Cây Từ Bi: Công Dụng, Bài Thuốc Hay Và Cách Dùng Hiệu Quả

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Bác sĩ CK II Bác sĩ Nguyễn Thị Nhuần

Hồ Sơ Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – TRADIMEC

Cây từ bi được biết đến với nhiều tên gọi như đại từ bi, cúc tần,… Đây là một loại thảo dược quen thuộc và được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền bởi nó có chứa nhiều thành phần có lợi, giúp cải thiện sức khỏe. Trong bài viết này, bạn đọc hãy cùng khám phá chi tiết về đặc điểm, tác dụng chữa bệnh, một số bài thuốc hay và những lưu ý khi sử dụng cây cúc tần để sử dụng dược liệu hiệu quả, an toàn.

Cây từ bi là gì?

Cây từ bi là một loại cây thảo dược phổ biến trong Y học cổ truyền với nhiều tên gọi khác nhau tùy theo vùng miền như cây đại bi, cúc tần, cây lức. Từ bi có tên khoa học là Blumea balsamifera và thuộc họ Cúc.

Cây cúc tần thường mọc hoang dại ở vùng Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam với đặc điểm như sau:

Kích thước: Có thân to, chiều cao từ 3 đến 15 mét và đường kính thân khoảng từ 10 đến 30 cm.
Vỏ cây: Vỏ cây có màu nâu đỏ, bề mặt gồ ghề và có nhiều vết sẹo, tạo nên vẻ ngoài đặc trưng và dễ nhận biết.
Lá cây: Thường mọc đơn, xen kẽ và có rìa lá có lông mịn. Lá cây cúc tần có màu xanh đậm, độ dài từ 7 – 20cm tùy thuộc vào điều kiện phát triển của cây.
Hoa: Có màu đỏ tươi hoặc hồng với hương thơm dịu nhẹ, không quá gay gắt, tạo cảm giác dễ chịu. Cây thường ra hoa vào mùa xuân và mùa hè, trong khoảng 2 – 3 tháng.
Quả: Quả của cây từ bi có màu đỏ tươi, hình dẹt và chứa nhiều hạt bên trong.

Loại cây này có khả năng chịu đựng tốt trong điều kiện khô hạn và gió mạnh, nên phù hợp để trồng ở nhiều vùng khí hậu khác nhau.

Cây từ bi được sử dụng phổ biến trong Y học cổ truyền để chữa bệnh

Cây từ bi có tác dụng gì?

Cây từ bi có chứa tới hơn 18 loại hoạt chất triterpen khác nhau, mang đến nhiều tác dụng chữa bệnh nên được sử dụng rộng rãi trong Y học cổ truyền. Cụ thể:

Trị sỏi thận: Cây cúc tần có khả năng làm giảm kích thước sỏi thận và ngăn chặn sự kết tụ của canxi oxalat trong cơ thể, giúp hỗ trợ điều trị sỏi thận hiệu quả.
Giảm đau và chống viêm: Loại cây này có tính chất giảm đau và chống viêm, giúp điều trị các bệnh về xương khớp như thấp khớp, đau mỏi lưng và bong gân.
Chữa cúm, cảm, sốt: Tinh dầu trong lá từ bi có thể được sử dụng để xông hơi, giúp ra mồ hôi và giảm các triệu chứng cảm cúm, cảm lạnh.
Cải thiện hệ tiêu hóa: Các chất trong cây cúc tần có khả năng kích thích tuyến tiết dịch tiêu hóa, bao gồm nước bọt, dịch vị và mật. Điều này giúp quá trình tiêu hóa thức ăn diễn ra suôn sẻ và hiệu quả hơn.
Ngăn ngừa ung thư: Cây từ bi chứa nhiều chất chống oxy hóa, như flavonoid và polyphenol, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do, đồng thời ức chế sự phát triển và lan rộng của tế bào ung thư.
Chữa bệnh về da: Thảo dược này thường được dùng trong các mẹo dân gian và bài thuốc Đông y để điều trị các vết thương, mụn nhọt và nhiễm trùng da nhờ khả năng kháng khuẩn, chống viêm tốt.
Chữa viêm họng và amidan: Được biết từ bi chứa nhiều hợp chất với khả năng chống viêm tự nhiên, giúp làm giảm viêm nhiễm tại vùng họng và amidan. Bên cạnh đó, hoạt chất này cũng kháng khuẩn mạnh mẽ, giúp tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây viêm họng và viêm amidan.
Hỗ trợ điều trị đái tháo đường: Một số nghiên cứu cho thấy cây cúc tần có thể giúp kiểm soát đường huyết ở những người mắc bệnh đái tháo đường.

Cúc tần được dùng như một vị thuốc chữa nhiều chứng bệnh khác nhau

Một số bài thuốc hay từ cây từ bi

Như đã phân tích ở trên, cây cúc tần mang đến rất nhiều lợi ích cho sức khỏe, hỗ trợ cải thiện nhiều chứng bệnh khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc hay giúp bạn sử dụng thuốc đúng cách, an toàn:

Trị sỏi thận:

Chuẩn bị các nguyên liệu gồm 20g lá từ bi, 10g các loại rau ngổ, sinh địa, cây chó đẻ, trạch tả, 1,5g hoạt thạch tán.
Bạn rửa sạch các nguyên liệu, cho vào nồi sắc với 2 lít nước đến khi sôi thì giảm nhỏ lửa, tiếp tục đun đến khi còn khoảng 1,5 lít nước thì tắt bếp.
Người bệnh sỏi thận uống nước sắc này thay nước lọc hàng ngày để giúp giảm kích thước sỏi và cải thiện tình trạng bệnh.

Chữa cảm cúm, sốt:

Chuẩn bị 10g các loại lá cúc tần, lá bưởi, lá chanh, lá sả.
Sau khi rửa sạch các nguyên liệu, bạn đun sôi cùng 2 – 3 lít nước.
Dùng nước này để xông hơi, trùm kín chăn để hơi nước bốc lên làm ra mồ hôi, giải cảm cúm.

Chữa viêm họng, viêm amidan:

Chuẩn bị 20g lá từ bi, 20g phèn chua và 10g hoàng bá, riêng lá từ bi và hoàng bá rửa sạch, phơi khô.
Tiếp đó bạn tán nhỏ các nguyên liệu thành bột mịn, bảo quản trong lọ thủy tinh đậy kín nắp.
Mỗi lần dùng 2 – 3g bột này pha với nước ấm để súc miệng giúp giảm đau, viêm họng.

Hỗ trợ cải thiện về tiêu hóa:

Lấy 10g các loại lá từ bi, lá bạc hà, lá diếp cá rửa sạch, cho vào nồi sắc cùng 1 lít nước.
Đun trên lửa nhỏ đến khi cạn còn khoảng 700ml thì tắt bếp.
Người bệnh uống nước sắc này 2 lần mỗi ngày để cải thiện tiêu hóa, giảm đầy hơi và khó tiêu.

Có thể kết hợp cúc tần cùng nhiều dược liệu khác để chữa bệnh

Lưu ý khi dùng cây từ bi?

Sử dụng cây từ bi để điều trị bệnh có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng cần tuân thủ một số lưu ý quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả:

Sử dụng nguyên liệu làm thuốc phải đảm bảo được lấy từ nguồn gốc rõ ràng, không bị nhiễm hóa chất hoặc chất bảo quản.
Rửa sạch và sơ chế kỹ càng các bộ phận của cây từ bi trước khi sử dụng để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn.
Trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc nào từ cây từ bi, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y học cổ truyền.
Không sử dụng quá liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia. Việc dùng dược liệu quá mức có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
Cẩn thận khi dùng cây cúc tần trong trường hợp phụ nữ mang thai, cho con bú, trẻ em, người có tiền sử dị ứng với thành phần trong thảo dược.
Một số người có thể bị phát ban, ngứa hoặc phản ứng dị ứng khi sử dụng cây cúc tần. Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu dị ứng nào, cần ngưng sử dụng ngay lập tức và tham khảo ý kiến bác sĩ.

Trên đây là những thông tin chi tiết về cây từ bi, bao gồm đặc điểm, tác dụng, các bài thuốc phổ biến và lưu ý khi dùng. Mặc dù thảo dược này mang đến nhiều lợi ích với sức khỏe, tuy nhiên bạn cần thăm khám và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng, tránh nguy cơ gặp tác dụng phụ không mong muốn. Đồng thời tuân thủ chỉ định của chuyên gia về liều lượng, cách dùng, thói quen ăn uống, sinh hoạt để cải thiện bệnh tốt nhất.