Viêm Da Tiếp Xúc

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi

Hồ Sơ Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc – TRADIMEC

Viêm da tiếp xúc là một trong những bệnh lý da liễu phổ biến với tỷ lệ mắc ngày càng tăng cao. Đặc trưng triệu chứng của bệnh là tình trạng ngứa ngáy, da nổi sần đỏ, phát ban, xung huyết… mỗi khi tiếp xúc với các tác nhân dị ứng. Căn bệnh này được đánh giá là “dễ mắc – khó chữa” và gây ra nhiều khó chịu ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh hoạt hằng ngày.

Viêm da tiếp xúc là gì?

Viêm da tiếp xúc hay còn được gọi là chàm tiếp xúc, bệnh có liên quan đến những chất mà bạn đã hoặc đang tiếp xúc. Mức độ nghiêm trọng của bệnh còn phụ thuộc vào các yếu tố như loại chất tiếp xúc, khoảng thời gian tiếp xúc ngắn hay dài cũng như cơ địa thể trạng sức khỏe của từng người.

Viêm da tiếp xúc là căn bệnh da liễu có liên quan đến những thứ mà người bệnh đã và đang tiếp xúc

Bệnh lý được chia làm hai nhóm chính gồm kích ứng và dị ứng.

Viêm da tiếp xúc kích ứng: do cơ thể tiếp xúc tới những chất có axit, bazơ mạnh, các loại sơn hóa chất hay dung môi như nhựa thông, acetone, chất tẩy rửa, xi măng, chất nhũ hóa, vôi tôi, xà phòng có tính kiềm cao, thuốc tẩy… Đặc trưng phản ứng gần giống như bị bỏng.
Viêm da tiếp xúc dị ứng: Đây là tình trạng viêm da dị ứng có liên quan mật thiết đến sự phản ứng của hệ miễn dịch. Những tác nhân gây ra viêm da tiếp xúc dị ứng thường không phải xảy ra ở hầu hết mọi người, nó chỉ có khả năng làm ảnh hưởng đến những người có cơ địa nhạy cảm dễ dị ứng mà thôi. Đặc trưng những tổn thương lâm sàng của viêm da tiếp xúc dị ứng khác với viêm da tiếp xúc kích ứng là những trí tổn thương không những khu trú tại nơi tiếp xúc mà còn lan rộng ra kể cả những vùng da không tiếp xúc, thậm chí phát sinh dị ứng phát ban toàn thân.

Ngoài 2 dạng bệnh lý phổ biến ở trên thì một số trường hợp còn mắc phải dạng viêm da tiếp xúc do ánh sáng, tia cực tím hoặc viêm da tiếp xúc bội nhiễm do người bệnh gãi nhiều, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus xâm nhập vào bên trong gây viêm nhiễm, hoại tử.

Thông thường, bệnh chỉ diễn tiến đến mức độ cấp tính. Nếu được phát hiện và chăm sóc kịp thời, tích cực kết hợp dưỡng da đúng cách sẽ giúp các triệu chứng bệnh nhanh chóng thuyên giảm sau 1 – 4 tuần.

Nguyên nhân viêm da tiếp xúc

Bệnh xảy ra khi tiếp xúc với những tác nhân gây dị ứng và kích ứng khiến cho lớp màng lipid bị suy giảm, từ đó gây ra tình trạng làn da bị mất nước, khô ráp và suy yếu. Theo các chuyên gia, có rất nhiều tác nhân gây ra căn bệnh này:

Nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc dị ứng

Đây là tình trạng làn da tiếp xúc với những chất có khả năng gây ra dị ứng khiến cơ thể phát sinh các triệu chứng viêm, ngứa.

Tiếp xúc với các loại thực vật có mủ độc như cây thường xuân, cây sồi, cây sơn do có chứa loại dầu urushiol hay phấn hoa, lông động vật, bụi bẩm, mạt cưa trong không khí.
Dị ứng với các loại sản phẩm thuốc duỗi, nhuộm tóc hóa chất
Do tiếp xúc với một số loại thuốc bôi như benzocaine, thimerosal hay chứa thành phần kháng sinh.
Dị ứng với cao su latex
Dị ứng da động vật hoặc những sảm phẩm làm từ da động vật có sử dụng hóa chất để xử lý làm mềm.
Dị ứng với hóa chất có trong các sản phẩm tạo mùi, tạo màu trong sữa tắm, xà phòng, dầu gội, các loại kem dưỡng da cùng một số loại mỹ phẩm khác.
Dị ứng với một số loại thuốc bôi ngoài da
Dị ứng với chất Niken, một loại kim loại được sử dụng phổ biến trong điều chế trang sức, khóa thắt lưng.
…

Tiếp xúc với các tác nhân dị ứng từ thực vật, động vật, hóa chất… là nguyên nhân khởi phát triệu chứng bệnh

Nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc kích ứng

Dạng viêm da này xảy ra phổ biến hơn so với dạng trên, là tình trạng kích ứng trên bề mặt da càng kéo dài lâu thì càng khiến cho tình trạng viêm da ngày càng nghiêm trọng. Một số tác nhân chủ yếu gây ra viêm da tiếp xúc kích ứng là:

Một số loại thuốc tẩy rửa cực mạnh như bột thông cống, nước tẩy bồn cuầ…
Dị ứng với các loại axit có trong pin
Dị ứng nước sơn móng tay, vecni, sơn tường, chất dẻo, nhựa, epoxy…
Dị ứng với nhựa của một số loài thực vật như cây trạng nguyên, cây ớt…
Do bị côn trùng cắn, phổ biến nhất là khi bị kiến ba khoang cắn hay tiếp xúc với bướm đục thân lúa.
Ngoài ra, những người có tiền sử mắc bệnh Chàm Eczema thì nguy cơ cao mắc bệnh kích ứng hơn so với những người không bệnh.

Theo một thống kê cho thấy, bệnh lý thường chủ yếu xảy ra ở những người làm các công việc đặc thù như:

Nội trợ
Y tá
Thợ làm tóc, nhân viên spa, thẩm mỹ
Nha sĩ
Nhân viên vệ sinh
Đầu bếp
Công nhân xây dựng
…

Triệu chứng viêm da tiếp xúc

Bệnh ở từng người sẽ có những triệu chứng khác nhau tùy theo cơ địa. Ngoài ra, bệnh sẽ gây ra những tổn thương khó chịu trên bề mặt da ứng với phạm vị tiếp xúc với tác nhân dị ứng. Sau đó, nếu bệnh có xu hướng tiến triển nặng sẽ làm lan rộng những tổn thương đến các vùng da lân cận.

Nhìn chung, một số triệu chứng điển hình của bệnh tại những vị trí cụ thể như sau:

Viêm da tiếp xúc trên da đầu: Trên da đầu của người bệnh xuất hiện các đốm mẩn đỏ, bong tróc vảy hay hạt bụi li ti, ngứa ngáy. Hầu hết những trường hợp mắc bệnh này thường khá khó nhận biết chính xác là bệnh lý, người bệnh thường nhầm lẫn với tình trạng da đầu có gàu.
Viêm da tiếp xúc ở mặt: Xuất hiện một số đốm mụn mủ, mẩn đỏ, đau rát và gây ngứa ngáy thường xuyên. Kéo theo đó là tình trạng làn da tiết nhiều bã nhờn, gây bít tắc lỗ chân lông khiến tình trạng bệnh càng nặng hơn.
Viêm da tiếp xúc ở mắt: Khi những tác nhân dị ứng tiếp xúc vào vị trí gần mắt sẽ gây ra hiện tượng phù nề mí mắt, thậm chí có những trường hợp nặng hơn gây ra viêm kết mạc mắt cực kỳ nguy hiểm.
Viêm da tiếp xúc ở môi: Điển hình với triệu chứng là bong tróc da môi, ngứa ngáy, nổi sần sùi, ngứa ngáy, khó chịu, nứt nẻ, tiết dịch và thậm chí là chảy máu.
Viêm da tiếp xúc ở dái tai: Tại vị trí này là viêm da tiết bã, khô da, bong tróc vảy, thậm chí kèm theo đó là những đốm mụn nước, tiết dịch và nhiễm trùng, tiết dịch.
Viêm da tiếp xúc ở tay, chân: Một số triệu chứng điển hình như da khô ráp, bong tróc, nổi mụn nước li ti, tiết dịch…

Lưu ý: Tùy vào cơ địa của từng người bệnh cũng như tác nhân dị ứng, vị trí bị tiếp xúc là ở đâu mà mỗi người bệnh sẽ có những triệu chứng khác nhau, có thể có hoặc không đầy đủ những triệu chứng vừa kể trên, cũng có trường hợp triệu chứng nặng nề và nguy hiểm. Do đó, tốt nhất người bệnh nên chủ động thăm khám càng sớm càng tốt để có hướng điều trị phù hợp.

Cách Chữa Viêm Da Tiếp Xúc

Mẹo chữa tại nhà hiệu quả cho tình trạng viêm da tiếp xúc nhẹ:

Dùng các nguyên liệu thiên nhiên:

Nha đam: Dưỡng ẩm, sát trùng, và ngăn ngừa bội nhiễm.

Mật ong: Chống viêm, điều hòa miễn dịch, và dưỡng ẩm.

Hành hoa: Chống viêm, kháng khuẩn, giảm ngứa ngáy và sưng đỏ.

Yến mạch: Dịu tổn thương, dưỡng ẩm, giảm thô ráp.

Sinh hoạt hằng ngày:

Chườm lạnh: Giảm mẩn đỏ, mang lại cảm giác thoải mái.

Uống nhiều nước: Giảm khó chịu, ngứa ngáy, đào thải độc tố, tăng cường sức đề kháng.

Bảo vệ da: Cắt móng, tránh gãi vết thương, không để ánh nắng trực tiếp chiếu vào vết thương.

Khi cần khám bác sĩ:

Ngứa ngáy kèm theo sốt, mệt mỏi, mụn nước, tổn thương nội tạng.

Các biểu hiện có thể là dấu hiệu của hội chứng Kaposi-julius berg.

Tình trạng tái phát nhiều lần, kéo dài, điều trị sai, lạm dụng corticoid.

Phương Pháp Tây y chữa viêm da tiếp xúc:

Thuốc kê đơn: Corticosteroid, thuốc chống viêm, giảm phù nề.

Thuốc chống ngứa: Kháng histamin thế hệ 1 và 2.

Kháng sinh tại chỗ: Đối với nhiễm khuẩn hoặc nguy cơ nhiễm khuẩn.

Liệu pháp ánh sáng:

Sử dụng ánh sáng để ngăn chặn phản ứng miễn dịch gây dị ứng. (Chỉ dành cho người lớn)

Thuốc Nam chữa bệnh:

Sử dụng lá đơn đỏ, lá khế, trà xanh, lá tía tô để chữa trị tình trạng viêm da.

Phương pháp Đông y:

Sử dụng bài thuốc chứa thảo dược như thuyền thoái, bạch tiên bì, ngân hoa, bạch dược, và các thành phần khác.

Nhớ kiên trì và nếu tình trạng không cải thiện, liên hệ với bác sĩ để có hướng điều trị phù hợp.

Thuốc Chữa Viêm Da Tiếp Xúc

Dưới đây là một số loại thuốc bôi trị viêm da tiếp xúc thường được kê đơn:

Dung dịch thuốc bôi sát khuẩn: Kẽm oxide 10%: Tăng cường bảo vệ da, giảm ngứa ngáy. Hồ nước: Làm dịu da, giảm ngứa, sát khuẩn, dùng 2 lần/ngày. Dung dịch Jarish: Sát trùng, ức chế sự phát triển vi khuẩn.

Thuốc kem bôi corticoid: Nhóm 1: Clobetason propionate, Betamethason dipropionat. Nhóm 2: Fluocinolon acetonid, Desoximetasone. Nhóm 3: Triamcinolon acetonid, Alcloetasone. Nhóm 4: Dexamethason, Hydrocortison acetat.

Thuốc bạt sừng acid salicylic: Một số loại phổ biến như acid salicylic, diprosalic, dibetalic, betnoval, benzosali.

Thuốc bôi kháng sinh: Hỗ trợ giảm sưng, chống khuẩn. Sử dụng theo toa bác sĩ.

Thuốc ức chế miễn dịch trị viêm da tiếp xúc: Tacrolimus, Pimecrolimus giúp găn chặn sự hoạt động của ổ khuẩn, cải thiện triệu chứng.

Thuốc hỗ trợ cải thiện triệu chứng: Kem Dipolac chứa corticoid, giảm ngứa, sưng viêm. Kem Gentrisone giảm triệu chứng ngứa ngáy, đau rát. Kem bôi Fucidin H ức chế sôi phát triển vi khuẩn, giảm ngứa, nổi mẩn đỏ.

Kem dưỡng ẩm: Sử dụng kết hợp với thuốc trị viêm da tiếp xúc. Các loại kem như Physiogel, Lacticare - HC, A-derma Exomega, Panthenol giúp cải thiện và phục hồi da.

Viêm Da Tiếp Xúc Kiêng Gì

Bí Quyết Kiêng Cữ Cho Người Bị Viêm Da Tiếp Xúc:

Bệnh viêm da tiếp xúc thường xuất phát từ những tác nhân thông thường trong sinh hoạt hằng ngày. Đối với người bị bệnh này, việc kiêng cữ một số thói quen là quan trọng để đạt hiệu quả cao trong quá trình điều trị và ngăn chặn biến chứng.

1. Kiêng Ăn:

Tránh thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, gia vị cay nóng.

Hạn chế thịt đỏ giàu đạm và các loại hải sản.

Giảm tiêu thụ thực phẩm giàu đường và thực phẩm dị ứng.

Tránh chất kích thích như cồn, cà phê, thuốc lá.

2. Thay Đổi Thói Quen:

Hạn chế cào gãi và chà xát mạnh lên vùng da tổn thương.

Tránh sử dụng sản phẩm chăm sóc da chứa cồn hoặc chất kích thích.

Không lạm dụng thuốc bôi chứa corticoid và duy trì ẩm da.

3. Kiêng Cử Trước Những Tác Nhân Bên Ngoài:

Tránh tiếp xúc với hóa chất mạnh và các chất tạo mùi tanh.

Đối mặt với thời tiết bằng cách mặc đồ phù hợp và sử dụng kem chống nắng.

Giữ vệ sinh không gian sống và tránh những nguồn dị ứng.

4. Chú Ý Đến Chế Độ Ăn Uống:

Bổ sung kẽm, vitamin A, E, C, D qua thực phẩm.

Thực hiện chế độ ăn hấp, luộc, hầm thay vì chiên xào.

Uống đủ nước mỗi ngày để giữ ẩm cho làn da.

5. Thói Quen Sinh Hoạt Hàng Ngày:

Dưỡng ẩm da bằng sữa tắm cấp ẩm và kem dưỡng ẩm.

Tắm với nước ấm, tránh tắm lâu hơn 20 phút.

Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát từ chất liệu thấm hút mồ hôi.

Lưu Ý Quan Trọng:

Đối thoại với bác sĩ trước khi thay đổi chế độ ăn.

Theo dõi phản ứng cơ thể và điều chỉnh khi cần thiết.

Phương Pháp Phòng Ngừa:

Tuân thủ đúng liệu lượng và cách sử dụng thuốc.

Duy trì đời sống lành mạnh và giảm stress.

Tăng cường bảo vệ da khỏi tác nhân bên ngoài.

Bệnh viêm da tiếp xúc có nguy hiểm không? Có lây không?

Viêm da tiếp xúc là bệnh lý da liễu rất phổ biến với những đặc trưng triệu chứng bên ngoài da, không quá nguy hiểm, không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hay đe dọa đến tính mạng con người. Nếu được phát hiện và chăm sóc điều trị kịp thời sẽ khiến các vết viêm nhiễm càng lan rộng ra hơn, ngứa ngáy càng nhiều càng gãi mạnh dễ làm nảy sinh một số biến chứng như:

Viêm da tiếp xúc không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng vẫn có thể gây nhiều biến chứng nếu không điều trị kịp thời

Nhiễm trùng da: Người bệnh càng ngứa ngáy càng gãi mạnh, cào chà xát khiến cho vùng viêm có nguy cơ cao bị nhiễm trùng da. Thậm chí, nếu không được xử lý tình trạng này kịp thời có thể gây ra nhiễm trùng, vi khuẩn xâm nhập vào trong cơ thể qua bề mặt da, vi khuẩn sẽ lan tỏa vào trong các ổ xương, mô mềm, tế bào, dây chằng, khớp, thậm chí là nhiễm trùng huyết cực kỳ nguy hiểm.
Viêm da thần kinh: Đây cũng là một trong những hậu quả của việc cào, gãi quá mạnh. Trên vùng da này gây ra tình trạng liken hóa, sừng hóa và phát sinh từng cơn ngứa ngáy dữ dội.
Gây ra sẹo vĩnh viễn: Những vết cào xước, gãi, chà mạnh liên tục trên vùng da bị viêm nhiễm dễ để lại những vết sẹo xấu vĩnh viễn, không biến mất.
Gây ảnh hưởng đến tâm lý: Gây ra những triệu chứng khó chịu, ngứa ngáy cả ngày lẫn đêm làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sức khỏe, mất ngủ và tâm lý của người bệnh. Không những vậy, những vết sẹo trên da mất thẩm mỹ ở những vị trí “lộ thiên” khiến người bệnh e ngại, tự ti trong giao tiếp.

Hướng dẫn một số biện pháp phòng tránh viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc là bệnh lý da liễu có tính chất dai dẳng, dễ tái phát nên ngoài việc nắm rõ cách điều trị thì người bệnh cũng cần biết cách phòng ngừa để chủ động tránh làm bệnh khởi phát thông qua một số biện pháp sau đây:

Giữ gìn vệ sinh nhà cửa, môi trường sống xung quanh bằng cách quét dọn, lau rửa để tránh bám đọng bụi bẩn, dùng các loại thuốc xịt côn trùng để phòng ngừa.
Nếu phải tiếp xúc với các loại hóa chất tẩy rửa thì phải sử dụng găng tay hay đeo ủng.
Che chắn cẩn thận, kỹ lưỡng khi ra ngoài, bôi kem chống nắng để chủ động tránh sự tác động của tia UV độc hại.
Tránh tiếp xúc với những tác nhân gây dị ứng, đặc biệt là những đã từng có tiền sử dị ứng.
Chăm sóc da hằng ngày, tạo thói quen bôi kem dưỡng ẩm trước khi đi ngủ và mỗi buổi sáng để giúp da khỏe mạnh hơn.
Nên ưu tiên chọn lựa các sản phẩm chăm sóc da dịu nhẹ, chiết xuất thiên nhiên, không chứa acid hay chất tẩy rửa để tránh gây kích ứng cho làn da.
Xây dựng một chế độ ăn uống khoa học, ưu tiên các loại thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất và tập thể dục thể thao hằng ngày để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể chống lại bệnh tật.

Viêm da tiếp xúc là bệnh lý da liễu có thể xảy ra với bất kỳ ai trong mọi độ tuổi, chỉ cần có một cơ địa nhạy cảm, dễ dị ứng đều sẽ dễ dàng mắc bệnh. Tuy nhiên, căn bệnh này rất khó để chữa khỏi dứt điểm hoàn toàn, tốt nhất người bệnh nên đến các cơ sở y tế, bệnh viện chuyên khoa da liễu để được thăm khám, chẩn đoán và tư vấn phương án điều trị phù hợp, hướng dẫn phòng ngừa hiệu quả.

Cập nhật lúc 01:45 - 24/05/2024