Viêm Xoang Cấp Tính

Xoang là cơ quan được cấu thành bởi các hốc xương ở đầu và mặt, được phủ bởi 1 lớp niêm mạc liên tục với niêm mạc mũi và các các lỗ thông với khoang mũi (hay còn gọi là lỗ thông xoang). Lớp niêm mạc có nhiệm vụ chính là bảo vệ xoang trước những tác nhân gây bệnh, làm ấm và giữa độ ẩm niêm mạc hô hấp.

Hệ thống ở vùng mặt và đầu có chức năng làm nhẹ đầu, tạo độ vang cho giọng nói. Đối với người trưởng thành, 5 đôi xoang chia thành 2 nhóm xoang trước và sau sau. Trong trạng thái bình thường, những lỗ xoang luôn thông thoáng để dẫn lưu dịch tiết hô hấp và không khí từ bên ngoài vào.

Tuy nhiên, những trường hợp khởi phát viêm xoang cấp tính, lớp niêm mạc trên bề mặt các mô xoang sẽ bị phù nề, sưng viêm gây tắc nghẽn lỗ thông xoang, dịch tiết hô hấp và không khí không được lưu thông. Từ đó bùng phát các triệu chứng như nghẹt mũi, nhức mũi, đau đầu, nặng ở vùng mặt, hoa mắt,...

Theo các chuyên gia, các triệu chứng bệnh viêm xoang cấp thường diễn tiến trong vòng 4 tuần. Trong khi bệnh viêm xoang mãn tính kéo dài trên 8 tuần. Bệnh lý nếu được điều trị sớm và chăm sóc đúng cách có thể kiểm soát trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, trường hợp chủ quan có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Thực tế nhận thấy, các triệu chứng bệnh viêm xoang nói chung và viêm xoang cấp tính nói riêng thường bùng phát sau khi bị cảm lạnh (viêm mũi họng). Mặc dù các triệu chứng trong giai đoạn này tiến triển nhanh, có mức độ nặng nhưng đáp ứng tốt các biện pháp điều trị hơn so với bệnh thể mãn tính.

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây bùng phát bệnh lý:

• Nhiễm virus: Nhiễm virus là một trong những nguyên nhân phổ biến gây viêm xoang cấp tính. Trong đó, nhóm virus gây bệnh chủ yếu là rhinovirus – bệnh cảm lạnh. Tác nhân này thường gây bùng phát các triệu chứng đột ngột, diễn tiến nhanh nhưng thường không đe dọa đến sức khỏe người bệnh. Trường hợp can thiệp y tế sớm, bệnh có thể được kiểm soát trong 10 ngày.
• Nhiễm vi khuẩn: Trường hợp bệnh bùng phát do vi khuẩn thường có mức độ nặng, nghiêm trọng hơn so với nhiễm virus và cần tiến hành điều trị kịp thời. Nếu chủ quan bệnh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm, đồng thời chuyển sang giai đoạn mãn tính khó điều trị. Một số vi khuẩn gây nhiễm trùng xoang cấp tính như Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae,…
• Nhiễm vi nấm: Một số vi nấm tồn tại trong không khí cũng có thể gây bùng phát các triệu chứng bệnh lý ở thể cấp tính (viêm xoang do nấm xâm nhập). Ngoài ra, bệnh cũng có thể khởi phát do dị ứng (viêm xoang do nấm không xâm lấn).
• Một số nguyên nhân khác: Ngoài những nguyên nhân phổ biến trên, bệnh viêm xoang cấp tính cũng có thể xảy ra bởi một số nguyên nhân khác như viêm VA,  phì đại VA, polyp mũi, lệch vách mũi, sốt cỏ khô, hít khói thuốc lá, tiếp xúc với các dị nguyên (khói bụi, phấn hoa, hoá chất, lông vật nuôi,...)

Một số yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ bùng phát các triệu chứng bệnh lý, bao gồm:

• Người bị suy giảm hệ miễn dịch (tiểu đường, trẻ em, phụ nữ mang thai, nhiễm HIV/ AIDS)
• Người có cấu trúc mũi bất thường
• Trường hợp mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên
• Sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm, thói quen hút thuốc lá, tiếp xúc với hóa chất độc hại thường xuyên
• Dị ứng thời tiết có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm xoang và viêm xoang cấp tính
• Các hoạt động gây thay đổi áp suất như di chuyển bằng máy bay, lặn dưới biển,...

Viêm xoang cấp đặc trưng bởi tình trạng nhiễm trùng khiến các mô xoang bị phù nề, sưng viêm và dẫn lưu dịch tiết hô hấp kém. Các biểu hiện lâm sàng do bệnh lý gây ra thường dễ bị nhầm lẫn với một số bệnh đường hô hấp khác như cảm lạnh, viêm mũi dị ứng. đau nhức khớp thái dương,...

Để xác định cụ thể bệnh lý, người bệnh có thể thông qua một số biểu hiện sau:

• Tắc nghẽn, nghẹt mũi và chảy dịch mũi: Do các hốc xoang bị bít tắc, khả năng dẫn lưu kém nên thường gây ra các biểu hiện như nghẹt mũi, sổ mũi, dịch mũi di chuyển xuống cổ họng. Tình trạng này có thể gây vướng víu ở cổ họng và gây ho. Các biểu hiện này thường bùng phát nghiêm trọng hơn vào buổi tối khi ngủ.
• Đau nhức ở đỉnh đầu - mũi - mặt: Hiện tượng ứ đọng dịch nhầy trong (có mủ) không chỉ xuất hiện ở xoang mũi mà có thể ảnh hưởng đến các xoang còn lại như xoang trán, xoang bướm, xoang hàm, xoang sàng trước - sau. Chính vì vậy, người bệnh thường có cảm giảm đau nhức cục bộ tại má, mũi, đầu hoặc nặng ở vùng mặt. Triệu chứng thường nghiêm trọng hơn khi ngồi điều hoà, máy lạnh.
• Ngửi kém, khứu giác suy giảm: Tình trạng nghẹt mũi kéo dài có thể gây suy giảm khứu giác, ngửi kém. Tuy nhiên, triệu chứng thuyên giảm hoàn toàn sau khi viêm xoang được kiểm soát.
• Xuất hiện mủ trong hốc mũi: Khi mới khởi phát, dịch xoang có màu trắng trong, lỏng tương tự như bệnh cảm cúm. Tuy nhiên, sau một thời gian, dịch ứ đọng, tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi và hình thành dịch mủ nhầy có màu xanh hoặc vàng, mùi hôi đặc trưng.
• Cơ thể mệt mỏi, sốt: Viêm xoang cấp còn có thể gây ra biểu hiện sốt nhẹ đến sốt cao, cơ thể mệt mỏi, suy nhược do hệ miễn dịch phản ứng lại với tác nhân gây bệnh.

Đối với trường hợp bị cảm cúm, sau 7 ngày nếu các triệu chứng bệnh lý dần tiến triển nặng nề, có thể bệnh đã chuyển sang viêm xoang cấp. Nhất là tình trạng tăng dịch tiết, gây nghẹt mũi, đau đầu, cảm giác nặng ở mặt.

Như đã đề cập, các biểu hiện do viêm xoang cấp gây ta thường tương tự với một số bệnh đường hô hấp khác. Người bệnh có thể phân biệt thông qua các triệu chứng như chảy mũi mủ, đau nhức mũi, vùng mặt, sung huyết mũi, đau răng, ngửi kém, không đáp ứng tốt các loại thuốc co mạch.