Viêm Amidan

Amidan là 2 hạch bạch huyết (hạch lympho) nằm ở 2 bên hầu họng. Bộ phận này có chức năng bắt giữ vi khuẩn, virus và bảo vệ cơ quan hô hấp. Tuy nhiên, nếu sức khỏe bị suy giảm cộng với sự tấn công của tác nhân gây hại, amidan có thể bị nhiễm trùng và tổn thương và dẫn đến viêm amidan.

Bệnh lý có thể khởi phát ở bất cứ đối tượng và độ tuổi nào nhưng thường ảnh hưởng ở trẻ có độ tuổi từ 3 - 12 tuổi. Nguyên do là ở độ này, sức đề kháng và hệ miễn dịch của trẻ chưa được hoàn thiện, dễ bị vi khuẩn, virus xâm nhập và gây tổn thương amidan. Do nằm gần cổ họng nên các biểu hiện của viêm amidan dễ bị nhầm lẫn với viêm thanh quản, viêm họng.

Đa số các trường hợp bị viêm amidan đều ở mức độ nhẹ và có thể khắc phục hoàn toàn sau 7 - 10 ngày. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tổn thương amidan kéo dài, tiến triển thành mãn tính và có thể dẫn đến phì đại amidan. Tình trạng này nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Viêm amidan là một trong những bệnh viêm nhiễm đường hô hấp khởi phát bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Theo các chuyên gia đầu ngành, bệnh lý có thể xảy ra do sự tấn công của vi khuẩn, vi rút hoặc do thói quen sinh hoạt, vệ sinh răng miệng kém, sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm,...

Một số nguyên nhân gây khởi phát bệnh lý, bao gồm:

• Vi khuẩn: Các triệu chứng viêm amidan có thể bùng phát do sự tấn công của liên cầu tan huyết nhóm A, liên cầu khuẩn, xoắn khuẩn, phế cầu khuẩn, tụ cầu, các vi khuẩn trong khoang miệng.
• Virus: Một số loại virus có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh như virus bạch hầu, cúm, sởi, ho gà,...

Tuy nhiên, các vi khuẩn, virus chỉ tấn công vào tổ chức amidan khi có các yếu tố thuận lợi như:

• Tiếp xúc với người bị viêm nhiễm đường hô hấp: Đa số những tác nhân nhiễm trùng có khả năng lây nhiễm qua tuyến nước bọt (giao tiếp, ăn uống chung, dùng chung vật dụng cá nhân,...) Do đó, bạn có thể bị viêm amidan nếu thường xuyên tiếp xúc với người bị viêm nhiễm đường hô hấp cấp.
• Cấu tạo của amidan: Không giống với những cơ quan hô hấp khác, amidan có cấu tạo bề mặt chứa các kẽ, rãnh, hốc và nằm ở vị trí "cửa ngõ". Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus dễ dàng xâm nhập và trú ngụ ở cơ quan này.
• Thời tiết thay đổi: Thực tế cho thấy, bệnh viêm amidan và một số bệnh hô hấp thường xảy ra trong giai đoạn chuyển mùa. Bởi tại thời điểm này, nhiệt độ, độ ẩm thay đổi đột ngột, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus phát triển quá mức.
• Suy giảm sức đề kháng: Nguy cơ bị viêm amidan có thể tăng cao ở người có thể trạng kém, suy giảm sức đề kháng. Bên cạnh đó, hệ miễn dịch giảm còn làm tăng áp lực đến amidan cũng như các cơ quan miễn dịch khác như (hạch lympho, VA). Đây được xem là điều kiện thuận lợi để các tác nhân gây bệnh phát triển mạnh và dẫn đến tổn thương, nhiễm trùng amidan.
• Một số yếu tố khác: Ngoài ra, bệnh viêm amidan còn có thể khởi phát do một số yếu tố như sinh sống, làm việc trong môi trường ô nhiễm, cơ địa dị ứng, vệ sinh răng miệng kém, các ổ viêm mãn tính chưa được kiểm soát hoàn toàn như viêm xoang, viêm nướu, viêm VA,...

Theo các chuyên gia đầu ngành, các triệu chứng bệnh viêm amidan sẽ phục thuộc vào giai đoạn bùng phát của bệnh. Theo đó, bệnh lý được chia thành 2 loại là viêm amidan cấp tính và viêm amidan mãn tính.

Người bệnh có thể nhận biết bệnh lý thông qua một số dấu hiệu sau:

1. Viêm amidan cấp tính

Viêm amidan cấp tính thường bùng phát các triệu chứng ồ ạt, đột ngột và diễn tiến nhanh trong vòng vài ngày. Bệnh lý không chỉ gây ra những triệu chứng cơ năng, thực thể mà còn phát sinh một số biểu hiện toàn thân. Thực tế cho thấy, mức độ triệu chứng có xu hướng tiến triển nặng đối với trẻ em, người có hệ miễn dịch kém, cơ địa dị ứng.

Một số biểu hiện viêm amidan cấp tính, bao gồm:

• Amidan sưng to, có màu đỏ tươi và đau nhức. Toàn bộ khoang miệng có mùi hôi và khô
• Đau cổ họng bị đau rát, đỏ và khô, nhất là ở 2 bên amidan. Sau vài giờ, cơn đau buốt ở cổ họng có thể tăng lên lan đến tai khiển người bệnh khó chịu.
• Bề mặt amidan có thể xuất hiện các chấm mủ trắng hoặc vàng, không bám chắc và dễ khạc nhổ, chùi.
• Bị sốt đột ngột, sốt cao đến 39 độ C kèm theo biểu hiện ớn lạnh, rét run.
• Cơ thể mệt mỏi, trong một số trường hợp có thể gây táo bón, tiểu ít
• Khó khăn hoặc đau khi nhai nuốt.
• Những trường hợp amidan sưng lớn bất thường, khi quan sát bạn có thể thấy eo họng bị thu hẹp
• Người bệnh thường bị khàn giọng, nói giọng mũi, mất tiếng, thở khò khè, ngủ ngáy
• Một số trường hợp có thể bị sưng sạch vùng cổ

Trường hợp viêm amidan xảy ra ở trẻ em có thể gây ra một số biểu hiện khác như chán ăn, chảy nhiều nước dãi, trẻ khó chịu, thường xuyên quấy khóc.

Mặc dù các triệu chứng bùng phát ồ ạt và đột ngột, nhưng nếu điều trị đúng cách và chăm sóc tốt, viêm amidan cấp tính có thể kiểm soát hoàn toàn trong vòng 7 – 10 ngày.

2. Viêm amidan mãn tính

Bệnh viêm amidan mãn tính phổ biến ở trẻ vị thành niên và người trưởng thành, nhất là đối tượng nghiện bia rượu, hút thuốc lá, sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm. Trong giai đoạn mãn tính, các biểu hiện của bệnh lý thường diễn tiến âm thầm nhưng kéo dài dai dẳng.

Dưới đây là các triệu chứng bệnh viêm amidan mãn tính:

• Cảm giác nuốt vướng ở cổ họng và đi kèm với biểu hiện đau rát. Cơn đau có thể lan đến tai khiến người bệnh khó chịu.
• Hơi thở có mùi hôi ngay khi vệ sinh răng miệng sạch sẽ
• Khi nuốt cảm giác có dị vật trong cổ họng nên nhiều người bệnh thường đằng hắng
• Gây ho khan nhưng không nhiều
• Xuất hiện mủ trắng hoặc bã đậu ở các hốc, khe trên bề mặt amidan
• Ở trẻ nhỏ thường có biểu hiện thở khò khè, ngáy to
• Với những trường hợp phì đại amidan có thể gây ngưng thở khi ngủ

Tình trạng viêm amidan mãn tính gần như chỉ phát sinh các triệu chứng tại chỗ, ít khi gây ra các biểu hiện toàn thân như sưng hạch bạch huyết, sốt, cơ thể mệt mỏi. Tuy nhiên, ở giai đoạn này bệnh lý thường kéo dài dai dẳng, làm tăng nguy cơ phì đại amidan (amidan tăng kích thước), từ đó dẫn đến hình thành sỏi amidan.