Gai Cột Sống Nên Ăn Gì

Trong quá trình điều trị gai cột sống, việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng khoa học đóng vai trò rất quan trọng. Vậy để có một thực đơn ăn uống tốt cho xương khớp, hỗ trợ loại bỏ gai xương mà vẫn đảm bảo bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng thì người bệnh gai cột sống cần kiêng ăn gì, nên ăn gì?

Vai trò của dinh dưỡng trong điều trị bệnh gai cột sống

Gai cột sống là một trong những bệnh lý về xương khớp phổ biến, bất kỳ ai cũng có thể gặp phải, nhưng phổ biến nhất là ở những người lớn tuổi, gặp chấn thương... khiến người bệnh khó chịu, đau nhức và ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng vận động bình thường.

Khi bị gai cột sống, nhiều người nghĩ rằng chỉ cần uống thuốc là bệnh sẽ khỏi, tuy nhiên nếu kết hợp với một chế độ dinh dưỡng khoa học, ăn uống hợp lý sẽ hỗ trợ rất tốt cho quá trình điều trị cũng như phục hồi chức năng xương khớp tốt hơn.
Mặc dù không có bất kỳ một loại thực phẩm nào có khả năng chữa trị gai cột sống hay các bệnh lý xương khớp khác, tuy nhiên việc bổ sung các loại thực phẩm giàu dưỡng chất tốt cho xương khớp chắc chắn sẽ giúp cấu trúc xương khỏe mạnh, thúc đẩy làm lành các tổn thương và phòng ngừa tái phát hiệu quả. Vì vậy, có thể nói một chế độ kiêng cữ ăn uống khoa học và lành mạnh là yếu tố cực kỳ quan trọng không thể bỏ qua.

Bị gai cột sống kiêng ăn gì?

Theo lời khuyên của các chuyên gia, một số loại thực phẩm nên tránh xa khi mắc bệnh gai cột sống gồm:

1. Thực phẩm chứa nhiều chất béo động vật

Những loại thực phẩm có hàm lượng chất béo, mỡ động vật cao hoặc nguồn đạm cao là nguyên nhân khiến cho tình trạng bệnh ngày càng tăng nặng và hoàn toàn không có khả năng hỗ trợ điều trị như nhiều người vẫn nghĩ. Các chất này khi được nạp vào cơ thể sẽ làm tăng trọng lượng cơ thể, gia tăng áp lực cho cột sống và khó chữa trị hơn.

2. Thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ

Những món ăn cay nóng, chế biến chiên xào nhiều dầu mỡ, nêm nếm đậm vị hoàn toàn không tốt cho sức khỏe. Dầu mỡ cholesterol và chất béo từ gia vị khiến cơ thể tăng nhanh về trọng lượng, thừa cân béo phì kèm theo tăng huyết áp đột ngột, mệt mỏi, mất nước và dễ làm phát triển các ổ sưng viêm, tăng mức độ đau ở vị trí hình thành gai cột sống.
Thậm chí, thường xuyên ăn các món nhiều dầu mỡ, gia vị cay nóng khiến bệnh gai cột sống nhanh chóng chuyển sang mãn tính. Theo đó, các axit béo trong thức ăn không được chuyển hóa hết lắng đọng tại đốt sống, đĩa đệm và mô sụn, rối loạn chuyển hóa dẫn đến tình trạng tăng xơ hóa, giảm đàn hồi đốt sống. Vì vậy, không nên sử dụng quá nhiều các món ăn nhanh nhanh như gà rán, pizza, khoai tây tiên, hamburger...

3. Muối và đường

Muối và đường là 2 loại gia vị thông dụng không thể thiếu để nêm nếm thức ăn, tuy nhiên với những người bị gai cột sống cần hạn chế và sử dụng trong mức cho phép. Vì thức ăn nêm nếm nhiều muối, quá mặn sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch, còn thức ăn nêm nhiều đường, đồ ngọt làm tăng nguy cơ mắc bệnh béo phì, tiểu đường...
Và tất cả những bệnh lý này đều gây tác động xấu và ảnh hưởng không nhỏ đến tình trạng bệnh gai cột sống cũng như quá trình điều trị bệnh. Vì vậy, đối với những loại thực phẩm được nạp vào cơ thể hằng ngày, người bệnh cần hết sức chú ý gia giảm lượng đường và muối sao cho phù hợp.

4. Các loại thịt đỏ giàu đạm

Trong một số loại thịt đỏ như bò, dê, heo, thỏ... đều có chứa hàm lượng đạm cao. Và chính lượng đạm này là nguyên nhân làm tăng lượng axit uric trong máu, tích tụ dần hình thành các tinh thể lắng đọng trong các khớp xương và hậu quả là gây đau nhức xương khớp dữ dội. Song song đó là tình trạng các gai xương cột sống hình thành nhanh hơn do lượng đạm quá cao.
Không những vậy, tiêu thụ quá nhiều thịt đỏ gây dư thừa đạm khiến cho chức năng gan phải hoạt động nhiều hơn để hấp thu, dễ dẫn đến các vấn đề về tiêu hóa. Vì vậy, thay vì chỉ sử dụng các loại thịt đỏ và ảnh hưởng không tốt cho quá trình điều trị gai cột sống, người bệnh nên thay thế bằng các loại thịt giàu dưỡng chất tương tự như thịt gà, vịt, ngan...

5. Thực phẩm chứa gluten

Bản chất của gluten là một dạng protein có khả năng gây ra những tác động phát sinh phản ứng dai dẳng, mãn dịch từ ruột non xuống đến cột sống, một số các khớp xương. Chính vì vậy, các chuyên gia cho biết nhóm thực phẩm chứa gluten sẽ gây kích thích tình trạng đau nhức, sưng viêm...
Trong đó, bắp, bột mì và gạo nếp đều là những nguyên liệu, thức ăn chứa gluten quen thuộc nhưng cần tránh sử dụng. Bột mì, gạo nếp có chứa hàm lượng carbohydrate đơn thuần, tuy cung cấp nhiều năng lượng nhưng lại không có nhiều dinh dưỡng.
Việc ăn quá nhiều khiến cơ thể tăng nhanh về trọng lượng và gia tăng áp lực lên cột sống. Không những vậy, các loại thực phẩm này cũng khá khó tiêu, hệ tiêu hóa hoạt động chậm lại cũng như khả năng chuyển hóa dưỡng chất khác đến xương khớp. Riêng bắp là món khoái khẩu của nhiều người nhưng trong thực phẩm này có chứa nhiều chất gây dị ứng cho người bị gai cột sống, kích thích tăng nặng cơn đau nhức.

6. Thực phẩm chứa các chất phụ gia, thức ăn nhanh

Các chất phụ gia thường có trong những loại đồ ăn, thức uống đóng hộp nhằm tăng hương vị và bảo quản trong thời gian dài không gây hư hỏng. Tuy nhiên, các chuyên gia dinh dưỡng cho biết hầu hết các loại thực phẩm có chứa chất phụ gia đều có thể làm gia tăng sự phát triển của gai cột sống. Do đó, tốt nhất người bệnh nên hạn chế hoặc tuyệt đối tránh xa các loại thực phẩm chứa carbohydrate, đường hóa học aspartame, soda, nước ngọt có gas..., thực phẩm chứa chất phụ gia như thịt xông khói, xúc xích, nem chua, lạp xưởng...

7. Nhóm thực phẩm tinh chế

Các loại thực phẩm đã qua tinh chế như miến khô, mì, bột tinh... có chứa hàm lượng cao carbohydrate đơn thuần. Chúng chứa nhiều calo nhưng lại không có nhiều chất dinh dưỡng cần thiết khác cho cơ thể. Vì vậy, những ai nạp vào cơ thể lượng thực phẩm tinh chế này quá thường xuyên mà không kịp đào thải thông qua vận động, tập luyện thể dục thể thao sẽ làm tăng cân mất kiểm soát, tăng nặng triệu chứng gai cột sống và khiến quá trình điều trị phức tạp, khó khăn hơn.

8. Thực phẩm chứa chất acid oxalic

Một số loại thực phẩm chứa hoạt chất acid oxalic củ cải đường, mận, khoai tây, việt quất... có khả năng làm tăng mức độ đau nhức gai cột sống. Nếu sử dụng thường xuyên sẽ gây ảnh hưởng ít nhiều đến khả năng vận động và sức khỏe của người bệnh.

9. Rượu, bia, thức uống chứa chất kích thích

• Nước ngọt có gas: Một số thức uống có gas quen thuộc như pepsi, coca - cola, soda... có khả năng ngăn cản quá trình hấp thu canxi và vitamin D cùng nhiều dưỡng chất khác vào trong cơ thể. Những người thường xuyên uống nước ngọt sẽ làm tăng lượng phosphate trong máu, thúc đẩy quá trình thoái hóa cột sống, xương khớp. Đồng thời, trong nước ngọt có chứa nhiều phẩm màu dễ hình thành phản ứng viêm ở cột sống, khớp gối, khớp háng.

• Thức uống chứa caffein, cà phê: Cà phê hoặc trà đậm có chứa hàm lượng caffein cao làm thư giãn thần kinh, tăng khả năng tập trung nhưng đây không phải là loại thức uống tốt cho những người đang mắc bệnh gai cột sống. Bởi sử dụng nhóm đồ uống này thường xuyên sẽ tăng nhanh quá trình đào thải canxi qua đường bài tiết nước tiểu. Lạm dụng quá mức trong thời gian dài sẽ làm tăng nặng các triệu chứng, suy yếu cơ và gây biến chứng gai cột sống chèn dây thần kinh.
• Rượu, bia, thức uống có cồn: Đây là những loại thức uống có cồn không tốt cho sức khỏe, gây hại cho nhiều cơ quan như gan, thận, dạ dày, hệ thần kinh trung ương... và gây cản trở quá trình hấp thu các dưỡng chất, trong đó có canxi, vitamin D cùng một số khoáng chất thiết yếu khác dễ làm cột sống bị tổn thương và hình thành gai cột sống. Không những vậy, một số chất độc tố, cồn, asen trong rượu bia là nguyên nhân làm tổn thương hệ thống mao mạch, yếu dần đi theo thời gian và giảm chức năng hoạt động của cột sống, khớp.

Nên ăn gì trong quá trình điều trị gai cột sống?

Bên cạnh các loại thực phẩm kiêng cữ không nên ăn, bạn cũng cần cân nhắc chọn lọc kỹ lưỡng và chọn loại thực phẩm bồi bổ sức khỏe, hỗ trợ cải thiện triệu chứng, giảm đau nhức, phục hồi chức năng cột sống và làm chậm quá trình thoái hóa.

1. Thực phẩm giàu canxi

Khi bị gai cột sống, nhiều người e ngại việc bổ sung các loại thực phẩm giàu canxi vì lo sợ canxi sẽ làm cho các gai xương phát triển lớn hơn và gây đau nhức dữ dội, tuy nhiên đây là suy nghĩ hết sức sai lầm. Theo các chuyên gia, canxi là thành phần chính và quan trọng nhất để cấu tạo nên xương. Vì vậy, chỉ khi bổ sung đầy đủ canxi mới có thể giúp xương khớp, cột sống khỏe mạnh, tự làm lành phục hồi các tổn thương và giảm thời gian hình thành gai xương.
Theo một số nghiên cứu, đa số chúng ta đều bị thiếu hụt canxi do lượng canxi từ thực phẩm chỉ được cơ thể hấp thụ 10%, còn lại 90% sẽ bị đào thải qua đường tiêu hóa. Chính vì vậy, bạn không cần phải lo lắng về việc bị dư thừa nguyên tố này khi ăn nhiều thực phẩm giàu canxi.

Một số loại thực phẩm giàu canxi tốt bạn có thể bổ sung như: tôm, cua, các loại cá nhỏ ăn được xương, cá mòi, cá hồi đóng hộp, sữa, sữa chua, phô mai, các loại rau có màu xanh đậm như rau diếp, cải xoăn, cải bó xôi, rau dền, các loại đậu, hạnh nhân, các loại hạt... Ngoài ra còn có nước hầm xương ống, sụn sườn heo, sườn bò có chứa hàm lượng cao glucosamine và chondrontine giúp xương chắc khỏe.

2. Thực phẩm giàu vitamin D

Để tăng khả năng tổng hợp, hấp thụ và chuyển hóa canxi thì cơ thể của bạn không thể thiếu vitamin D. Vitamin D đóng vai trò quan trọng nếu bạn muốn có một hệ xương khỏe mạnh, cải thiện chức năng cột sống và phòng ngừa loãng xương. Nhu cầu vitamin D cần thiết cho cơ thể là 600 đơn vị IU, nếu thiếu hụt sẽ dễ gây ra loãng xương, còi xương, hệ miễn dịch suy yếu, tóc mọc kém, ngược lại nếu thừa vitamin D có thể gây sỏi thận, nhồi máu cơ tim.
Bạn có thể bổ sung vitamin tự nhiên và hoàn toàn "miễn phí" bằng cách dành 15 phút tắm nắng mỗi ngày. Tuy nhiên, nên lưu ý chỉ tắm nắng trước 9h sáng vì sau thời gian này trong ánh nắng mặt trời sẽ chứa rất nhiều tia cực tím gây hại cho làn da.
Bên cạnh đó, bạn cũng có thể bổ sung vitamin D thông qua một số loại thực phẩm, mặc dù hàm lượng không cao như: sữa, tôm, cá hồi, cá trích, cá mòi, sò, dầu gan cám tuyết, ngũ cốc, trứng, đậu nành, nấm, lòng đỏ trứng...

3. Thực phẩm giàu vitamin C

Vitamin C là nguyên tố vô cùng quan trọng không thể thiếu ở một cơ thể khỏe mạnh. Chất này có tác dụng tăng cường sức đề kháng, ổn định hàng rào bảo vệ cơ thể chống lại bệnh tật. Đặc biệt, vitamin C còn là một chất có khả năng chống viêm, giảm sưng, tăng cường khả năng tự bảo vệ của sụn khớp, mô cơ và hỗ trợ quá trình tự chữa lành các tổn thương của cột sống, xương khớp.
Một số loại thực phẩm giàu vitamin C bạn có thể bổ sung vào thực đơn ăn uống hằng ngày như: ớt chuông, cà chua, dâu tây, cam, quýt, đu đủ, dưa lưới, kiwi, bông cải xanh, khoai tây, khoai lang, nho đen, ổi...

4. Thực phẩm giàu omega - 3

Omega - 3 là một trong những thành phần chính cấu tạo nên các khớp xướng cứng cáp. Cơ thể được bổ sung đầy đủ omega - 3 sẽ giúp hệ xương chắc khỏe, dẻo dai và đặc biệt hỗ trợ chữa lành các tổn thương, phục hồi chức năng vốn có của xương khớp, điển hình như chữa trị bệnh gai cột sống.

Bên cạnh đó, omega - 3 còn được các chuyên gia nghiên cứu và chứng minh có khả năng kháng viêm, giảm đau và ngăn chặn tình trạng thoái hóa xương khớp bằng cách ức chế sự sản sinh của một số loại enzyme và chất cytokine, từ đó đẩy nhanh tốc độ phục hồi các tổn thương tại cột sống. Một số loại thực phẩm giàu omega - 3 được các chuyên gia khuyến khích sử dụng như: trứng cá muối, dầu gan cá tuyết, cá hồi, cá ngừ, quả óc chó, dầu ô liu, dầu hạt lanh...

5. Thực phẩm giàu vitamin K2

Tương tự như vitamin D, vitamin K2 cũng là thành phần không thể thiếu trong việc cải thiện sức khỏe xương khớp và hỗ trợ điều trị bệnh gai cột sống. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, vitamin K2 có khả năng hòa tan mỡ trong máu, kích thích quá trình tổng hợp các yếu tố đông máu của gan và làm giảm nguy cơ chảy máu kéo dài.
Không những vậy, vitamin K2 còn góp phần không nhỏ trong việc thúc đẩy các chất Osteocalcin trong phản ứng với carboxylation và canxi nhằm thúc đẩy mật độ xương, tái tạo và phục hồi các mô xương bị tổn thương, từ đó làm giảm tình trạng gai cột sống hiệu quả.
Một số loại thực phẩm giàu vitamin K2 người bệnh gai cột sống nên bổ sung vào thực đơn ăn uống hằng ngày như: các loại thực phẩm được muối chua lên men như phô mai, dưa muối, đậu nành lên men kiểu Nhật, sữa chua, trứng, sữa, gan gia cầm... Ngoài ra, một số loại thực phẩm giàu vitamin K1 như các loại rau lá xanh như cải xoăn, cải bẹ, bông cải xanh, rau chân vịt... cũng có thể bổ sung thêm vì chúng sẽ tự chuyển hóa một phần thành vitamin K2 nhằm đáp ứng nhu cầu của cơ thể.

6. Các loại rau xanh giàu chất xơ và chất chống oxy hóa

Rau xanh là nhóm thực phẩm không thể thiếu trong thực đơn ăn uống hằng ngày, cung cấp nguồn chất xơ, chất chống oxy hóa và vitamin tốt cho sức khỏe, đặc biệt có khả năng chống lại sự viêm nhiễm, hỗ trợ giảm đau do sự hình thành của các gai xương cột sống.
Một số loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, tốt cho việc làm chậm quá trình thoái hóa xương khớp như trà xanh, trà hoa cúc, giá đỗ, bạc hà, các loại rau cải mầm, cải xoăn, atiso, bắp cải tím, quả lựu, hồ đào, dâu tây... Bên cạnh đó, một số loại rau xanh giàu chất xơ khác cũng có tác dụng tốt cho người bệnh như cà rốt, bông cải xanh, rau cải...

7. Các loại quả mọng

Trong hầu hết các loại quả mọng thường có chứa hàm lượng cao đa dạng các loại vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa. Đây đều là những dưỡng chất có lợi cho sức khỏe và nhất là tốt cho hệ xương khớp, cột sống của bạn. Trong đó, không thể nào bỏ qua hàm lượng chất rutin và quercetin trong quả mọng hỗ trợ ngăn chặn quá trình oxy hóa. Nhờ đó giúp làm chậm quá trình thoái hóa xương khớp, giảm thiểu tối đa nguy cơ hình thành gai cột sống.
Một số loại quả mọng tốt cho người bệnh gai cột sống như phúc bồn tử, dâu tây, nho đen, quả mâm xôi, quả lý chua, kỷ tử, việt quất...

8. Các loại ngũ cốc, đậu nành

Theo các chuyên gia, trong các loại ngũ cốc và đậu nành có chứa hàm lượng cao hoạt chất genistein có tác dụng hỗ trợ xương khớp chắc khỏe, ngăn ngừa loãng xương và cải thiện chứng bệnh gai cột sống đau nhức khó chịu. Chính vì vậy, tăng cường sử dụng một số loại ngũ cốc, đậu nành vừa tốt cho sức khỏe vừa nâng cao sức khỏe xương khớp. Một số loại ngũ cố nguyên hạt nên sử dụng thường xuyên như gạo lứt, yến mạch, lúa mạch...

9. Tỏi, nghệ

Tỏi và nghệ là 2 loại gia vị quen thuộc trong chế biến thức ăn. Theo một số nghiên cứu khoa học, trong 2 nguyên liệu này có chứa hoạt chất phyto tổng hợp với khả năng chống viêm mạnh, kháng khuẩn mạnh hỗ trợ điều trị bệnh gai cột sống hiệu quả. Vì vậy, bạn có thể thêm 2 loại gia vị này vào thực đơn ăn uống hằng ngày bằng cách nêm nếm gia vị, tẩm ướp, chiên xào... để tăng thêm hương vị cho món ăn.

Những điều cần lưu ý về chế độ dinh dưỡng cho người bị gai cột sống

Bên cạnh việc nắm rõ việc kiêng cữ nên ăn gì và không nên ăn gì trong quá trình điều trị bệnh gai cột sống, người bệnh cũng cần lưu ý một số vấn đề sau đây để hoàn thiện thực đơn ăn uống khoa học:

• Chú ý kỹ lưỡng trong khâu chọn lựa thực phẩm, luôn chọn thực phẩm tươi mới, không héo úa, sâu rầy, có dấu hiệu hư hỏng.
• Ưu tiên các món hấp, luộc, hầm..., hạn chế các món chiên xào nhiều dầu mỡ và đảm bảo quy trình chế biến thức ăn hợp vệ sinh.
• Phân chia thực đơn ăn uống điều độ, số bữa ăn trong ngày phù hợp, hạn chế ăn quá no, không bỏ bữa. Đồng thời, kiểm soát cân nặng, không để thừa cân béo phì làm tăng nặng mức độ gai cột sống.
• Để tăng cường hiệu quả điều trị gai cột sống, bên cạnh chế độ ăn uống, người bệnh cũng cần kết hợp với chế độ sinh hoạt lành mạnh, tập luyện thể dục thể thao đều đặn hằng ngày với một số bộ môn đơn giản như bôi lội, yoga, aerobic... có lợi cho cột sống, xương khớp.
• Tránh làm những công việc nặng nhọc và hạn chế những tư thế như đứng ngồi quá lâu một chỗ. Điều chỉnh tư thế làm việc đúng để cột sống không còn bị áp lực dẫn đến tổn thương.

Trên đây là những thông tin tổng hợp về vấn đề bị gai cột sống nên kiêng ăn gì và nên ăn gì để hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị bệnh. Có thể nói, việc điều trị gai cột sống là cả một quá trình tốn nhiều thời gian và công sức, áp dụng các biện pháp điều trị chuyên khoa lẫn kết hợp chăm sóc, thay đổi điều chỉnh những thói quen xấu gây tổn hại đến cột sống. Vì vậy, hãy kiên nhẫn và tuân thủ những hướng dẫn do bác sĩ đưa ra để quá trình diễn ra nhanh chóng và thuận lợi hơn.