Đau Lưng

Đau lưng (back pain) là thuật ngữ đề cập đến tình trạng đau nhức xảy ra ở phía sau của cơ thể. Tùy thuộc vào vị trí đau có thể chia thành 4 khu vực chính là đau cổ, lưng trên, đau thắt lưng, đau vùng xương cụt. Trong đó, phổ biến nhất là tình trạng đau thắt lưng.

Theo các chuyên gia, đau lưng được chia thành 2 loại như sau:

• Đau lưng cấp tính: Thường khởi phát đột ngột, cơn đau thường kéo dài dưới 6 tuần.
• Đau lưng mãn tính: Cơn đau diễn tiến trong thời gian dài, thường âm ỉ, dai dẳng và kéo dài trên 3 tháng và gây ra các vấn đề liên tục.

Trường hợp khởi phát cơn đau cấp tính, bán cấp tính hoặc mãn tính thường căn cứ vào thời gian đau. Đặc trưng của cơn đau có thể âm ỉ, dai dẳng, nhức nhối dữ dội hoặc kèm theo cảm giác nóng rát. Trong một số trường hợp, cơn đau có thể lan rộng đến các chi dẫn đến tê bì, yếu cơ.

Tình trạng bệnh có thể bắt nguồn từ các cơ, dây thần kinh, xương khớp hoặc từ các bộ phận cấu thành cột sống. Trong nhiều trường hợp, cơn đau bùng phát do ảnh hưởng đến cấu trúc khác bên trong cơ thể. Ví dụ như tuyến tụy, động mạch chủ, thận hoặc túi mật.

Hiện nay, biểu hiện đau lưng diễn ra khá phổ biến:

• Đau lưng có thể ảnh hưởng đến nhiều đối tượng và độ tuổi khác nhau, bao gồm người trẻ tuổi. Số liệu thống kê nhận thấy, có khoảng 80% dân số thế giới phải đối mặt với tình trạng đau nhức lưng ít nhất một lần trong đời.
• Tại Việt Nam, có khoảng 1/ 3 trường hợp đến khám tại Phòng khám Nội Cơ xương khớp thuộc Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM do đau lưng. Theo đó, đối tượng nữ giới thường có nguy cơ đau lưng trên cao hơn, chiếm khoảng 17% trong khi nam giới chiếm khoảng 9%.
• Số liệu thống kê nhận thấy, có đến 9/10 người cao tuổi phải trải qua tình trạng này tại một số thời điểm trong đời. Khoảng 5/ 10 người bị đau lưng diễn ra hàng năm. Đây cũng được xem là một trong những nguyên nhân khiến nhiều người bị mất khả năng lao động, thậm chí là tàn tật.

Thực tế nhận thấy, tình trạng bệnh có thể khởi phát bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau. Đa số các trường hợp khởi phát triệu chứng là do thói quen sinh hoạt, vận động, ăn uống. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tình trạng này có thể là dấu hiệu nhận biết của một số vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

1. Nguyên nhân thông thường

Số liệu thống kê nhận thấy, nhiều trường hợp bị đau lưng do nguyên nhân thông thường. Theo đó, hội chứng này có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng và độ tuổi khác nhau do tính chất công việc, thói quen xấu, chấn thương, thiếu dưỡng chất, thừa cân - béo phì,...

Dưới đây là một số nguyên nhân thông thường gây đau lưng:

• Chấn thương: Chấn thương được xem là một trong những nguyên nhân thường gặp gây đau nhức lưng. Nếu hội chứng xảy ra do chấn thương, vùng lưng thường đi kèm biểu hiện nóng rát, sưng đỏ, bầm tím. Trường hợp tổn thương nặng, ổ khớp có thể bị chảy máu, biến dạng, đau nhức dữ dội, thậm chí là mất hẳn chức năng vận động.
• Vận động quá mức: Cột sống lưng có chức năng chính là nâng đỡ cơ thể. Mỗi khớp xương chỉ có thể chịu áp lực nhất định. Chính vì vậy, việc vận động quá mức (chơi thể thao với cường độ mạnh trong thời gian dài, lao động nặng,...), cột sống lưng có thể kích thích, đau nhức và sưng đỏ ở lưng. Do đó, trường hợp làm những công việc nặng nhọc, mang vác nhiều thường có nguy cơ bị đau lưng hơn so với bình thường.
• Lười vận động: Ngược lại với vận động quá mức, lười vận động khiến hệ thống xương khớp nói cung và cột sống lưng lần mất đi độ linh hoạt, dẻo dai, giảm khả năng bài tiết dịch nhờn. Như đã biết, dịch nhờn có chức năng bôi trơn đầu xương nhằm làm giảm ma sát khi vận động. Hiện tượng giảm tiết dịch khiến các khớp xương bị khô, dễ bị tê cứng, đau nhức. Bên cạnh đó, thói quen này còn làm tăng nguy cơ chèn ép rễ thần kinh, mạch máu và dẫn đến tình trạng đau nhức.
• Thừa cân - béo phì: Thừa cân - béo phì là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh xương khớp nói chung và đau lưng nói riêng. Cân nặng tăng lên đồng nghĩa với việc áp lực lên cột sống lưng sẽ tăng lên đáng kể. Theo thời gian, sụn khớp dễ bị xơ hoá, bào mòn, gây đau nhức. Bên cạnh đó, tình trạng thừa cân - béo phì còn làm tăng nguy cơ gây rối loạn chuyển hoá, từ đó làm giảm khả năng tái tạo, phục hồi cơ quan ở cột sống và ổ khớp.
• Tính chất công việc: Tính chất công việc có mối quan hệ mật thiết với tình trạng đau lưng. Thống kê nhận thấy, người làm công việc văn phòng, thợ may, thợ xây hoặc các công việc cần ngồi nhiều, vận động nhiều/ ít quá mức đều có nguy cơ cao mắc phải các vấn đề xương khớp.
• Căng thẳng quá mức: Ít ai biết rằng, căng thẳng quá mức là một trong những nguyên nhân gây đau nhức lưng và các vấn đề xương khớp khác. Khi áp lực từ công việc, gia đình, tài chính,... trong thời gian dài sẽ gây ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ, stress, đồng thời kích thích phản ứng viêm, căng cứng cơ và làm giảm lưu lượng máu tuần hoàn về ổ khớp, cột sống.Do stress thường gây ra các biểu hiện ở mức độ nhẹ và vừa. Đối với trường hợp bị tổn thương khớp từ trước, căng thẳng quá mức có thể làm tăng độ đau, viêm.
• Sai tư thế: Áp lực lên cột sống có thể tăng lên nếu thường xuyên thực hiện các tư thế sai lệch như ngồi cong lưng, lệch vai, ngồi nghiêng một bên... Tình trạng này kéo dài khiến mạch máu, dây chằng bị chèn ép và gây đau nhức. Bên cạnh đó, sai tư thế trong nhiều năm còn đẩy nhanh tốc độ thoái hoá mô sụn và tăng nguy cơ thoái hoá cột sống.
• Thiếu hụt canxi: Thói quen ăn uống thiếu khoa học có thể khiến cơ thể thiếu hụt vi chất dinh dưỡng, nhất là canxi. Tình trạng này khiến hệ thống xương khớp nói chung và cột sống lưng bị suy yếu và dễ đau nhức. Nếu không được xử lý sớm có thể làm tăng nguy cơ bị loãng xương, vôi hoá dây chằng.

2. Nguyên nhân bệnh lý

Ngoài những nguyên nhân thông thường, tình trạng đau lưng cũng có thể khởi phát bởi một số bệnh lý liên quan đến cột sống lưng như thoát vị đĩa đệm, thoái hoá cột sống lưng, viêm cột sống, hẹp ống sống, đau cơ xơ hoá, đau thần kinh tọa,...

Dưới đây là một số bệnh lý thường gặp gây bùng phát triệu chứng:

• Thoái hoá cột sống lưng: Bệnh lý thường xảy ra ở người trung niên và người cao tuổi do quá trình thoái hoá tự nhiên. Tuy nhiên, bệnh thoái hoá cột sống lưng đang có xu hướng trẻ hoá bởi nhiều yếu tố khác nhau. Bệnh lý không chỉ gây đau nhức lưng mà còn gây khó khăn trong quá trình vận động, di chuyển, gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát kịp thời.
• Thoát vị đĩa đệm: Bệnh xảy ra bởi tình trạng nhân nhầy trong các bao xơ thoát ra ngoài, từ đó chèn ép lên các rễ thần kinh và gây ra tình trạng đau nhức, khó chịu ở lưng. Bệnh thoát vị đĩa đệm thường xuất hiện đột ngột khi bị chấn thương, mang vác nặng, xoay trở gặp lưng mạnh, tác động lên cột sống lưng khiến đĩa đệm bị bào mòn nhanh, rách, trượt ra khỏi vị trí ban đầu.
• Viêm cột sống: Viêm cột sống là bệnh lý xương khớp tự miễn, khởi phát khi hệ miễn dịch của cơ thể tấn công vào những mô, tế bào khỏe mạnh. Tổn thương do bệnh lý gây ra ảnh hưởng đến sụn và xương dưới sụn khiến cột sống bị đau nhức dữ dội khi cử động. Trường hợp nặng, các khớp sụn bị phá huỷ hoàn toàn, ở lớp sụn hình thành gai xương và đâm vào các dây thần kinh gây đau buốt. Cơn đau thường bắt đầu ở thắt lưng, có thể lan xuống mông, bắp chân, bàn chân, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển, vận động. Nếu không được điều trị sớm, viêm cột sống có thể gây biến dạng cột sống và rất khó phục hồi.
• Hẹp ống sống: Hẹp ống sống là tình trạng ống sống bị thu hẹp, dẫn đến chèn ép tuỷ sống và rễ thần kinh. Bệnh lý thường gặp ở người từ 50 tuổi, không có sự khác biệt về giới tính mắc bệnh. Những trường hợp bị hẹp ống sống thường xuất hiện các triệu chứng như tê vai, mỏi cổ, đau dây thần kinh tọa, lan rộng xuống hông, đùi, tác động xấu đến khả năng vận động, khiến bệnh nhân khó chịu, mệt mỏi.
• Đau cơ xơ hoá: Bệnh lý thường gặp ở người trung niên và ít phổ biến hơn so với những bệnh lý trên. Tình trạng đau cơ xơ hoá thường đi kèm với các biểu hiện như đau lưng, rối loạn nhận thức, cơ thể mệt mỏi, lo lắng, căng thẳng, cơn đau có xu hướng lan rộng toàn cơ thể.
• Đau dây thần kinh toạ: Dây thần kinh toạ (dây thần kinh hông to) là dây thần kinh dài nhất trong cơ thể, đảm nhiệm những chức năng quan trọng. Cơn đau thần kinh toạ xảy ra khi khu vực này bị thoát vị đĩa đệm, thoái hoá cột sống. Theo đó, cơn đau thường xuất hiện một cách đột ngột, dữ dội hoặc âm ỉ, dai dẳng. Trường hợp nghiêm trọng, bệnh có thể gây rối loạn giao cảm, mất kiểm soát tiểu tiện, đại tiện không kiểm soát, mất khả năng vận động.

Đau lưng đặc trưng bởi tình trạng đau nhức khó chịu. Theo đó, triệu chứng có thể bùng phát ở bất kỳ vị trí nào trên lưng. Trong một số trường hợp, cơn đau có thể lan rộng xương vị trí mông, cánh tay và chân.

Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết tình trạng đau lưng:

• Cảm giác đau, cứng khớp ở phía dưới của lưng
• Đau âm ỉ ở vùng lưng
• Cơn đau có xu hướng thuyên giảm khi nghỉ ngơi và bùng phát mạnh khi vận động, di chuyển, thực hiện các hoạt động ở lưng.
• Cơn đau lưng thường bắt đầu ở vùng thắt lưng và lan xuống phần hông và các chi dưới
• Đôi khi bệnh nhân có cảm giác ngứa chân, tê ran
• Khó khăn trong quá trình di chuyển, triệu chứng bùng phát nặng hơn khi người bệnh đi bộ, chạy bộ hoặc làm các công việc nặng.