Thoát Vị Đĩa Đệm L5 S1

Thoát vị đĩa đệm L5 S1 là thuật ngữ đề cập đến tình trạng đĩa đệm nối giữa đốt sống L5 (đốt sống cuối cùng của thắt lưng) và S1 (đoạn đầu tiên của xương cùng) thoái hoá, bao xơ nứt rách khiến nhân nhầy bên trong tràn ra ngoài. Đây được xem là điểm tựa chính của cột sống cũng là vị trí dễ bị tổn thương, thoát vị nhất.

Dấu hiệu đầu tiên của bệnh lý là phồng đĩa đệm, sau đó chuyển sang giai đoạn lồi rồi đến thoát vị thực thụ (nhân nhầy tràn ra khỏi bao xơ). Bệnh nếu không được tiến hành thăm khám và điều trị kịp thời, nhân nhầy thoát vị có thể di chuyển đến các vị trí khác - giai đoạn này gọi là thoát vị có mảnh rời.

Theo đánh giá của các chuyên gia, thoát vị đĩa đệm L5 S1 có tính chất mãn tính, tiến triển dai dẳng và hầu như không xuất hiện triệu chứng trong giai đoạn đầu. Các biểu hiện bệnh lý thường bùng phát vào giai đoạn thoát vị thực thụ, thoát vị có mảnh rơi.

Theo số liệu thống kê, ở nước ta có đến 17% người từ 60 tuổi trở lên bị đau lưng do ảnh hưởng của thoát vị đĩa đệm L5 S1.

Theo các bác sĩ chuyên khoa, thoát vị đĩa đệm L5 S1 có mối liên hệ mật thiết với yếu tố tuổi tác (lão hoá). Khi tuổi tác cao, những cơ quan trong cơ thể, bao gồm đĩa đệm sẽ có xu hướng thoái hoá.

Từ đó dẫn đến cấu trúc vòng sụn xơ bị thay đổi, nhân nhầy bị thoái hoá nước, đĩa đệm mất dần tình đàn hồi và vòng sụn mỏng dần đi. Lúc này, đĩa đệm rất dễ bị tổn thương khi gặp những tác động cơ học (té ngã, chấn thương, lao động nặng,...) và gây ra hiện tượng bao xơ phồng lồi, nứt rách và khiến nhân nhầy tràn ra bên ngoài.

Theo chuyên gia, sự kết hợp giữa nguyên nhân bên trong (đĩa đệm thoái hoá) cùng với nguyên nhân bên ngoài (các tác động cơ học) là căn nguyên phát sinh thoát vị đĩa đệm.

Một số nguyên nhân gây ra bệnh lý, bao gồm:

• Tuổi tác cao: Đây được xem là yếu tố thuận lợi làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý xương khớp mãn tính như thoát vị đĩa đệm, loãng xương, thoái hoá khớp, thoái hoá cột sống,... Nguyên nhân là do tuổi tác cao gây suy yếu cấu trúc xương khớp, giảm khả năng linh hoạt, đàn hồi và khiến xương khớp bị tổn thương khi tác động.
• Chấn thương: Chấn thương là một trong những nguyên nhân phổ biến gây thoát vị đĩa đệm L5 S1, nhất là ở người trẻ tuổi. Tác động cơ học mạnh có thể khiến bao xơ của đĩa đệm bị nứt rách đột ngột, khi đó chất nhầy bên trong thoái vị ra ngoài.
• Các tác động cơ học khác: Bệnh lý cũng có thể là hệ quả do một số tác động cơ học khác như lao động nặng nhọc, vận động sai tư thế, lười vận động,... Những thói quen này có thể làm tăng áp lực lên cột sống, gây suy yếu đĩa đệm và dẫn đến tình trạng thoái vị.
• Một số yếu tố nguy cơ: Ngoài ra, nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm cũng có thể tăng lên đáng kể khi gặp các yếu tố rủi ro như tiền sử gia đình bị thoát vị đĩa đệm, thừa cân - béo phì, chế độ ăn uống thiếu canxi, khoáng chất, vitamin, ảnh hưởng của bệnh thoái hoá cột sống,... Những yếu tố này có thể tác động tiêu cực đến độ đàn hồi, dẻo dai của đĩa đệm và làm tăng nguy cơ thoát vị.

Như đã đề cập, thoát vị đĩa đệm L5 S1 thường không xuất hiện triệu chứng trong giai đoạn phồng, lồi đĩa đệm. Theo đó, các biểu hiện bệnh lý chỉ khởi phát ở giai đoạn thoát vị đĩa đệm thực thụ và giai đoạn thoát vị có mảnh rời.

Ban đầu, bệnh chỉ gây ra các triệu chứng đau nhức ở mức độ nhẹ đến trung bình. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, nhân nhầy bị thoát vị có thể chèn ép lên dây thần kinh, từ đó gây ra các triệu chứng nặng nề.

Các triệu chứng nhận biết bệnh thoát vị đĩa đệm L5 S1:

• Bệnh lý điển hình bởi cơn đau vùng thắt lưng, cơn đau có thể bùng phát đột ngột hoặc xuất hiện từ từ.
• Cơn đau do thoát vị đĩa đệm L5 S1 có tính chất cơ học, mức độ giảm nhẹ khi nghỉ ngơi và trở nên nặng nề khi đi lại, vận động nặng.
• Tình trạng đau nhức vùng thắt lưng khiến người bệnh giảm biên độ hoạt động, nhất là các động tác nghiên, xoay, ngửa và cúi người
• Khi ấn vào mỏm gai đốt sống L5 sẽ gây đau nhói
• Một số trường hợp bệnh có thể quan sát thấy cột số bị vẹo và cong do nhân nhầy thoát vị ra bên ngoài bao xơ.

Khi mới khởi phát, bệnh lý chủ yếu gây đau nhức vùng thắt lưng. Tuy nhiên, theo thời gian, lượng nhân nhầy thoát vị có thể dẫn đến tình trạng chèn ép lên rễ thần kinh và làm xuất hiện các triệu chứng như:

• Đau cột sống lưng lan xuống phần đùi, hông và bắp theo đường đi của dây thần kinh tạo (đau dây thần kinh tọa)
• Cơn đau tăng lên khi hắt hơi, ho
• Rối loạn vận động, có cảm giác (ngứa ran, tê bì, dị cảm,...)
• Rối loạn phản xạ chi dưới
• Rối loạn dinh dưỡng (gây yếu liệt chi, teo chi,...)

Thực tế nhận thấy, hầu hết các trường hợp bị thoát vị đĩa đệm đều không xuất hiện các triệu chứng lâm sàng hoặc chỉ gây ra cơn đau ở vùng thắt lưng. Chỉ các trường hợp bệnh tiến triển nặng nề mới gây ra các triệu chứng rõ rệt do chèn ép rễ thần kinh.