Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Lộc nhung hươu là vị thuốc quý, trong Đông y cùng với sâm, quế, phụ là bốn vị thượng dược giúp bồi bổ sức khỏe và tăng cường sinh lý cho phái mạnh. Ngoài ra, lộc nhung hươu còn được dùng trong hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý thường gặp khác. Người bệnh có thể dùng dược liệu ngâm rượu, chế biến món ăn hoặc kết hợp trong các bài thuốc để bồi bổ sức khỏe.
Lộc nhung hươu là gì?
Lộc nhung hươu là tên gọi của vị thuốc Đông y được lấy từ sừng non của con hươu đực hoặc con nai. Ngoài tên gọi này nhiều người còn gọi lộc nhung hươu là Hoàng mao nhung, Quan lộc nhung hay Ban long châu.
Sở dĩ người ta gọi là lộc nhung bởi vì phần sừng non của hươu đực hoặc nai đều chứa nhiều mô sụn, mạch máu, bên ngoài có một lớp lông mà khi sờ vào tạo cảm giác mềm như nhung. Sừng non của hươu đực thường tự rụng vào mùa hè, đến mùa xuân năm sau sẽ mọc trở lại.
Từ lâu, vị thuốc này đã được sử dụng rộng rãi. Đặc biệt là giúp bồi bổ sức khỏe và khả năng cải thiện sinh lý cho cả nam lẫn nữ giới. Các “quý ông” rất ưa chuộng lộc nhung hươu, đến nay vị thuốc này vẫn được “săn lùng” và sử dụng.
1. Mô tả
Hươu, nai là động vật có vú sống theo đàn trong rừng, đôi khi xuất hiện cả ở vùng đồng bằng. Chúng ăn cỏ, trái cây và lá non, do sợ người nên chỉ xuất hiện vào ban đêm ở khu vực cày cấy, xuống ruộng để ăn ngô, lúa, đỗ. Do đó ngày xưa người ta thường săn bắt hươu nai để bảo vệ hoa màu.
Con hươu thường cao khoảng 1m hoặc thấp hơn, có lông mịn màu đỏ hồng, đốm trắng. So với hươu, nai to hơn và mạnh hơn, lông cứng không có đốm, màu xám hoặc nâu. Cả hai con vật này đều có chân dài và nhỏ, chúng di chuyển rất nhanh, phần đuôi ngắn, 2 mắt to, phía dưới mắt có đốm đen.
Từ 2 tuổi trở lên con đực sẽ bắt đầu mọc sừng, sừng từ khoảng 3 tuổi mới đạt độ thu hoạch tốt nhất. Mỗi năm vào mùa hạ, sừng của hươu nai đực sẽ rụng đi và thay mới vào mùa xuân năm sau. Sừng non có chiều dài từ 5 – 10cm, mềm, bên ngoài phủ lông tơ có màu nâu, bên trong chứa nhiều mạch máu.
2. Phân loại nhung hươu
Lộc nhung hươu được phân loại theo giai đoạn thu hoạch, theo trạng thái và theo chế phẩm. Cụ thể:
– Phân loại theo giai đoạn:
- Huyết nhung: Nhung ngắn và mềm, bên trong còn mạch máu, da hồng, phần đầu tù, lông thư và mịn. Nhung được cắt từ sừng non, chưa phân nhánh. Loại này có giá trị cao nhất, do đó thường được khai thác triệt để.
- Nhung yên ngựa: Sừng loại này được cắt khi đã phân nhánh, chi nhú lên một đoạn ngắn, bên dài bên ngắn nên được gọi là nhung yên ngựa.
- Nhung chìa vôi: Đây là nhung hươu được thu hoạch sớm, chưa đủ 3 tuổi. Do đó kích thước nhung nhỏ, sấy khô chỉ còn khoảng 50gram, đồng thời giá trị thấp hơn những loại khác.
- Nhung gác sào: So với nhung chìa vôi thì loại này thu hoạch khi nhung đã già, phần lông đã cứng và dày hơn, sừng có nhiều nhánh lớn. Loại này giá trị cũng không cao.
– Phân loại theo trạng thái:
- Nhung hươu khô: Lộc nhung hươu được thu hoạch và chế biến thành dạng sấy khô. Hàm lượng dinh dưỡng còn 95%.
- Nhung hươu tươi: Hàm lượng dinh dưỡng còn giữ nguyên 100% do chưa được chế bế, nhung còn tươi mới.
– Phân loại theo chế phẩm:
- Bột nhung hươu
- Nhung hươu dạng nước
- Viên nhung hươu
Bên cạnh cách phân loại trên, nhiều người còn phân loại nhung hươu dựa theo vùng. Chẳng hạn như nhung hươu trong nước ở các vùng Nghệ An, Hà Tĩnh, Ninh Bình, Cúc Phương,… và nhung hươu ở nước ngoài tại Nga, Newzeland,…
3. Phân bố
Như đã đề cập, hươu nai là động vật sống ở rừng núi. Do đó có thể tìm thấy chúng ở khớp nơi trên thế giới. Tại nước ta, chúng có ở các tỉnh thuộc Bắc Trung Bộ hoặc Tây Nguyên, nơi có đồi núi,…
4. Thu hoạch và sơ chế
– Thu hoạch:
Sừng hươu nai có thể tự rụng vào mùa hạ trong năm, sau đó sẽ mọc lại vào mùa xuân năm sau. Vì thế thông thường người ta sẽ thu hoạch lộc nhung hươu vào những tháng đầu năm (tháng 2 – 3). Nhằm lấy được nhung hươu ở giai đoạn chất lượng nhất, hiện nay người ta bắt đầu can thiệp các phương pháp cắt lấy nhung.
Bên cạnh đó, do nhu cầu sử dụng vị thuốc này ngày càng nhiều nên mức độ thu hoạch cũng như nuôi nhốt hươu nai để lấy sừng trở nên quá mức. Điều này làm cho chất lượng nhung giảm dần, đồng thời tác động lớn đến hệ sinh thái, làm mất đa dạng sinh học khiến hươu nai ngày càng giảm dần số lượng trong tự nhiên.
– Sơ chế:
Do nhung hươu sau khi cắt chứa nhiều máu và chất thịt nên cần được sơ chế ngay khi thu hoạch, tránh tình trạng để lâu nhung bị thối và có dòi bọ. Hiện nay có các biện pháp sơ chế như sau:
- Cách 1: Đem nhung hươu ngâm rượu qua đêm, phần cắt nằm bên trên để cho các chất trong nhung không tiết hết ra rượu. Hôm sau rang cát cho nóng rồi để cặp nhung vào giữa một cái ống, đổ cát vào. Lưu ý nên đặt chổ cắt lên phía trên. Đến khi cát nguội dùng phần cát rang nóng khác thay vào. Mỗi lần thay cát mới nhúng nhung vào rượu để cho rượu thấm, làm vậy cho đến khi nhung khô lại. Bảo quản nhung trong hộp có nắp đậy kín, bên trong còn chứa gạo rang hoặc vôi chưa tôi. Phần gạo này sau khi nhung khô có thể dùng để nấu cháo.
- Cách 2: Tẩm rượu vào nhung rồi tiến hành sấy khô, lặp lại nhiều lần đến khi nhung khô kiệt. Nếu nhung bị nứt chảy máu sẽ giảm giá trị hơn.
Mất khoảng 2 – 3 ngày cho công đoạn sơ chế lộc nhung hươu, mỗi một cặp nhung nặng khoảng 800g, khô lại chỉ còn khoảng 250g. Trước khi sử dụng cần phải loại bỏ hết phần lông bên ngoài bằng một cái dùi sắt hoặc miếng sắt được làm nóng, sau đó lăn xung quanh để lông cháy hết.
5. Thành phần
Lộc nhung hươu là một trong 4 thượng dược bổ dưỡng. Vị thuốc này chứa hàm lượng dưỡng chất dồi dào, một số thành phần hóa học có thể kể đến như khoáng chất, nhiều loại axit amin, vitamin, chondroitin, pantocrine, acid uronic, acid hyaluronic, bạch cầu trung tín,…
Công dụng của lộc nhung hươu
Lộc nhung hươu là thượng dược quý hiếm được ưa chuộng từ nhiều đời xưa. Tại các nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Hungari,… vị thuốc này được đánh giá cao, xếp thứ 2 trong tứ đại danh dược của Y học cổ truyền. Theo đó, nhung hươu, nai có tính ấm, vị ngọt, mặn và không độc. Tác dụng vào can, thận, tâm, giúp bồi bổ, tráng dương, sinh tinh, mạnh gân cốt, giảm mệt mỏi, làm vết thương lành nhanh hơn,…
Bên cạnh đó, y học hiện đại ngày nay cũng chỉ ra nhiều lợi ích tuyệt vời mà vị thuốc này mag lại cho cơ thể con người. Trong đó có hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý, chẳng hạn như:
- Bồi bổ sức khỏe tổng thể: Nhung hươu chứa nhiều hoạt chất giúp bổ thận, tráng dương, cải thiện giấc ngủ, tăng cường chuyển hóa dinh dưỡng, giúp người suy nhược giảm mệt mỏi.
- Tăng cường hệ miễn dịch: Lộc nhung hươu có tác dụng bồi bổ cơ thể giúp tăng cường hoạt động hệ miễn dịch bằng cách sản sinh ra nhiều bạch cầu hơn. Đồng thời, các chất có trong dược liệu còn giúp tăng sinh huyết sắc tố, hồng huyết cầu. Nhờ đó tình trạng suy nhược cơ thể được cải thiện đáng kể.
- Cải thiện tiêu hóa: Nghiên cứu trên chuột cho thấy tình trạng loét dạ dày của chúng sau khi dùng nhung hươu thuyên giảm rõ rệt. Hoạt động tiêu hóa được cải thiện giúp giảm nhẹ các triệu chứng liên quan đến các bệnh lý về dạ dày, đường ruột.
- Cải thiện hệ tim mạch: Cũng thông qua nghiên cứu trên chuột, chuyên gia đã chỉ ra lợi ích mà nhung hươu mang lại cho hệ tim mạch. Cụ thể, tình trạng giảm huyết áp do mất máu cấp tính được cải thiện, giảm nguy cơ rối loạn nhịp tim. Chính vì thế, hiện nay dược liệu này còn được dùng cho đối tượng mắc các bệnh lý về huyết áp, hệ tim mạch dưới tác động của tuổi tác.
- Cải thiện sinh lý nam và nữ: Đây là một trong những lợi ích được nhiều người biết đến, đặc biệt là cánh mày râu khá quan tâm. Bên trong lộc nhung chứa nhiều thành phần bổ dưỡng giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể, tăng cường sản sinh hormone, điều hóa máu huyết giúp cải thiện chức năng sinh lý cho nam giới, kéo dài cuộc yêu. Ngoài ra, trong dược liệu này còn chứa pantocrine, hoạt chất giúp giảm quá trình lão hóa, làm trẻ hóa cơ quan nội tiết, cải thiện sinh lý hiệu quả.
- Hỗ trợ giải quyết các bệnh về xương khớp: Nhung hươu chứa hàm lượng dưỡng chất dồi dào giúp cải thiện sụn khớp, xương và điều hòa sự phát triển của các tế bào thần kinh.
- Cải thiện nội tiết tố nữ giới: Lộc nhung có tác dụng giúp thúc đẩy quá trình phát triển của tử cung, ổn định nội tiết tố cho phụ nữ. Nhất là ở đối tượng bị rối loạn kinh nguyệt, gặp tổn thương tại buồng trứng qua quá trình động thai, sảy thai có thể dùng lộc nhung nấu ăn để bồi bổ và phục hồi.
Bên cạnh các công dụng kể trên, lộc nhung hươu còn giúp hỗ trợ điều trị nhiều vấn đề khác trong cơ thể như chữa bệnh gan, làm đẹp da, ngăn ngừa lão hóa sớm, nâng cao khả năng phòng vệ của cơ thể,…. Do đó, hiện nay dược liệu này đã và đang được nghiên cứu và ứng dụng vào làm thành phần của nhiều sản phẩm hỗ trợ điều trị các bệnh lý cho con người.
Cách dùng lộc nhung hươu
Có nhiều cách sử dụng lộc nhung hươu, bạn có thể sử dụng dược liệu này để ngâm rượu, làm thuốc hay chế biến món ăn,… bồi bổ và phục hồi các vấn đề sức khỏe. Một số cách như sau:
Hướng dẫn cách ngâm rượu nhung hươu
Ngâm rượu lộc nhung giúp bồi bổ cơ thể, khắc phục các vấn đề sức khỏe, giúp người bệnh giảm mệt mỏi, cải thiện chức năng sinh lý cho cả nam và nữ giới. Các cách ngâm như:
– Cách ngâm rượu lộc nhung hươu tươi:
- Chuẩn bị: Lộc nhung, rượu 35 độ – 40 độ, bình ngâm.
- Thực hiện: Lộc nhung làm sạch bằng rượu gừng, sau đó cắt thành nhiều lát mỏng cho vào bình thủy tinh. Đổ ngập rượu vào, đậy nắp cẩn thận. Ngâm rượu trong khoảng 3 tháng, chắt phần rượu ra tiến hành ngâm rượu mới thêm 2 – 3 lần nữa, thời gian ngâm từ 3 – 4 tuần mỗi lần. Thu được thành phẩm bạn trộn 3 lần rượu ngâm vào chung và đổ thêm một ít rượu mới. Sử dụng mỗi ngày 1 ly nhỏ giúp cải thiện sức khỏe và tăng cường sinh lực.
Cách ngâm rượu lộc nhung hươu khô:
- Chuẩn bị: Lộc nhung khô, rượu và bình ngâm.
- Thực hiện: Lộc nhung lau sạch bằng rượu gừng, sau đó sấy khô kiệt. Tiến hàng làm sạch phần lông bên ngoài bằng cồn, rửa sạch để ráo, sau đó cắt lát rồi cho vào bình. Đổ rượu vào ngâm 3 lần rượu, mỗi lần ngâm 30 ngày. Tiếp đến trộn 3 phần rượu ngâm vào nhau, thêm 2,5 lít đến 3 lít rượu trắng vào. Mỗi lần dùng lấy ra khoảng 30ml – 50ml, ngày dùng 2 – 3 lần.
Kết hợp lộc nhung và các dược liệu khác:
- Chữa băng huyết, liệt dương, hoạt tinh: Dùng 30g sơn dược, 500ml rượu trắng, 6g lộc nhung. Ngâm rượu trong khoảng 10 – 15 ngày, lấy ra dùng mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 10ml – 20ml.
- Chữa yếu sinh lý cho nam giới: Dùng 250g mỗi vị gồm hoàng kỳ, bạch thược, dâm dương hoắc, 100g hồng sâm, 100g đương quy, 50g nhung hươu. Nhung hươu sau khi ngâm rượu vớt ra, sấy rồi nghiền thành bột cùng với các dược liệu đã chuẩn bị. Sử dụng mỗi lần 5g bột chiêu với rượu, uống ngày 2 lần.
- Chữa thiếu máu, di tinh, liệt dương, chân tay lạnh: Dùng 15g nhung hươu, 100ml mật ong, 250ml rượu. Ngâm trong khoảng 12 ngày lấy ra dùng, mỗi ngày một chén nhỏ, sử dụng liên tục trong khoảng 10 – 15 ngày.
Rượu nhung hươu ngâm mang lại nhiều giá trị cho sức khỏe. Tuy nhiên không sử dụng cho phụ nữ đang mang thai, đang cho con bú hoặc những người bị âm hư hỏa vượng hay rối loạn tiêu hóa,…
Các bài thuốc từ lộc nhung hươu
Bên cạnh ngâm rượu, lộc nhung hươu còn được dùng làm thuốc kết hợp cùng với các dược liệu khác để hỗ trợ điều trị bệnh. Một số bài thuốc như:
– Bài thuốc trị nhức đầu, thiếu máu:
- Chuẩn bị: 200g nhung hươu.
- Thực hiện: Phơi khô nhung hươu sau đó nghiền thành bột mịn. Khi dùng lấy khoảng 1 – 3g pha với nước ấm uống, dùng hàng ngày.
– Bài thuốc trị thiếu máu thể hư hàn:
- Chuẩn bị: 500gr long nhãn, 30gr lộc nhung hươu, 150gr hoàng kỳ.
- Thực hiện: Nhung hươu ngâm rượu sấy khô sau đó nghiền thành bột với các nguyên liệu đã chuẩn bị. Sau đó trộn thêm vào một ít mật ong để vo thành viên hoàn. Mỗi lần dùng khoảng 10g, uống với nước ấm ngày 2 lần
– Bài thuốc cho trẻ em chậm lớn, phát dục kém:
- Chuẩn bị: 30gr nhung hươu, 90gr hoàng kỳ, 45gr đương quy. 10gr nhân sâm và 100g địa hoàng.
- Thực hiện: Đương quy, địa hoàng, hoàng kỳ sắc nấu lấy nước 3 lần, sau đó trộn đều nước thuốc. Phần nhân sâm và nhung hươu nghiền thành bột hòa cùng với nước sắc và mật ong nấu thành cao. Mỗi lần dùng khoảng 5ml cho trẻ uống ngày 2 – 3 lần.
– Bài thuốc tăng cường sinh lực:
- Chuẩn bị: 30gr nhung hươu, 50gr hạt tơ hồng, cật dê 1 quả, 15gr hồi hương.
- Thực hiện: Rửa sạch cật dê, sau đó hấp chín rồi xay nhuyễn. Tiếp đến cho các dược liệu đã nghiền nát trộn với cật dê làm thành viên hoàn. Dùng hàng ngày, mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 1 viên uống với rượu ấm.
– Bài thuốc trị liệt dương:
- Chuẩn bị: 1g – 1,5g lộc nhung hươu, 20g dâm dương hoắc.
- Thực hiện: Dâm dương hoắc sắc lấy 1 chén nước thuốc. Sau khi nghiền nhung hươu thành bột chiêu với nước sắc dâm dương hoắc. Uống mỗi ngày 1 lần.
– Bài thuốc chữa thận dương hư:
- Chuẩn bị: 12gr mỗi vị gồm tang ký sinh, bạch thược, đảng sâm, long cốt, tang phiêu tiêu và đương quy, 1,5gr nhung hươu, 20gr ô tặc cốt.
- Thực hiện: Nguyên liệu cà thành bột mịn bảo quản trong lọ có nắp đậy kín. Mỗi lần dùng lấy ra khoảng 4gr – 8gr bột chiêu với rượu trắng ấm, uống ngày 2 lần.
– Bài thuốc chữa băng lậu đới hạ, suy nhược gan thận:
- Chuẩn bị: 12gr đương quy, anh giao và lộc nhung hươu, 6gr bồ hoàng, 20gr ô tắc cốt.
- Thực hiện: Nguyên liệu tán thành bột để bảo quản sử dụng dần. Dùng ngày 2 lần, mỗi lần chiêu 4g bột thuốc cùng với rượu trắng ấm.
– Bài thuốc chữa mềm yếu chân tay, trẻ chậm phát triển:
- Chuẩn bị: 12gr mỗi vị như phục linh, sơn thù, đơn bì, ngũ gia bì, bạch tả, 1,2gr lộc nhung, 16gr thục địa, 0,1gr xạ hương.
- Thực hiện: Nguyên liệu tán thành bột, luyện cùng với mật ong thành viên hoàn, dùng mỗi ngày 2 lần, mỗi lần từ 4gr – 12gr.
– Bài thuốc chữa tinh huyết khô, doanh vệ hư tổn:
- Chuẩn bị: 40gr mỗi vị gồm lộc nhung hươu, phụ tử bào, 10 lát gừng tươi.
- Thực hiện: Tán bột nhung hươu và phụ tử bào, sau đó chia thành 4 phần đều nhau. Tiến hành sắc lấy nước uốn cùng với 10 lát gừng tươi, uống nước thuốc khi còn ấm.
– Bài thuốc chữa thận dương bất túc gây liệt dương, di tinh:
- Chuẩn bị: Các vị thuốc cần có gồm nhung hươu, câu kỷ tử, nhân sâm và phụ tử, tùy theo tình trạng liều lượng được gia giảm khác nhau.
- Thực hiện: Nguyên liệu cán thành bột minh, trộn thành hoàn để sử dụng.
– Bài thuốc chữa vô sinh cho nữ giới, băng lậu do dương hỏa suy:
- Chuẩn bị: 40gr các vị như nhung hươu, nhục thung dung, ô tặc côt, 80gr sinh địa.
- Thực hiện: Đem tán thành bột để trong lọ có nắp đậy để sử dụng dần. Mỗi ngày uống khoảng 8gr – 12gr với nước ấm.
Món ăn từ lộc nhung bồi bổ cơ thể
Ngoài các cách dùng kể trên, nhung hươu cũng có thể sử dụng để chế biến món ăn giúp bồi bổ, tăng cường hoạt huyết và hỗ trợ khắc phục nhiều vấn đề sức khỏe. Bạn sử dụng kết hợp cùng với các thực phẩm khác như nấm hương, tim heo, thận dê,… cung cấp dinh dưỡng, bổ thận, tráng dương, ổn định nhiều bệnh lý cho cơ thể.
Liều dùng lộc nhung hươu
Lộc nhung hươu mang lại nhiều giá trị đối với sức khỏe. Tuy nhiên sử dụng quá liều có thể làm phản tác dụng. Do đó, khuyến cáo người dùng chỉ nên sử dụng mỗi ngày không quá 15g đối với nhung hươu tươi và từ 1,2g – 4g cho nhung hươu đã sấy khô.
Bên cạnh đó, để đảm bảo không làm mất đi dược tính của vị thuốc này, bạn nên tán nhỏ và hòa cùng với nước hoặc rượu ấm để uống. Trường hợp dùng quá nhiều có thể dẫn đến tình trạng chảy máu cam, nứt thịt do hàm lượng dưỡng chất trong nhung hươu khá dồi dào.
Ai không nên dùng lộc nhung hươu?
Lưu ý không nên sử dụng lộc nhung hươu cho các đối tượng sau đây:
- Người bị nóng trong, thể trạng yếu nhưng thuộc tạng nhiệt.
- Người bị mất máu hoặc thiếu máu có nhiệt độ cơ thể cao hơn bình thường.
- Người đang bị viêm phế quản, bị sốt cao hoặc đang mắc phải các bệnh lý về truyền nhiễm.
- Người có độ đông máu cao, huyết áp không ổn định, rối loạn tiêu hóa, bệnh thận nặng.
- Người thừa cân béo phì, hoặc đối tượng có cơ thể khỏe mạnh không nên dùng vị thuốc này.
Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng đối với trẻ em bị suy dinh dưỡng, còi xương. Không nên tự ý dùng hoặc lạm dụng quá liều có thể gây ra nhiều tác dụng không mong muốn, trẻ em có nguy cơ bị hói đầu hoặc phát dục sớm,…
Lưu ý khi dùng lộc nhung hươu
Như đã đề cập bên trên, lộc nhung hươu mang lại nhiều giá trị cho sức khỏe. Tuy nhiên việc sử dụng cần thận trọng, trường hợp quá liều dễ phát sinh các tác dụng phụ. Theo đó, người dùng có thể gặp phải một số hiện tượng khi dùng sai cách, quá liều như nứt thịt, phát dục sớm, hối đầu, rối loạn nhịp tim, huyết áp, tăng biên độ co bóp tim, dị ứng, nổi mụn, mề đay, phát ban,…
Do đó, trong thời gian sử dụng nếu nhận thấy cơ thể có biểu hiện lạ, người dùng nên thận trọng. Tốt nhất hãy thông báo với bác sĩ để kịp thời được xử lý, tránh trường hợp đáng tiết.
Ngoài ra, bạn đọc cũng nên lưu ý không dùng dược liệu một cách bừa bãi, tránh kết hợp tự ý có nguy cơ gây tương tác thuốc nguy hiểm. Tham khảo ý kiến thầy thuốc, bác sĩ trước khi dùng để đảm bảo an toàn sức khỏe và giúp sớm đạt được kết quả điều trị như mong đợi.
Hy vọng các thông tin về lộc nhung hươu trên đây đã giúp bạn đọc hiểu hơn về dược liệu này. Bạn cần tìm nơi bán, nguồn dược liệu chất lượng để mua và sử dụng. Tránh tình trạng mua nhầm hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng sức khỏe.
Có thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!