quả.

Mẹo Chăm Sóc Da:

Chườm lạnh: Sử dụng khăn hoặc túi chườm chuyên dụng chứa đá lạnh để giảm ngứa và mẩn đỏ trên vùng da nhỏ. Nhiệt lạnh giúp co mạch nhanh chóng và giảm ngứa.

Tắm nước mát: Nếu diện tích dị ứng rộng hơn, hoặc không thích hợp cho chườm lạnh, tắm nước mát có thể giúp giảm bã nhờn và bụi bẩn trên da.

Tắm bột yến mạch: Sử dụng bột yến mạch nấu sôi và thoa lên da. Chất acid ferulic và beta-glucan trong yến mạch có thể giúp tăng cường đề kháng da.

Thức Uống Giảm Dị Ứng:

Nước lọc: Uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày giúp duy trì độ ẩm da và đào thải độc tố.

Trà hoa cúc: Trà hoa cúc chứa nhiều vitamin và khoáng chất, giúp da tái tạo và giảm dị ứng.

Lưu Ý Khi Áp Dụng:

Mẹo tại nhà có thể không phù hợp với mọi người, nên theo dõi tình trạng da và ngưng nếu có bất kỳ phản ứng nào không mong muốn.

Chỉ áp dụng cách tắm nước mát vào mùa hè để tránh cảm lạnh.

Khi vệ sinh thân thể, sử dụng sản phẩm làm sạch da dịu nhẹ và tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Cách Chữa Dị Ứng Trong Y Học Tây Y:

Kháng histamin: Thuốc này giúp kiểm soát histamin và giảm triệu chứng dị ứng nhanh chóng.

Thuốc ổn định tế bào mast: Sử dụng khi kháng histamin không đủ hiệu quả.

Kháng IgE: Được sử dụng khi kháng thể IgE hoạt động mạnh.

Kháng leukotriene: Giúp kiểm soát các chất gây dị ứng.

Liệu Pháp Ánh Sáng:

Áp dụng khi thuốc không hiệu quả.

Chỉ nên thực hiện ở cơ sở có kỹ thuật viên và máy móc hiện đại.

Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng sau khi điều trị.

Thuốc Nam và Đông Y:

Sài đất, lá khế, lá trầu không, lá đơn đỏ: Các thành phần tự nhiên này có tính chất giảm ngứa, kháng khuẩn và giảm viêm

Lưu Ý Khi Sử Dụng Thuốc Tự Nhiên:

Tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn sử dụng.

Quan sát tác động và ngưng sử dụng nếu có dấu hiệu phản ứng không mong muốn.

Chăm sóc da và điều trị dị ứng là quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và sự quan tâm chặt chẽ. Việc tìm kiếm sự tư vấn của chuyên gia y tế là quan trọng để đảm bảo liệu pháp được cá nhân hóa và hiệu quả.

Thuốc Chữa Dị Ứng

Thuốc chữa dị ứng đường uống và bôi ngoài da đang ngày càng trở nên phổ biến. Dưới đây là một số loại thuốc hiệu quả:

Cetirizin:

Liều dùng: Người lớn và trẻ từ 12 tuổi: 10 mg/lần/ngày.

Chỉ định: Viêm mũi dị ứng, mày đay mãn tính.

Dexchlorpheniramin:

Liều dùng: Người lớn: 2-4mg/lần, ngày 4-6 lần.

Chỉ định: Viêm mũi dị ứng, mề đay, phù mạch.

Loratadine:

Liều dùng: Người lớn: 10mg/lần/ngày.

Chỉ định: Viêm mũi dị ứng, mề đay, phù mạch.

Medrol:

Liều dùng: Tùy theo tình trạng bệnh, từ 4–48mg/ngày.

Chỉ định: Viêm mũi dị ứng, viêm da do tiếp xúc, hen phế quản.

Triamcinolone Acetonide (Bôi Ngoài Da):

Liều dùng: Bôi mỏng ngày 2-3 lần cho người trên 12 tuổi.

Chỉ định: Viêm da dị ứng, mề đay, eczema.

Bilaxten 20mg:

Liều dùng: Người lớn và trẻ từ 12 tuổi: 1 viên/lần/ngày.

Chỉ định: Viêm mũi dị ứng, viêm kết mạc.

Phenergan (Bôi Ngoài Da):

Liều dùng: Bôi mỏng ngày 2-3 lần cho người trên 12 tuổi.

Chỉ định: Viêm da dị ứng, mề đay, eczema.

Flucinar (Bôi Ngoài Da):

Liều dùng: Bôi mỏng ngày 2-3 lần cho người trên 12 tuổi.

Chỉ định: Viêm da dị ứng, mề đay, eczema.

Lưu ý khi Dùng Thuốc Dị ứng:

Sử dụng theo hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ.

Không sử dụng nếu có mẫn cảm với thành phần.

Thận trọng khi mang thai hoặc có vấn đề sức khỏe khác.

Tránh tự điều chỉnh liều lượng.

Đối với các triệu chứng nặng, cần thăm bác sĩ.

Dị Ứng Kiêng Gì

Dị Ứng Kiêng Gì, Ăn Gì

Bài viết về dị ứng và chế độ ăn đã đề cập đến những thực phẩm cần kiêng khi có dấu hiệu dị ứng.

Thực phẩm cần kiêng:

Hạn chế hải sản do chứa histamin có thể làm tăng nghiêm trọng của dị ứng.

Tránh thịt bò và sản phẩm từ bò vì chúng có thể gây cao độ dị ứng.

Kiêng lúa mạch và đậu phộng vì chúng có thể kích thích cơ chế dị ứng.

Tránh đồ ăn chế biến sẵn vì chúng thường chứa muối và đường cao, gây ảnh hưởng đến làn da.

Hạn chế các đồ uống có cồn và chất kích thích:

Các đồ uống có cồn có thể gây tác động tiêu cực đến cơ thể và làm tăng khó khăn trong quá trình điều trị dị ứng.

Tránh thực phẩm cay nóng và chiên rán:

Thực phẩm này có thể làm tăng cảm giác ngứa ngáy và gây ảnh hưởng đến làn da.

Thực phẩm nên bổ sung:

Rau củ quả, thực phẩm giàu vitamin A, B, C, các loại hạt, và cá hải sản chứa omega-3 có thể giúp cải thiện sức khỏe và giảm triệu chứng.

Thực phẩm giàu chất chống viêm và vitamin C có thể hỗ trợ hệ miễn dịch.

Lưu ý và biện pháp trong quá trình điều trị:

Sử dụng nước ấm khi vệ sinh cơ thể để tránh kích thích làn da nhạy cảm.

Hạn chế sử dụng hóa mỹ phẩm và chất kích thích như thuốc lá và caffeine.

Tránh gãi quá mạnh và duy trì sự thoải mái trong tâm trạng.

Thăm bác sĩ nếu tình trạng dị ứng trở nên nghiêm trọng.

Những lưu ý này có thể giúp làm giảm triệu chứng dị ứng và cải thiện sức khỏe chung. Tuy nhiên, việc tham khảo ý kiến của bác sĩ là quan trọng để đảm bảo liệu pháp điều trị phù hợp và an toàn.

Phân loại dị ứng

Dị ứng được chia thành các loại khác nhau, ở mỗi loại sẽ có những biểu hiện nhận biết cụ thể. Một số dạng thường gặp như:

Dị ứng thời tiết
Dị ứng thuốc
Dị ứng kháng sinh
Dị ứng da hay viêm da dị ứng
Dị ứng thức ăn
Dị ứng cơ địa
Dị ứng nổi mề đay

Dị ứng có nguy hiểm không?

Các biểu hiện thường có xu hướng tăng dần theo thời gian. Trường hợp tái phát lần kế tiếp sẽ diễn tiến nặng hơn do với lần trước đó. Thông thường, tổn thương da và một số triệu chứng đi kèm có thể thuyên giảm sau vài ngày chăm sóc nhưng tổn thương do cào gãi, ma sát hoặc viêm nhiễm có thể ảnh hưởng đến chức năng thẩm mỹ.
Trường hợp các triệu chứng tiến triển nặng nề, nếu không được tiến hành thăm khám và điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng đến làn da và gây ra các biến chứng như bội nhiễm, nhiễm trùng, đau đớn dữ dội, để lại thâm sẹo. Nhất là tổn thương vùng da mặt có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng thẩm mỹ và tâm lý của người bệnh.
Hơn nữa, một số biểu hiện khác của dị ứng có thể làm tăng nguy cơ tổn thương ở niêm mạc mắt, mũi, và miệng. Tình trạng thanh quản co thắt, khó thở, phù nề, tắc nghẽn hô hấp có thể xảy ra khi cơ thể phản ứng lại với các tác nhân khởi phát triệu chứng. Nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến sốc phản vệ, tụt huyết áp, hôn mê, trụy tim mạch,… Đây là những biến chứng nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.

Cách chăm sóc và phòng ngừa dị ứng tái phát

Dị ứng khởi phát bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Việc xác định được căn nguyên sẽ giúp người bệnh dễ dàng hơn trong việc điều trị giúp kiểm soát các triệu chứng lâm sàng nhanh chóng. Tuy nhiên, tình trạng này có thể tái phát nhiều lần khi gặp điều kiện thuận lợi.
Do đó, bên cạnh tuân thủ biện pháp điều trị y tế và một số biện pháp chăm sóc, cải thiện tại nhà, người bệnh cần chủ động phòng ngừa tái phát. Cụ thể:

Tránh tiêu thụ các loại thực phẩm và thức uống có nguy cơ gây kích ứng cao và khiến các triệu chứng bị ứng bùng phát nặng nề như thức ăn nhanh, cay nóng, bia rượu, cà phê,…
Tránh cào gãi, chà xát, ma sát lên vùng da bị tổn thương. Đồng thời, tránh sử dụng mỹ phẩm trong thời gian điều trị.
Cân mang khẩu trang, che chắn cẩn thận khi di chuyển ngoài trời, nhất là khi thời tiết nắng nóng, vào thời điểm giao mùa.
Cần chăm sóc và vệ sinh cơ thể đúng cách. Đồng thời, cần vệ sinh gối, giặt khăn mặt, mền và drap giường thường xuyên giúp làm giảm nguy cơ kích ứng.
Xây dựng lối sống sinh hoạt lành mạnh, tránh thức khuya, cân bằng thời gian làm việc và nghỉ ngơi, ăn uống khoa học, thường xuyên tập luyện thể dục thể thao.
Lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da có chiết xuất từ các thành phần dịu nhẹ, tự nhiên, không chứa hương liệu và độ pH trung tính.

Các triệu chứng dị ứng thường được khắc phục nhanh chóng nếu như được phát hiện và kiểm soát sớm. Tuy nhiên, trường hợp diễn biến nặng nề, tổn thương lan rộng, dữ dội có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Do đó, khi nhận thấy tình trạng này kéo dài và đi kèm với một số biểu hiện bất thường, bạn cần đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Cập nhật lúc 10:27 - 22/05/2024