Thoái Hoá Đốt Sống Cổ

Theo đặc điểm cấu trúc, cột sống cổ có 7 đốt sống và được ngăn cách nhau bởi đĩa đệm và các dây thần kinh, dây chằng đi qua. Nhiệm vụ chính của đĩa đệm là hấp thụ xung động. Từ đó giúp cổ hoạt động linh hoạt, nhịp nhàng hơn, đồng thời tránh được các chấn thương.

Tuy nhiên, theo thời gian, đĩa đệm này có xu hướng bị thoái hoá, suy giảm chức năng, bề mặt đĩa đệm xẹp dần, dây chằng trở nên xơ cứng. Đối với phần xương phát triển lệch làm tăng nguy cơ chèn ép các dây thần kinh. Từ đó gây ra các cơn đau ở vùng cổ và một số biểu hiện khác đi kèm.

Tương tự như các bệnh xương khớp mãn tính khác, thoái hoá đốt sống cổ có tiến triển chậm nhưng thường kéo dài dai dẳng và nghiêm trọng dần theo thời gian. Lúc đầu, bệnh chỉ gây đau nhức, tê bì, hạn chế khả năng vận động. Tuy nhiên, nếu không can thiệp điều trị, cấu trúc đốt sống cổ có bị biến dạng, gây chèn ép dây thần kinh và có thể dẫn đến bại liệt.

Thực tế nhận thấy, bệnh là hệ quả do nhiều yếu tố cộng hưởng như tính chất nghề nghiệp, yếu tố tuổi tác, chế độ sinh hoạt, tiền sử chấn thương, yếu tố di truyền, chế độ dinh dưỡng,...

Mặc dù khởi phát bởi nhiều nguyên nhân và yếu tố khác nhau nhưng cơ chế chính của bệnh lý là do sụn khớp và đĩa đệm chịu áp lực quá tải trong thời gian dài. Từ đó dẫn đến phần xương dưới sụn, sụn khớp bị tổn thương, dây chằng bao quanh khớp bị xơ cứng, đĩa đệm mất dần khả năng đàn hồi.

Quá trình thoái hoá, suy yếu của các cơ quan cấu thành đốt sống cổ là nguyên nhân trực tiếp gây ra các triệu chứng lâm sàng cũng như biến chứng của thoái hoá đốt sống.

1. Thoái hoá đốt sống cổ nguyên phát

Thoái hoá đốt sống cổ nguyên phát đề cập đến tình trạng xảy ra do ảnh hưởng quá trình lão hoá. Khi tuổi tác cao, dây chằng, đĩa đệm, sụn khớp và đốt sống bị thoái hoá, suy yếu và có xu hướng bị tổn thương dần theo thời gian.

Bên cạnh đó, quá trình thoái hoá còn làm tăng hoạt động phá huỷ các mô xương, làm chậm quá trình phục hồi và tái tạo. Do đó, người trung niên, cao tuổi là nhóm đối tượng có nguy cơ mắc các bệnh xương khớp mãn tính cao hơn so với người trẻ tuổi.

Trường hợp bệnh lý xảy ra do nguyên phát (yếu tố tuổi tác cao), thoái hoá đốt sống cổ thường khởi phát muộn (thường trên 60 tuổi), tiến triển tương đối chậm. Một số nghiên cứu nhận thấy, các biểu hiện thoái hoá đốt sống cổ nguyên phát có thể nhẹ hơn so với các nguyên nhân thứ phát.

2. Thoái hoá đốt sống cổ thứ phát

Thoái hoá đốt sống cổ thứ phát đề cập đến những nguyên nhân có thể gây tổn thương, thoái hoá cột sống cổ - ngoại trừ yếu tố tuổi tác. Trường hợp xảy ra do yếu tố này, bệnh khởi phát sớm hơn (từ 45 - 55 tuổi), tốc độ thoái hoá thường diễn ra nhanh chóng, các triệu chứng có thể tiến triển nghiêm trọng hơn so với nguyên nhân nguyên phát.

Dưới đây là một số nguyên nhân thúc đẩy quá trình thoái hoá đốt sống cổ diễn ra nhanh chóng:

• Thói quen sinh hoạt, lao động: Như đã đề cập, bệnh lý là hệ quả do sụn khớp, đĩa đệm phải chịu áp lực quá mức trong thời gian dài. Do đó, bệnh lý có thể tăng nguy cơ khởi phát do một số thói quen vận động mạnh, sinh hoạt như lao động quá sức, ngồi nhiều, khuân vác vật nặng, nằm sai tư thế,...
• Chấn thương cột sống cổ: Đây được xem là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh thoái hoá đốt sống cổ - chỉ đứng sau yếu tố tuổi tác. Tác động cơ học lên cột sống cổ có thể dẫn đến tổn thương sụn, nứt rách đĩa đệm, kéo căng dây chằng,... Theo thời gian, những cơ quan này cấu thành cột sống cổ có xu hướng bị thoái hoá dần và gây khởi phát bệnh lý.
• Hệ quả của các bệnh về xương khớp khác: Bệnh lý cũng có thể khởi phát do ảnh hưởng các bệnh lý như loãng xương, thoái hoá cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm cổ,... Những bệnh lý này có thể làm cấu trúc cột sống mất thăng bằng, làm tăng áp lực lên đĩa đệm, mô sụn và đẩy nhanh quá trình thoái hoá.

3. Yếu tố nguy cơ

Ngoài những nguyên nhân phổ biến trên, nguy cơ mắc bệnh cũng có thể tăng lên đáng kể khi gặp các yếu tố thuận lợi sau:

• Tiền sử gia đình mắc các bệnh về đốt sống cổ
• Cấu trúc cột sống bất thường (bẩm sinh hoặc chấn thương)
• Người bị thừa cân, béo phì
• Chế độ dinh dưỡng thiếu hụt vitamin, Omega 3, canxi
• Giới tính nữ (nhất là nữ giới bước vào giai đoạn mãn kinh)
• Có tiền sử chấn thương cột sống cổ hoặc các cơ quan lân cận
• Dùng thuốc làm tăng khả năng hấp thụ, tăng đào thải canxi qua thận như thuốc chống viêm corticoid, thuốc ức chế bơm proton
• Người mắc các bệnh nội tiết, chuyển hoá như cường giáp/ suy giáp, tiểu đường,...

Thoái hoá đốt sống cổ có thể không gây ra các triệu chứng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi cấu trúc cột sống cổ bắt đầu suy yếu, cơ quan này có thể bị đau nhức, suy giảm khả năng vận động và đi kèm với các triệu chứng nặng nề khác.

Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết bệnh lý:

• Có cảm giác đau nhức hai bên bả vai, cổ, bàn tay, cánh tay và các ngón tay
• Cứng cổ, khó khăn trong việc xoay cổ, nhiều lúc phải xoay cả người
• Đau mỏi vai gáy
• Cánh tay bị yếu đi, có cảm giác như không có lực
• Cảm giác tê bì, nhói ở hai bên cánh tay, bàn tay, các ngón tay.

Ngoài các triệu chứng lâm sàng, bệnh thoái hoá đốt sống cổ còn có thể gây ra các biểu hiện như:

• Mất khả năng giữ thăng bằng
• Chóng mặt, hoa mắt
• Bị rối loạn chức năng bàng quang, mất kiểm soát tiểu tiện, đại tiện.