Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Cây cát lồi là một dược liệu quý trong Y học cổ truyền, tuy nhiên có nhiều người vẫn chưa biết đến loại cây này. Cát lồi thường được sử dụng trong các bài thuốc điều trị đau nhức xương khớp, viêm thận, xơ gan, phong tê thấp và nhiều bệnh lý khác.
Giới thiệu về cây cát lồi
Cây cát lồi, còn được biết đến với tên gọi khác như cây cà dược, là một loại thảo dược thuộc họ Hồ tiêu (Piperaceae). Loài cây này phổ biến ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là khu vực Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan và Malaysia.
Đặc điểm, hình dạng nhận biết
- Cây cát lồi là loại cây thân thảo, mọc thẳng với ít nhánh và có thân màu tím, chiều cao dao động từ 1 – 2m. Rễ của cây lớn và khỏe, là phần được dùng trong các bài thuốc chữa bệnh.
- Lá của cây có màu xanh đậm, hình dạng thuôn dài giống quả trứng. Phiến lá hẹp, đối xứng hai bên và có các gân nổi chìm trên bề mặt.
- Hoa cát lồi thường mọc ở ngọn cây, có hai màu phổ biến là trắng hoặc đỏ tía. Thời gian hoa nở rộ nhất là từ tháng 6 đến tháng 10 hàng năm.
- Quả cây xuất hiện từ tháng 9 đến tháng 12, là loại quả nang có màu đen và chứa nhiều hạt.
Hướng dẫn sử dụng
Cây cát lồi chủ yếu được sử dụng làm thuốc từ phần thân, rễ và củ. Đọt và cành non có thể ăn được, thường được trộn cùng các loại rau sống khác để ăn kèm bánh xèo rất ngon.
Sơ chế và chế biến:
- Sau khi thu hoạch, rửa sạch cây cát lồi.
- Cắt thành lát nhỏ và phơi khô, sau đó sao vàng.
- Đợi nguội, cho vào hũ thủy tinh hoặc túi kín để bảo quản.
Bảo quản:
- Bảo quản dược liệu ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời.
- Đảm bảo không ẩm mốc, mối mọt.
Sử dụng:
- Cây cát lồi có thể dùng ở dạng tươi hoặc khô.
- Với dạng tươi, sau khi rửa sạch, cắt bỏ rễ con, lá già, héo khô, ngọn, hoa và quả trước khi sử dụng.
Công dụng của cây cát lồi
Cây cát lồi có các công dụng chính trong việc chữa bệnh như sau:
- Kháng viêm và giảm đau: Cây cát lồi chứa các hợp chất phenolic và flavonoid có tác dụng kháng viêm mạnh mẽ. Những hợp chất này giúp ức chế hoạt động của các enzym gây viêm, giảm sưng đau hiệu quả. Các bài thuốc dân gian thường sử dụng lá cây giã nát để đắp lên vùng viêm hoặc đau.
- Kháng khuẩn: Cây cát lồi có khả năng ngăn ngừa và điều trị các bệnh nhiễm khuẩn. Các hợp chất trong cây giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh ở đường hô hấp, đường tiêu hóa và ngoài da. Nhiều người thường dùng lá cây cát lồi để nấu nước súc miệng hoặc rửa vết thương.
- Hỗ trợ điều trị tiểu đường: Chiết xuất từ cây cát lồi đã được chứng minh có khả năng hạ đường huyết. Các hợp chất trong cây kích thích tiết insulin từ tuyến tụy, giúp điều hòa lượng đường trong máu. Lá cát lồi khô thường được sắc nước uống hàng ngày để hỗ trợ kiểm soát đường huyết.
- Lợi tiểu và giải độc: Cây cát lồi có tác dụng lợi tiểu, giúp thải độc tố qua đường tiểu, hỗ trợ chức năng gan và thận. Nước sắc từ lá cây cát lồi giúp thanh lọc cơ thể, cải thiện sức khỏe tổng thể.
- Hỗ trợ tiêu hóa: Lá cây cát lồi được sử dụng để cải thiện tiêu hóa, giảm các triệu chứng đầy hơi, chướng bụng và khó tiêu.
Cây cát lồi có thể được sử dụng dưới nhiều dạng khác nhau như lá tươi, lá khô, chiết xuất hoặc dạng bột. Tuy nhiên, việc sử dụng cây cát lồi cần thận trọng và tuân theo hướng dẫn của các chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Cách sử dụng cây cát lồi chữa bệnh
Không chỉ phần lá, cây cát lồi được dùng làm rau ăn sống hàng ngày, cả phần củ và rễ cây cũng có nhiều tác dụng chữa bệnh hiệu quả.
Bài thuốc chữa bệnh ho gà
Bài thuốc này hiệu quả cho những người mắc ho gà do nhiễm khuẩn nặng đường hô hấp, giúp làm sạch và loại bỏ nhanh chóng các ổ vi khuẩn có hại.
Cách thực hiện:
- Chuẩn bị 100g cây cát lồi và 100g rau sam.
- Rửa sạch cả hai loại dược liệu, sau đó ngâm vào nước muối pha loãng.
- Nấu các dược liệu này để lấy nước uống hàng ngày.
- Thực hiện liên tục trong vòng 5 – 7 ngày sẽ thấy hiệu quả rõ rệt.
Chữa bệnh nổi mề đay ngứa ngáy
Cách thực hiện:
- Chuẩn bị lá cây cát lồi, rửa sạch và phơi khô.
- Đun sôi lá trong nồi nước khoảng 20 phút, sau đó tắt bếp.
- Đổ nước ra thau, để nguội bớt rồi dùng để ngâm rửa vùng da bị mề đay hoặc nhúng khăn vào nước và đắp lên vùng da ngứa.
- Kiên trì thực hiện mỗi ngày trong vòng 1 tuần sẽ thấy hiệu quả rõ rệt.
Chữa xơ gan cổ chướng
Bệnh xơ gan cổ chướng là một tình trạng nguy hiểm với diễn tiến nhanh chóng và biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là một số phương pháp sử dụng cây cát lồi để hỗ trợ kiểm soát tình trạng bệnh khi các triệu chứng vừa khởi phát.
Cách 1: Dành cho người bệnh do viêm thận hoặc xơ gan với bụng to như cái trống
- Chuẩn bị một ít rễ củ cây cát lồi, rửa sạch và để ráo nước.
- Giã nhuyễn rễ củ, sau đó bọc vào một tấm vải lụa sạch.
- Buộc cố định gói rễ giã lên rốn khoảng 30 phút, sau đó rửa sạch lại với nước.
Cách 2: Hầm gan heo với cát lồi
- Chuẩn bị 30 – 60g cát lồi tươi và 100g gan heo, rửa sạch và sơ chế để loại bỏ mùi tanh.
- Sử dụng nồi hoặc niêu đất để hầm gan heo, nêm nếm gia vị vừa ăn.
- Chia làm 3 phần, sử dụng trong các bữa ăn hàng ngày.
Cách 3: Sắc thuốc từ nhiều dược liệu
- Chuẩn bị: 10g cát lồi khô, 10g hạt dành dành, 15g nhân trần, 10g lá bồ công anh.
- Cho các dược liệu vào siêu thuốc, sắc cùng 4 chén nước trên lửa vừa.
- Khi nước cạn xuống còn khoảng 1 nửa thì tắt bếp.
- Chắt lọc nước thuốc, chia làm 2 phần uống vào buổi sáng và tối, sau mỗi bữa ăn khoảng 15 phút.
Bài thuốc chữa bệnh cảm sốt
Cảm sốt cao nếu không được hạ nhiệt kịp thời có thể rất nguy hiểm. Đông y có một bài thuốc hiệu quả từ cây cát lồi để chữa cảm sốt.
Cách thực hiện:
- Chuẩn bị 100g lá cây cát lồi, 15g gừng tươi và 20g lá tre.
- Rửa sạch tất cả các dược liệu.
- Cho các dược liệu vào nồi, đun sôi để lấy nước.
- Sử dụng nước này uống trong suốt cả ngày.
Bài thuốc chữa bệnh viêm tai
- Chuẩn bị ngọn cây cát lồi tươi, nướng cho nóng.
- Ép lấy nước cốt từ ngọn cây đã nướng.
- Nhỏ trực tiếp nước cốt này vào tai.
- Thực hiện đều đặn 2 lần mỗi ngày và duy trì trong 3 – 4 ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.
Trị đau nhức thần kinh, đau lưng, trị thấp khớp
- Chuẩn bị 10 – 15g cây cát lồi, rửa sạch và sao vàng hạ thổ.
- Đun sôi cây cát lồi cùng 400ml nước trên lửa vừa.
- Khi nước cạn còn khoảng 100ml, tắt bếp và lọc lấy nước thuốc.
- Chia thành 3 lần uống, sáng, trưa, tối, không sử dụng khi đã để qua đêm.
- Kiên trì thực hiện đều đặn trong 5 – 7 ngày để cải thiện rõ rệt các triệu chứng bệnh.
Cải thiện tình trạng mụn, nóng trong
Cách 1: Đắp lá cát lồi
- Chuẩn bị 100g lá cây cát lồi, rửa sạch và ngâm vào nước muối trong 15 phút, sau đó để ráo.
- Giã nhuyễn lá cát lồi cùng một ít muối hạt.
- Đắp hỗn hợp này trực tiếp lên vùng da bị mụn nhọt.
Cách 2: Sắc nước lá cát lồi
- Dùng lá cát lồi đã rửa sạch.
- Sắc lấy nước thuốc từ lá cát lồi.
- Uống nước sắc hàng ngày để thanh nhiệt và giảm tình trạng nổi mụn nhọt.
Trị viêm đường tiết niệu
- Chuẩn bị các dược liệu sau: Củ cát lồi khô, rễ cỏ tranh, lá mã đề, râu ngô.
- Rửa sạch tất cả các dược liệu.
- Cho các dược liệu vào nồi, đun cùng 1.5 lít nước.
- Đun sôi khoảng 10 phút, sau đó tắt bếp và lọc lấy nước.
Bài thuốc trị bệnh viêm thận cấp
- Chuẩn bị 30g lá cát lồi và 20g rễ cỏ tranh.
- Rửa sạch các dược liệu và để ráo nước.
- Cho các dược liệu vào nồi, đun lấy nước. Uống hàng ngày để giúp cải thiện hiệu quả các triệu chứng của bệnh viêm thận cấp.
Ngâm rượu cát lồi
Rượu cát lồi có tác dụng làm giảm đau, nhức mỏi dành cho những người lao động nặng hay hoạt động quá sức.
Cách thực hiện:
- Chuẩn bị những củ cát lồi to, khỏe nhất để ngâm rượu. Sơ chế củ sạch sẽ, gọt bỏ vỏ và cắt thành từng lát mỏng, trải đều trên mâm và phơi dưới ánh nắng mặt trời từ 3 – 4 ngày liên tục. Đây là bước bắt buộc để giúp rượu có màu đẹp và mùi thơm hơn.
- Chuẩn bị 2 lít rượu gạo từ 35 độ trở lên để đảm bảo cho ra rượu cát lồi có dược tính cao.
- Cho hết phần củ cát lồi vào hũ thủy tinh, đổ hết rượu vào ngâm theo tỷ lệ 1:2, tức là 1kg cát lồi ngâm với 2 lít rượu.
- Ngâm rượu trong vòng 7 ngày là có thể lấy ra sử dụng được. Hằng ngày dùng khoảng 10ml rượu uống trực tiếp sau mỗi bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ để cải hiện giấc ngủ. Hoặc bôi trực tiếp lên da massage giúp làm giảm đau nhức.
Lưu ý: Trên đây là những bài thuốc chữa bệnh từ cây cát lồi với tính chất tham khảo. Kết quả trị bệnh còn phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể như mức độ bệnh nặng hay nhẹ, cơ địa, thể trạng sức khỏe…
Lưu ý khi sử dụng cây Cát Lồi
Khi sử dụng cây cát lồi trong điều trị, người bệnh cần lưu ý các điểm sau để đảm bảo an toàn và hiệu quả:
- Trước khi bắt đầu sử dụng, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia Y học cổ truyền để được tư vấn phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân.
- Tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn sử dụng, dùng quá liều có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
- Chọn mua dược liệu từ những nguồn uy tín để đảm bảo chất lượng và tránh mua phải dược liệu bị nhiễm hóa chất hoặc chất bảo quản độc hại.
- Cây cát lồi có thể tương tác với một số loại thuốc Tây y. Nếu bạn đang sử dụng thuốc điều trị khác, hãy thông báo cho bác sĩ biết để tránh tương tác không mong muốn.
- Theo dõi cơ thể, nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường như dị ứng, phát ban, đau bụng, hãy ngưng sử dụng ngay và nhờ tới sự hỗ trợ của chuyên gia y tế.
- Phụ nữ mang thai, đang cho con bú và trẻ nhỏ nên thận trọng khi sử dụng cây cát lồi và chỉ dùng khi có sự chỉ định của bác sĩ.
- Không tự ý kết hợp cây cát lồi với các loại dược liệu khác mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia để tránh tác dụng phụ không mong muốn.
Trên đây là một số thông tin cơ bản về dược liệu cây cát lồi. Hy vọng những kiến thức này đã giúp quý bạn đọc có thêm thông tin về dược liệu và cách thực hiện để đạt được hiệu quả chữa bệnh như mong muốn. Nếu có bất kỳ vấn đề thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến của các chuyên gia Y học cổ truyền để được tư vấn kỹ hơn.
Xem Thêm:
- Khổ Qua Rừng: Đặc Điểm, Tác Dụng, Lưu ý Khi Dùng Trị Bệnh
- Cây Sài Đất Tong Điều Trị Các Bệnh Lý Về Da
Throughout the grand scheme of things you secure an A for effort and hard work. Where you lost me personally ended up being on the specifics. As as the maxim goes, the devil is in the details… And it could not be more correct right here. Having said that, permit me inform you what did do the job. Your text is pretty engaging and that is possibly the reason why I am making the effort in order to comment. I do not make it a regular habit of doing that. Second, although I can certainly notice the jumps in reason you make, I am not really confident of how you appear to unite your ideas that help to make the actual final result. For the moment I will yield to your position but trust in the future you link your dots better.