Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Cây an xoa là một trong những loại dược liệu nổi bật với nhiều công dụng chữa bệnh được nhiều người biết đến, đặc biệt là các loại bệnh nan y, nguy hiểm. Nếu vẫn còn mơ hồ về loại dược liệu này, hãy cùng tìm hiểu trong bài viết sau đây.
Tổng quan về cây an xoa
- Tên khác: tổ kén lông, tổ kén cái, dó lông, thâu kén lông…
- Tên khoa học: Helicteres hirsuta Lour
- Họ: Trôm
1. Đặc điểm và hình thái nhận diện
Cây an xoa là loại thực vật thân gỗ, mọc dạng bụi, nhánh phân hình trụ và có chiều cao từ 1 – 3m. Đặc điểm cụ thể của từng bộ phận như:
- Lá cây có hình thuôn dài và nhọn ở phần đầu. Cả hai bề mặt lá có lông mịn bao phủ và hiện rõ từng đường gân lá. Trong đó, phần mặt trên có màu xanh lục, mặt dưới có màu trắng bạc.
- Hoa an xoa thường mọc ra từ các nách lá, màu tím hoặc màu hồng đỏ, mỗi hoa có 5 cánh. Cuốn hoa có khớp và chứa từ 25 – 30 noãn trong mỗi lá noãn.
- Quả của cây an xoa dạng nang, hình trụ dài, bề ngoài xù xì nhiều lông như tổ sâu. Quả còn non sẽ có màu xanh lục, khi chín sẽ chuyển sang màu đen, bên trong chứa nhiều hạt. Mùa hoa và quả cây an xoa thường rộ từ tháng 7 – 11.
Một số hình ảnh về cây an xoa
2. Phân bố, phân loại và đặc điểm sinh thái
Cây an xoa xuất hiện phổ biến tại nhiều nước trên thế giới, điển hình như Nam Trung Quốc và các nước ở khu vực Nam Á như Việt Nam, Thái Lan, Campuchia, Ấn Độ, Malaysia, Philipines… Tại Việt Nam, loài cây này thường mọc trải dài từ Bắc xuống Nam, nhưng phổ biến nhất là ở các tỉnh Bình Phước, Lâm Đồng cùng một số tỉnh thành phía Bắc như Hòa Bình, Điện Biên, Bắc Kạn,…
Loại cây này có khả năng tự sinh trưởng rất mạnh gần như trên mọi địa hình, khí hậu, mọc chủ yếu ở các khu vực ven sông, suối, rừng… Đặc biệt, cây an xoa phát triển ở những nơi ít mưa và lạnh giá sẽ càng tích tụ nhiều dược chất hơn.
Cây an xoa có mấy loại? Theo các cuộc nghiên cứu khoa học cho biết, trong tự nhiên phát triển 2 loại cây an xoa là cây an xoa tím và cây an xoa trắng. Mỗi loại có những đặc điểm hình thái nhận biết khác nhau.
- Cây an xoa tím: Phần thân cây nhỏ, lá nhọn, phiến lá dày, 2 bên mép có răng cưa. Hoa mọc ở sát các phiến lá, là và quả đều mọc lông tơ, khi chạm vào sẽ rất ngứa. Hoa có màu tím và nước sắc từ loại cây này sẽ có mùi thơm dễ chịu, thoang thoảng, dễ uống do có vị ngọt nhẹ, thanh mát.
- Cây an xoa trắng: Cũng có thân gỗ nhưng có kích thước to hơn cây an xoa tím. Lá và quả an xoa không có lông, kích thước các phiến lá thường to và tròn hơn cây an xoa tím. Hoa có màu trắng, nước sắc từ loại cây này có vị chát, đắng, mùi hơi hắc và khó uống hơn loại an xoa tím.
3. Thu hái và chế biến cây an xoa
Thời điểm cây an xoa phát triển và chứa dược chất cao nhất thích hợp để thu hoạch là từ tháng 8 đến tháng 12 hằng năm. Bộ phận được sử dụng chủ yếu để làm thuốc của cây an xoa là phần cành lá và thân.
Sau khi thu hoạch cây an xoa về, tiến hành sơ chế, rửa sạch và băm nhỏ hoặc cắt khúc ra rồi đem đi sấy hoặc phơi khô. Khi đã hoàn thành cho hết phần dược liệu an xoa đã khô vào túi hoặc hũ đậy kín nắp sử dụng dần. Chú ý bảo quản ở những nơi khô ráo, thoáng mát để tránh ánh nắng mặt trời hay ẩm mốc, sâu mọt.
4. Thành phần hóa học cây an xoa
Theo các nghiên cứu khoa học, trong cây an xoa có chứa nhiều hoạt chất quý và thành phần hóa học như: alcoloid, flavonoid, tiliroside, lupeol, stigmasterol và apigenin cùng nhiều enzyme, vitamin khoáng chất, các nguyên tố vi lượng…
Trong đó, hoạt chất flavovoid có khả năng chống lại quá trình oxy hóa, bảo vệ các tế bào miễn dịch khỏe mạnh, ngăn chặn sự hoạt động của các gốc tự do gây bệnh. Còn hoạt chất alcoloid có khả năng kháng tế bào ung thư, ngăn chặn sự hình thành và phát triển của các khối u trong cơ thể…
Tìm hiểu công dụng cây an xoa
Theo y học cổ truyền
Theo ghi chép trong y học cổ truyền, cây an xoa có mùi thơm rất giống với vị trà và được quy vào kinh can. Vậy lá an xoa trị bệnh gì? Loại dược liệu này có tác dụng chủ trị một số bệnh như:
- Cây an xoa có tác dụng gì? Hỗ trợ điều trị ung thư, đặc biệt là ung thư gan, ung thư đại tràng, ung thư dạ dày…
- Cây an xoa chữa bệnh gan và phòng ngừa các tình trạng tổn thương như viêm gan, xơ gan, men gan cao, giải độc gan, làm hạ men gan…
- Hỗ trợ điều trị bệnh mất ngủ, chân tay run, yếu ớt, mệt mỏi, đau nhức lưng và bệnh vàng da.
- Hỗ trợ phục hồi và tái tạo những tổn thương tại vùng niêm mạc đại tràng, ngăn chặn sự phát triển của các tế bào viêm, chống lại bệnh viêm đại tràng.
Theo y học hiện đại
Cây an xoa trị bệnh gì? Theo các nghiên cứu khoa học, trong cây an xoa có chứa nhiều hoạt chất quý giúp chữa một bệnh và cải thiện sức khỏe hiệu quả như:
- Hỗ trợ điều trị các bệnh lý về gan: Hỗ trợ điều trị và phục hồi các tế bào gan hư tổn. Kèm theo đó là hỗ trợ điều trị xơ gan cổ chướng, viêm gan B, viêm gan C, làm mát gan, bảo vệ chức năng gan…
- An thần, dưỡng tâm, hỗ trợ giấc ngủ: Sử dụng dược liệu an xoa với liều lượng vừa phải giúp hỗ trợ cải thiện giấc ngủ, giúp người bệnh ngủ ngon ngon, sâu giấc, giảm tình trạng rối loạn, ngủ hay mê sảng…
- Điều trị bệnh xương khớp: Với khả năng giảm sưng, chống viêm hiệu quả, nước sắc từ cây an xoa có khả năng làm giảm sưng viêm khớp, giảm đau, giúp người bệnh dễ đi lại, không còn đau mỏi ở các khớp nữa, đặc biệt còn giúp phòng ngừa tái phát trở lại hiệu quả.
- Lá an xoa có tác dụng gì? Hỗ trợ điều trị viêm đại tràng: Lá cây an xoa có khả năng phục hồi sự tổn thương ở đại tràng, bảo vệ thành đại tràng khỏi những tấn công gây bệnh và ức chế sự phát triển của các tế bào viêm nhờ hoạt chất flavonoid.
- Kiểm soát cân nặng: Quá trình trao đổi chất trong cơ thể diễn ra trơn tru và thuận lợi hơn nhờ vào các hoạt chất có đặc tính nhuận tràng, làm giảm lượng mỡ thừa, từ đó giảm cân nặng hiệu quả.
- Ổn định nồng độ huyết áp: Uống trà từ cây an xoa hằng ngày giúp duy trì chỉ số huyết áp luôn trong mức ổn định. Nhờ đó tránh được các biến chứng nguy hiểm ngoài ý muốn như xơ vữa động mạch, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, đột quỵ…
Gợi ý các bài thuốc chữa bệnh hiệu quả từ cây an xoa
Có thể thấy, cây an xoa sở hữu rất nhiều công dụng chữa bệnh hiệu quả nếu bạn thực hiện đúng cách. Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc gợi ý một số bài thuốc chữa bệnh phổ biến được nhiều người áp dụng như:
1. Bài thuốc trị bệnh ung thư gan
Sự kết hợp giữa dược liệu cây an xoa cùng một số loại dược liệu khác giúp đem lại hiệu quả trị bệnh hiệu quả.
Cách thực hiện
- Chuẩn bị đầy đủ các dược liệu gồm: cây an xoa, xạ đen, cây cà gai leo, diệp hạ châu, bán chi liên và bạch hoa xà mỗi loại 50g.
- Cho hết số dược liệu đã chuẩn bị vào siêu thuốc, đổ 100ml nước vào ngập bề mặt dược liệu.
- Khi thấy nước sôi và cạn xuống còn khoảng 1/3 ấm nước thì tắt bếp, lọc lấy phần nước thuốc, chia làm 3 phần bằng nhau, uống hết trong ngày.
- Kiên trì áp dụng bài thuốc này từ 4 – 6 tháng liên tục sẽ đạt được hiệu quả điều trị khả quan.
2. Bài thuốc điều trị bệnh xơ gan từ cây an xoa
Xơ gan là căn bệnh mạn tính nguy hiểm khiến gan mất đi chức năng vốn có và kéo theo nhiều hệ lụy xấu cho sức khỏe. Lúc này, bạn có thể sử dụng loại dược liệu này để hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan, điều hòa và ổn định chức năng gan bằng bài thuốc dưới đây.
Cách thực hiện
- Chuẩn bị 50g cây an xoa, 30g cà gai leo và 20g bán chi liên.
- Sau khi sơ chế rửa sạch các dược liệu, cho hết vào siêu thuốc, đổ 1.5 lít nước cho ngập bề mặt.
- Đun trên lửa vừa khoảng 30 phút thì tắt bếp, chắt lấy phần nước thuốc ra chén và uống hết trong ngày.
3. Bài thuốc chữa bệnh viêm gan B
Theo các kết quả nghiên cứu khoa học, các thành phần dược chất có trong cây an xoa còn có khả năng hỗ trợ điều trị viêm gan B hiệu quả.
Cách thực hiện
- Chuẩn bị 15g cây an xoa, 30g cây cà gai leo, 30g cây xạ đen và 10g rễ cây mật nhân.
- Rửa sạch các dược liệu, cho hết vào siêu thuốc, đổ vào 1 lít nước, đậy kín nắp và đun trên lửa vừa.
- Khi nước cạn xuống còn một nửa thì tắt bếp, lọc phần nước thuốc ra chén, chia làm 3 phần và uống khi còn ấm để đạt hiệu quả tốt nhất.
4. Bài thuốc chữa bệnh tiểu đường
Cách thực hiện
- Chuẩn bị cây an xoa, dây thìa canh và cà gai leo mỗi loại 50g, 20g lá neem Ấn Độ.
- Nếu là dược liệu tươi, hãy rửa sạch trước khi thực hiện. Cho hết dược liệu vào nồi nấu cùng 800ml nước và nấu trên lửa vừa.
- Khi thấy nước trong nồi cạn xuống còn khoảng một nửa thì tắt bếp, lọc lấy nước thuốc uống hằng ngày, tốt nhất nên uống sau mỗi bữa ăn.
5. Bài thuốc chữa bệnh viêm đại tràng
Cách thực hiện
- Chuẩn bị 500g cây an xoa, đem đi sao vàng hạ thổ. Cách sao vàng hạ thổ được làm như sau: cho dược liệu cây an xoa vào chảo đảo đều cho đến khi tỏa mùi thơm. Sau đó trải một tấm vải sạch trên nền đất và cho hết phần dược liệu đã sao vàng lên trên, trải đều ra đợi cho đến khi nguội là có thể sử dụng được.
- Đặt lên bếp nồi nước 1.5 lít, cho cây an xoa đã sao vàng hạ thổ vào nấu khoảng 15 phút.
- Khi thấy nước thuốc cạn xuống còn một nửa thì tắt bếp, đổ nước ra chén uống ngay khi còn ấm.
- Tiếp tục cho 2 lít nước vào nồi và nấu sôi lên cho đến khi nước cạn xuống vừa đủ 2 chén thì tắt bếp. Lọc lấy phần nước thuốc, bỏ bã và uống hết trong ngày.
Một số lưu ý cần biết để sử dụng cây an xoa hiệu quả, an toàn
Mặc dù là thảo dược thiên nhiên lành tính, chứa nhiều hoạt chất chữa bệnh hiệu quả, tuy nhiên sử dụng không đúng cách vẫn có thể gây ra một vài tác dụng ngoài ý muốn. Vì vậy, trước khi quyết định sử dụng loại dược liệu này, bạn cần hết sức lưu ý các vấn đề sau đây:
- Uống cây an xoa có tác dụng phụ không? Có nhiều trường hợp sau khi uống nước thuốc cây an xoa gây ra tình trạng tiêu chảy, đau bụng khó chịu, phân có mùi tanh khiến người bệnh lo lắng. Thực tế, đây là tình trạng bình thường do cơ chế thanh lọc và đào thải các độc tố ra khỏi cơ thể. Triệu chứng này thường kéo dài trong khoảng vài ba ngày đầu và sẽ thuyên giảm dần khi cơ thể quen thuốc.
- Người bình thường có uống được cây an xoa không? Chuyên gia, thầy thuốc cho biết nếu người bình thường không mắc bệnh gì thì không nên sử dụng cây an xoa.
- Với những bài thuốc đặc trị, nên sao vàng, hạ thổ cây an xoa trước khi sử dụng để phát huy công dụng tối đa. Đồng thời, cách này cũng giúp đốt cháy lớp lông tơ trên lá để tránh gây ra ngứa rát cổ họng.
- Thời điểm tốt nhất để sử dụng cây an xoa là sau khi ăn no khoảng 20 phút.
- Liều lượng cho người mới sử dụng lần đầu chỉ nên dùng khoảng 70g/ ngày hoặc thấp hơn đối với những người có cơ địa khó hấp thụ thuốc.
- Uống cây an xoa kiêng ăn gì? Người dùng không nên sử dụng các loại thực phẩm có tính tanh, lạnh như cá, tôm, ba ba, ốc, hến,….
- Chống chỉ định sử dụng cho phụ nữ mang thai, phụ nữ cho con bú, trẻ em dưới 15 tuổi và người có huyết áp thấp.
- Trường hợp đang sử dụng thuốc Tây, không nên áp dụng đồng thời cách chữa bệnh từ loại thảo dược này. Tốt nhất nên đợi 30 ngày kể từ thời điểm dừng thuốc Tây mới được sử dụng.
- Nên chọn mua cây an xoa ở những cửa hàng uy tín hoặc mua trực tiếp từ những người chuyên hái thảo dược để tránh sử dụng nhầm cây an xoa giả, kém chất lượng gây ảnh hưởng đến sức khoẻ.
Mong rằng những thông tin về dược liệu cây an xoa trong bài viết trên sẽ giúp ích cho quý bạn đọc có thêm những kiến thức chữa bệnh bằng thảo dược hiệu quả, an toàn cho sức khỏe. Tuy nhiên, hãy chú ý trong việc tìm hái hoặc mua vì cây an xoa rất dễ nhầm lẫn với các loại dược liệu khác để đạt được hiệu quả tốt nhất mà không gây ra bất kỳ rủi ro ngoài ý muốn nào.
Xem thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!