Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Cây bìm bịp là loại cây được trồng làm thuốc chữa bệnh. Theo ghi chép, cây chứa nhiều dược tính, giúp hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, thận, huyết áp, xương khớp,… Sử dụng đúng cách, kiên trì giúp người bệnh sớm cải thiện sức khỏe. Tìm hiểu thông tin về cây bìm bịp qua bài viết sau.
Cây bìm bịp là gì?
Cây bìm bịp hay còn được gọi là cây xương khỉ, cây mảnh cộng, ưu độn thảo hoặc lá cầm,… Có tên khoa học là Clinacanthus nutans. Cây thuốc được sử dụng hỗ trợ chữa trị nhiều bệnh lý, hiện nay được trồng nhiều nơi.
Đặc điểm dược liệu
Cây bìm bịp có thân nhỏ, thường mọc thành từng bụi. Cây có chiều cao từ 2m – 3m, thân cây có hình trụ, khi khô sẽ chuyển sang màu vàng. Lá của cây bìm bịp có cuống ngắn, đỉnh lá nhọn, mặt trên nhẵn có màu xanh thẫm, mặt dưới có gân. Lá dài từ 7cm – 9cm, rộng khoảng 2cm – 2,5cm. Phần lá non có thể dùng làm rau nấu canh, lá khô dùng làm bánh do có mùi cơm nếp đặc trưng.
Thời gian cây ra hoa thường vào mùa xuân, quả ra vào mùa hạ. Hoa bìm bịp màu đỏ, hồng, rủ xuống từ trên ngọn. Mỗi tràng hoa có hai môi mỏng, bao phấn vàng, phần môi dưới thường có 3 răng. Quả khi đậu và phát triển có hình chùy, bên trong chứa 4 hạt, quả dài khoảng 1,5cm.
Phân bố, gieo trồng
Cây bìm bịp có nguồn gốc từ các nước nhiệt đới thuộc khu vực châu Á. Chúng thường mọc hoang tại nhiều nơi trên nước ta. Hiện nay do nhu cầu của nhiều người tìm hái dược liệu làm thuốc nên cây đã và đang được nhân giống, gieo trồng.
Hạt giống cây bìm bịp được ươm non, trồng trong các khu vực đất tơi, ẩm ướt và xốp. Khi cây phát triển, chúng mọc thành từng khóm, thân leo, lúc này cần cung cấp đủ nước cho cây. Ngoài ra, cây khi trồng khá nhạy cảm với ánh nắng, do đó phải dùng bạt trắng che phủ bên trên để hạn chế việc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
Thu hoạch, sơ chế
Có thể sử dụng toàn thân cây bìm bịp từ thân, rễ, lá,… Dùng làm thuốc chữa bệnh hoặc làm nguyên liệu chế biến món ăn đều được. Cây sau khi trồng khoảng 1 tháng có thể thu hoạch. Sau khi thu hoạch xong có thể dùng tươi hoặc phơi khô bảo quản sử dụng dần. Bất kỳ thời gian nào trong năm đều có thể thu hoạch dược liệu.
Thành phần hóa học
Nghiên cứu cho thấy dược liệu này chứa khá nhiều dưỡng chất thiết yếu tốt cho sức khỏe. Trong đó có thể kể đến như các khoáng chất, vitamin, tanin, flavonoid, glycosid,… Các chất có khả năng điều trị mụn rộp ở miệng. Bên cạnh đó còn các dưỡng chất khác như chất béo, chất đạm, xơ và canxi.
Tác dụng chữa bệnh từ cây bìm bịp
Như đã đề cập, phần lá non của cây bìm bịp có tác dụng chế biến món ăn, từ xưa loại cây này đã được sử dụng rộng rãi. Các dưỡng chất có trong dược liệu giúp bổ sung dinh dưỡng cho cơ thể, giúp bồi bổ và cải thiện sức khỏe. Ngoài ra, theo nhiều ghi chép Đông y, loại cây này còn mang lại nhiều giá trị cho sức khỏe, cụ thể:
- Bìm bịp có vị ngọt, tính bình giúp giải độc, mát gan, lợi tiểu.
- Có tác dụng hỗ trợ điều trị tình trạng tụ máu, bong gân, bầm tím, vàng da, thiếu máu,…
- Hỗ trợ trị rắn cắn, bò cạp cắn, điều trị bệnh sốt và nhiều vấn đề khác.
- Có tác dụng trong điều trị bệnh lý, tiểu đường,…
Bên cạnh đó, hiện nay Y học hiện đại cũng chỉ ra trong dược liệu này chứa nhiều dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể, giúp cải thiện nhiều vấn đề sức khỏe. Dưới đây là các tác dụng cơ bản:
- Lợi tiểu: Dược liệu chứa khoáng chất và vitamin giúp tăng cường lưu thông khí huyết, cải thiện hệ bài tiết giúp bàng quang làm việc hiệu quả hơn. Từ đó, tình trạng tiểu buốt, tiểu rắt được cải thiện. Ngoài ra còn giúp người bệnh ngủ ngon giấc hơn.
- Cải thiện chức năng gan: Các hoạt chất có trong cây bìm bịp có tác dụng thanh nhiệt, giúp giải độc gan, tăng cường chuyển hóa. Hỗ trợ điều trị các vấn đề về gan như tình trạng xơ gan, viêm gan hay ung thư gan,…
- Tốt cho hệ tim mạch: Cây bìm bịp chứa hoạt chất tanin có tác dụng chống oxy hóa, giúp ngăn chặn các góc tự do gây hại. Người sử dụng trong thời gian dài giúp máu huyết đều hòa ổn định, cải thiện hệ thống tim mạch.
- Điều trị bệnh xương khớp: Không chỉ tốt cho tim, cây bìm bịp còn có tác dụng cải thiện các vấn đề về đau nhức xương khớp, chống mỏi vai gáy, đau lưng,… Bên cạnh đó, trong dược liệu còn chứa canxi giúp bảo vệ hệ xương khớp, phục hồi tổn thương, giúp người bệnh dễ chịu và ngủ ngon giấc hơn.
- Chữa bệnh trĩ: Các dưỡng chất có trong dược liệu có tác dụng cải thiện tình trạng trĩ nội, trĩ ngoại, hỗ trợ làm teo búi trĩ và khắc phục nhiều triệu chứng khó chịu.
- Hỗ trợ điều trị ung thư: Đặc biệt các dưỡng chất có trong cây dược liệu có tác dụng ngăn chặn sự hình thành và phát triển của các tế bào ung thư mới hình thành, hỗ trợ cải thiện triệu chứng, ngăn nguy cơ bệnh tiến triển nặng nề.
Cách sử dụng cây bìm bịp
Sử dụng cây bìm bịp làm thuốc chữa trị nhiều vấn đề kể trên, người dùng có thể sử dụng cây dược liệu nấu nước uống hoặc ngâm rượu sử dụng dần. Dưới đây là các phương pháp được sử dụng:
Dùng cây bìm bịp ngâm rượu
Ngâm rượu cây bìm bịp là cách được nhiều người sử dụng. Bạn kết hợp chung với loại rượu có nồng độ từ 30 – 40 độ. Rượu thuốc có tác dụng hỗ trợ nhiều bệnh lý như đau bụng, tiêu chảy, ăn không tiêu do ăn phải thực phẩm bẩn, kém chất lượng.
Ngoài ra rượu thuốc còn được dùng cho đối tượng bị say tàu xe, chóng mặt giúp giảm tình trạng nôn mửa, khó chịu. Hoặc sử dụng thoa ngoài da khi bị bầm tím, đau nhức xương khớp, dược tính giúp làm giãn cơ, chữa đau, chống viêm hiệu quả.
Cách ngâm rượu thuốc từ cây bìm bịp đơn giản như sau:
Chuẩn bị: 50 gram lá và cành cây bìm bịp, 500ml rượu nếp trắng.
Thực hiện:
- Rửa sạch dược liệu, để ráo nước, cắt thành nhiều đoạn, sau đó đem sao vàng trên bếp.
- Sau khi sao vàng hạ thổ, bạn cho dược liệu vào trong bình thủy tinh có nắp đậy.
- Đổ rượu ngập dược liệu, đậy nắp để nơi thoáng mát, khô ráo khoảng 30 ngày.
- Không dùng bình nhựa để ngậm rượu khiến rượu thuốc không ngon.
Uống nước từ cây bìm bịp
Ngoài cách ngâm rượu thuốc từ cây bìm bịp, bạn có thể sử dụng loại dược liệu này như một loại trà. Sử dụng nước sắc từ cây bìm bịp mỗi ngày giúp cơ thể đào thải độc tố, thanh lọc và tăng cường sức khỏe. Trà cây bìm bịp có thể sử dụng làm trà mời khách.
Hướng dẫn cách pha trà:
Chuẩn bị: 40 gram bìm bịp khô.
Thực hiện:
- Đun nước sôi, sau đó để bìm bịp khô vào ấm.
- Tráng dược liệu khô qua 2 lần nước, sau đó đổ nước sôi khoảng 500ml vào hãm trà.
- Sau khoảng 10 – 15 phút có thể lấy ra thường thức.
Các bài thuốc từ cây bìm bịp
Sử dụng độc nhất cây bìm bịp chữa bệnh hoặc bạn cũng có thể kết hợp thêm các dược liệu khác để tăng cường hiệu quả. Dưới đây là một số bài thuốc được sử dụng phổ biến:
Bài thuốc chữa bệnh trĩ
Đối với trường hợp trĩ mới hình thành, còn ở giai đoạn nhẹ có thể áp dụng biện pháp dân gian tại nhà. Bài thuốc sử dụng nguyên liệu thiên nhiên lành tính nên được nhiều người quan tâm. Sử dụng cây bìm bịp hỗ trợ chữa bệnh trĩ, giúp kiểm soát triệu chứng, cải thiện tình trạng tiêu hóa.
So với các biện pháp can thiệp tốn kém như cắt trĩ, người bệnh có thể tham khảo bài thuốc chữa bệnh trĩ với cây dược liệu này. Thành phần có trong dược liệu giúp cải thiện tình trạng đau rát hậu môn, sa búi trĩ. Cách thực hiện đơn giản như sau:
- Sử dụng khoảng 7 – 10 lá bìm bịp tươi, rửa sạch với nước muối loãng cho sạch tạp chất.
- Tiếp đến đem dược liệu giã nát, vệ sinh hậu môn sạch sẽ rồi đắp dược liệu trực tiếp lên búi trĩ.
- Thực hiện mỗi ngày 2 lần giúp kiểm soát triệu chứng.
Bài thuốc chữa bệnh gan
Dùng cây bìm bịp chữa bệnh gan nhờ vào các thành phần thanh lọc, loại bỏ độc tố, giúp cải thiện chức năng gan cho người bệnh. Có nhiều bài thuốc được áp dụng, trong đó có các bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu này như sau:
Bài thuốc 1:
- Sử dụng nguyên liệu gồm 30g cây bìm bịp, kết hợp với 20g râu ngô, 15g trần bì, 15g vọng cách và 10g sâm đại hành.
- Nguyên liệu sau khi rửa sạch cho vào nồi đun cùng với 1,5 lít nước.
- Đun trên lửa vừa đến khi nước cạn còn khoảng 800ml thì tắt bếp, chắt lấy nước chia thành nhiều lần uống trong ngày.
Bài thuốc 2:
- Sử dụng 30g cây bìm bịp kết hợp với 20g râu ngô, 15g sâm đại hành tương tự như bài thuốc trên. Thêm vào 12g mỗi loại vọng cách, lá quao, 10g trần bì.
- Rửa sạch nguyên liệu sau đó cho vào ấm sắc với 100ml nước.
- Đun trên lửa vừa trong khoảng 30 phút tắt bếp chắt lấy nước thuốc uống trực tiếp.
Bài thuốc chữa bệnh xương khớp
Bài thuốc chữa bệnh xương khớp từ cây bìm bịp được nhiều người quan tâm. Hiện nay các vấn đề về xương khớp có xu hướng gia tăng, do đó nhu cầu tìm bài thuốc chữa bệnh ngày càng nhiều. So với thuốc tân dược, thuốc từ nguyên liệu thiên nhiên lành tính và ít nguy cơ gây tác dụng phụ.
Có nhiều bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu này. Theo đó người dùng có thể sử dụng trà cây bìm bịp khô, dùng cây tươi kết hợp với dược liệu khác đắp ngoài da, nấu nước thuốc uống,… Tham khảo ngay các bài thuốc sau:
Bài thuốc 1:
- Sử dụng một nắm lá bìm bịp khô hãm với nước sôi.
- Uống như uống trà, mỗi ngày dùng nhiều lần để giảm triệu chứng khó chịu.
Bài thuốc 2:
- Sử dụng khoảng 80g lá bìm bịp, kết hợp với 50g mỗi vị sâm đại hành và ngải cứu.
- Nguyên liệu rửa sạch để loại bỏ tạp chất, sau đó cho vào cối sạch giã nát.
- Trộn vào hồn hợp một ít giấm, cho lên chảo rang nóng.
- Chờ hỗn hợp hơi nguội rồi đắp trực tiếp lên vùng bị đau mỏi, dùng băng gạc cố định.
- Thực hiện trước khi ngủ, để qua đêm giúp dược chất thẩm thấu tốt hơn.
- Thực hiện bài thuốc liên tục 10 ngày giúp triệu chứng đau mỏi thuyên giảm đáng kể.
Bài thuốc 3:
- Bài thuốc kết hợp giữa 30g bìm bịp, 20g mỗi vị gồm tầm gửi dâu, gối hạc, cổ trầu.
- Rửa sạch tất cả nguyên liệu sau đó cho vào trong ấm nấu cùng với 1,5 lít nước.
- Đun trên lửa vừa cho đến khi nước cạn còn một nửa thì tắt bếp chia thành 3 lần uống trong ngày.
Bài thuốc 4:
- Sử dụng các vị thuốc như 12g bìm bịp kết hợp với các vị thuốc như đương quy, đỗ trọng, dây trầu cổ, ba kích nhục, diệp hạ châu, đậu đen đã sao, cẩu tích mỗi vị 12g, 16g thục địa, 16g tăng ký sinh, 10g dây tơ hồng xanh.
- Nguyên liệu rửa sạch để loại bỏ tạp chất, sau đó cho vào nối nấu cùng với 1,5 lít nước.
- Đun trên lửa vừa sau khoảng 120 phút có thể chắt lấy nước chia thành 3 lần uống hết trong ngày.
- Trong thời gian điều trị người bệnh nên kiêng ăn măng, cà, thịt gà, rau muống hay cà chua để tránh gây tương tác có hại cho sức khỏe.
Bài thuốc chữa lở loét
Ngoài tác dụng chữa bệnh gan, xương khớp mức độ nhẹ, bài thuốc chữa lở loét bằng cây bìm bịp cũng được nhiều người truyền tai nhau thực hiện. Cách làm:
- Sử dụng nắm lá bìm bịp to, rửa sạch loại bỏ tạp chất.
- Sau đó cho dược liệu vào trong cối giã nát, thêm một ít nước lọc vào rồi chắt lấy nước cốt.
- Phần bã thuốc giữ lại đắp lên vị trí bị lở loét, nước cốt để uống.
- Thực hiện tuần 2 lần, kiên trì để đạt được hiệu quả tốt nhất.
- Bên cạnh đó, bạn nên kết hợp với vệ sinh răng miệng bằng cách ngậm súc nước muối loãng, đánh răng sạch sẽ mỗi ngày.
Bài thuốc chữa bệnh huyết áp
Như đã đề cập bên trên, cây bìm bịp chứa các hoạt chất giúp ổn định huyết áp, cholesterol máu,… Thực hiện theo 2 cách cơ bản như sau:
- Sử dụng phần rễ và lá cây dược liệu rửa sạch, phơi hoặc sấy khô để dành hãm với nước sôi làm trà uống mỗi ngày.
- Sử dụng 9 lá bìm bịp tươi rửa sạch, nhai trực tiếp rồi nuốt từ từ. Cách này giúp huyết áp dần ổn định, trở lại bình thường.
Bài thuốc phòng ung thư
Sử dụng cây bìm bịp chữa bệnh ung thư có lẽ không phổ biến như các bài thuốc kể trên. Tuy nhiên từ xa xưa ông bà ta đã vận dụng nguyên liệu này vào trong các bài thuốc hỗ trợ chữa bệnh, kiểm soát và ngăn ngừa tình trạng ung thư hóa lan rộng, phòng tránh biến chứng. Có các bài thuốc như sau:
Bài thuốc 1:
- Sử dụng 10 lá cây bìm bịp tươi, rửa sạch.
- Nhai trực tiếp lá dược liệu, nuốt từ từ.
- Sử dụng mỗi ngày 5 lần, kiên trì khoảng 3 tháng để cải thiện bệnh.
Bài thuốc 2:
- Sử dụng 20g mỗi vị bìm bịp, bạch hoa xà kết hợp với xạ đen, 1g bán chi liên.
- Nguyên liệu sau khi sơ chế sạch sẽ cho vào nồi nấu với 1,3 lít nước.
- Đun trên lửa sôi vừa trong khoảng 10 – 15 phút.
- Tắt bếp, chắt lấy nước chia thành nhiều lần uống trong ngày.
- Áp dụng bài thuốc trong khoảng 30 ngày để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Bài thuốc 3:
- Sử dụng mỗi vị 30g như xạ đen, bìm bịp, 20g hoa đu đủ.
- Nguyên liệu rửa sạch cho vào nồi đun trong khoảng 15 – 20 phút với nước vừa đủ.
- Tắt bếp chia thành các phần uống trong ngày, áp dụng trong khoảng 4 – 8 tuần hoặc có thể sử dụng lâu hơn.
Trong quá trình sử dụng bài thuốc, người bệnh nên kết hợp thăm khám, kiểm tra tình trạng phục hồi của cơ thể. Trường hợp tế bào ung thư tiến triển xấu, có nguy cơ phát sinh biến chứng, bác sĩ sẽ kịp thời can thiệp, xử lý phòng tránh rủi ro nguy hại sức khỏe bệnh nhân.
Ai nên và không nên sử dụng cây bìm bịp?
Mặc dù mang lại nhiều bài thuốc hay, giúp hỗ trợ chữa trị nhiều vấn đề sức khỏe, tuy nhiên không phải ai cũng có thể sử dụng cây bìm bịp. Các triệu chứng có thể xuất hiện sau khi dùng dược liệu như dị ứng, nổi mẫn ngứa, đặc biệt đối với người có cơ địa cực kỳ nhạy cảm. Vậy, ai nên dùng và không nên sử dụng cây bìm bịp chữa bệnh?
Dưới đây là các trường hợp có thể sử dụng dược liệu này làm thuốc:
- Người đang gặp các vấn đề về gan như xơ gan, viêm gan,…
- Người đang mắc bệnh về xương khớp, chấn thương, đau nhức xương khớp, phong tê thấp,…
- Người đang bị nóng trong, lở miệng, đầy bụng, khó tiêu,…
- người bị bệnh dạ dày, viêm loét dạ dày, đau bao tử, ung thư dạ dày,…
- Người bị ho, đau họng, gặp phải các vấn đề về hô hấp do thời tiết,…
Tuy nhiên, bên cạnh đó bạn nên thận trọng trước khi sử dụng với các đối tượng sau đây:
- Không sử dụng cho phụ nữ có thai, đang cho con bú bởi các dược chất trong dược liệu có thể phát sinh rủi ro không mong muốn cho bà bầu.
- Không dùng cho người đang bị thoái hóa cột sống. Đặc biệt tuyệt đối không ăn chung cây bìm bịp cùng với măng.
- Người bị huyết áp thấp không nên sử dụng dược liệu do dược chất bên trong có thể gây tụt huyết áp sâu, nguy hiểm tính mạng.
- Người có thể hàn, dùng bìm bịp nấu ăn trị bệnh tốt hơn hết nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Một số lưu ý khí sử dụng cây bìm bịp
Cây bìm bịp là dược liệu quen thuộc được nhiều người sử dụng làm thuốc chữa trị nhiều bệnh lý. Trong quá trình sử dụng bạn đọc nên lưu ý một bài vấn đề như sau:
- Lựa chọn dược liệu sạch, dùng thuốc trong ngày, không sử dụng nước thuốc khi đã để qua đêm. Việc dùng thuốc từ ngày hôm trước có thể làm mất tác dụng chữa bệnh, đồng thời tạo điều kiện cho hại khuẩn xâm nhập gây hại cho cơ thể.
- Kiêng kỵ ăn chung với tôm, cá, thịt dê, thịt bò, thịt heo dùng với cây bìm bịp để hạn chế các tương tác thuốc giữa dược liệu và thực phẩm.
- Trong quá trình dùng dược liệu chữa bệnh xương khớp, người bệnh nên hạn chế kiêng vác vật nặng. Đồng thời trong thời gian điều trị nên kiêng uống rượu bia, đồ uống chứa cồn, không hút thuốc lá.
- Tuyệt đối không tự ý kết hợp dùng cây bìm bịp với các thuốc Tây y khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ để phòng ngừa tương tác thuốc.
- Sử dụng với liều dùng phù hợp, không lạm dụng hoặc sử dụng quá ít khiến hiệu quả không cao mà còn có nguy cơ phát sinh các vấn đề khác.
- Kết hợp điều trị bằng dược liệu thiên nhiên và điều chỉnh thói quen sinh hoạt, ăn uống hợp lý hơn để cơ thể sớm phục hồi, phòng tránh bệnh diễn biến nặng nề hơn.
Trên đây là những thông tin về cây bìm bịp, hy vọng đã giúp bạn đọc hiểu thêm về dược liệu này. Tham khảo ý kiến thầy thuốc, bác sĩ trước khi dùng để đảm bảo an toàn sức khỏe. Ngoài ra trong thời gian dùng dược liệu, nếu nhận thấy cơ thể có bất kỳ biểu hiện bất thường nào, bạn nên chủ động thăm khám sớm để được hỗ trợ xử lý kịp thời.
Có thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!