Cập nhật lúc 09:22 - 05/03/2024
Huyệt Trật Biên: Vị Trí Và Những Tác Dụng Đối Với Sức Khỏe
Theo dõi Viện y dược dân tộc trên
Huyệt Trật Biên xuất hiện lần đầu tại Giáp Ất Kinh, có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh lý liên quan đến thắt lưng, chi dưới và các bệnh liên quan đến vùng hậu môn. Với mỗi bệnh khác nhau, các tác động khai thông huyệt đạo cũng có sự khác biệt. Cụ thể, Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc giải đáp chi tiết hơn trong bài viết sau đây.
Giới thiệu tổng quan về huyệt Trật Biên
Huyệt Trật Biên có xuất xứ từ Giáp Ất Kinh, là huyệt đạo thứ 54 của Bàng Quang kinh. Về ý nghĩa của huyệt đạo, Trung Y Cương Mục ghi chép: “Biên” nghĩa là ở bên cạnh, “Trật” là xương cùng số 4 (gần chót = trật), đây cũng chỉ vị trí huyệt đạo nằm bên cạnh lỗ xương cùng số 4.
Cách xác định huyệt trật biên ở đâu rất đơn giản, huyệt nằm ngang lỗ xương cùng số 4, cách Đốc mạch 3 thốn và cách Trung Lữ Du 1.5 thốn.
Đặc điểm giải phẫu cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc quyết định ứng dụng liệu pháp trị bệnh nào phù hợp nhất. Đối với huyệt Trật Biên, khi giải phẫu sẽ thấy những điểm riêng biệt như:
- Dưới da của huyệt đạo và là cơ mông to và bờ dưới cơ tháp.
- Thần kinh vận động cơ chính là nhánh dây thần kinh mông trên và nhánh đám rối cùng.
- Da vùng huyệt đạo chịu sự chi phối của tiết đoạn thần kinh S2.
Công dụng của huyệt Trật Biên
Trên cơ thể con người có đến hơn 300 huyệt đạo khác nhau, mỗi huyệt sẽ giữ một vai trò nhất định đối với sức khỏe. Huyệt Trật Biên cũng không ngoại lệ. Trong Y học cổ truyền, huyệt có tác dụng thanh nhiệt, cường kiện yêu tất, lợi thấp, sơ thông kinh lạc. Với đặc trưng vị trí và nguồn gốc, huyệt đạo Trật Biên giúp điều trị các bệnh lý liên quan đến thắt lưng, chi dưới và các bệnh liên quan đến vùng hậu môn. Cụ thể như sau:
Điều trị đau thần kinh tọa
Đau thần kinh tọa là tình trạng đau dọc theo đường dây thần kinh tọa do sự chèn ép rễ thần kinh thắt lưng ở lưng dưới. Để điều trị chứng bệnh này, ngoài sử dụng thuốc Tây, người bệnh được khuyến nghị áp dụng phương pháp bấm huyệt Trật Biên giúp giảm cơn đau hiệu quả.
Đặc biệt, phương pháp này đơn giản, không tốn nhiều thời gian, mỗi ngày chỉ cần dành ra 5 – 10 phút sẽ thấy triệu chứng bệnh thuyên giảm rõ rệt.
Chữa liệt và tê đau chi dưới
Chi dưới bị liệt, có hiện tượng tê mỏi, đau nhức thường là triệu chứng của các bệnh thoái hóa đốt sống lưng, viêm đa dây, đau rễ thần kinh, chấn thương cột sống hoặc hậu phẫu như mổ khối u hoặc viêm màng nhện tủy.
Để điều trị tình trạng này, thầy thuốc Đông y sẽ ứng dụng liệu pháp bấm huyệt Trật Biên. Kỹ thuật này sẽ giúp khí huyết được lưu thông và kinh mạch cũng được đả thông, tình trạng liệt và tê đau chi dưới cũng giảm hiệu quả.
Trị bệnh về hậu môn và sinh dục
Các nghiên cứu Y học cho thấy, khi tác động chuẩn xác vào huyệt Trật Biên sẽ giúp điều hòa dương khí, thúc đẩy tuần hoàn máu khắp cơ thể. Từ đó giúp thành mạch cứng cáp, mạnh mẽ, hỗ trợ điều trị các bệnh lý liên quan đến hậu môn và đường sinh dục như trĩ, viêm bàng quang,…
Xem thêm: Huyệt Vĩ Lư (Trường Cương) Là Gì? Cách Châm Cứu Chuẩn Y Học
Cách châm cứu, bấm huyệt Trật Biên trị bệnh
Để ứng dụng huyệt Trật Biên trong điều trị bệnh, các thầy thuốc Đông y thường sử dụng 2 liệu pháp là châm cứu và bấm huyệt. Tuy nhiên, không ít trường hợp bệnh nhân phản hố sau liệu trình điều trị, không thầy bệnh tình thuyên giảm hoặc nếu chỉ thuyên giảm không đáng kể. Thậm chí, một số người có xuất hiện nhiều biến chứng không mong muốn. Nguyên nhân chính khiến tình trạng này xảy ra là tác động sai cách.
Vậy nên, dưới đây Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc hướng dẫn kỹ thuật châm cứu, bấm huyệt chuẩn Y học cổ truyền.
Châm cứu huyệt Trật Biên
Châm cứu là phương pháp đòi hỏi kỹ thuật và tay nghề cao, khuyến cáo người bệnh không tự thực hiện tại nhà mà cần được tiến hành bởi bác sĩ, thầy thuốc Đông y. Đối với liệu pháp châm cứu huyệt Trật Biên, tùy từng tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ sử dụng kỹ thuật khác nhau nhằm mang đến kết quả tốt nhất.
Các bước châm cứu Trật Biên huyệt như sau:
Bước 1: Xác định vị trí huyệt Trật Biên.
Bước 2: Bác sĩ sử dụng kim châm cứu chuyên dụng châm trực tiếp lên vị trí huyệt đạo. Cụ thể, từng bệnh lý khác nhau, kỹ thuật châm cứu sẽ khác nhau:
- Điều trị bệnh đau thần kinh tọa: Châm kim thẳng.
- Điều trị tình trạng cơ mông yếu hoặc teo: Châm kim thẳng, hướng mũi kim ra ngoài và thấu huyệt Hoàn Khiêu.
- Trị các bệnh lý liên quan đến cơ quan sinh dục: Châm xiên kim vào trong với góc 45 độ.
- Điều trị bệnh lý ở hậu môn: Châm kim xiên xuống dưới vào trong với góc 45 độ.
Bước 3: Cứu 3 – 7 tráng và ôn cứu 5 – 15 phút. Tùy theo tình trạng bệnh và cơ địa của người bệnh, thầy thuốc sẽ linh hoạt xác định thời gian cụ thể.
Bước 4: Rút kim và nhẹ nhàng massage vùng da xung quanh huyệt đạo.
Cách bấm huyệt
Bấm huyệt là phương pháp chữa trị bệnh đơn giản và an toàn, không cần sử dụng kim châm cứu châm trực tiếp xuống da nên không tiềm ẩn nhiều rủi ro. Vì vậy, người bệnh hoàn toàn có thể tự thực hiện ngay tại nhà để trị bệnh.
Cơ sở để đạt hiệu quả của phương pháp này là biết xác định chuẩn vị trí huyệt đạo và điều chỉnh lực day bấm phù hợp, cần đảm bảo sử dụng lực đủ mạnh để mang đến hiệu quả khai thông khí huyết, nhưng không được quá mạnh để tránh gây những tổn thương cho hệ thống mô cơ dưới da. Đồng thời, người thực hiện cần đảm bảo tác động đủ thời gian, ít nhất là 1 – 3 phút để phát huy hiệu quả.
Các bước bấm huyệt như sau:
- Bước 1: Xác định vị trí huyệt đạo Trật Biên ở đâu.
- Bước 2: Tác động day bấm vào vị trí huyệt theo chiều kim đồng hồ trong 2 phút, sau đó lại day bấm theo chiều ngược lại 2 phút.
Có thể kết hợp thêm dầu gió hoặc các loại tinh dầu khác để tăng hiệu quả điều trị bệnh. Mỗi ngày thực hiện từ 1 – 2 lần, liên tục trong khoảng 3 tuần sẽ thấy triệu chứng bệnh được thuyên giảm rõ rệt.
Phối huyệt Trật Biên nâng cao hiệu quả
Các huyệt đạo trên cơ thể được sắp xếp theo một trật tự nhất định và có quan hệ mật thiết đến nhau. Khi phối những huyệt đạo phù hợp sẽ giúp hỗ trợ điều trị bệnh tốt hơn, hiệu quả hơn và nhanh chóng hơn. Cụ thể, đối với huyệt Trật Biên, có thể phối hợp với các huyệt sau để trị bệnh:
- Phối cùng huyệt Dương Lăng Tuyền + huyệt Hoàn Khiêu + huyệt Côn Lôn: Điều trị chứng bệnh đau thần kinh tọa (theo Châm Cứu Học Thượng Hải).
- Phối cùng huyệt Dương Lăng Tuyền + huyệt Thận Du + huyệt Quan Nguyên + huyệt Ủy Trung: Giúp hỗ trợ điều trị bệnh đau thần kinh tọa (theo Châm Cứu Học Giản Biên).
- Phối cùng huyệt Dương Lăng Tuyền + huyệt Ân Môn: Điều trị chứng đau lưng, đau đùi (theo Châm Cứu Học Thượng Hải).
Thực tế, thầy thuốc sẽ linh hoạt thêm hoặc giảm bớt huyệt đạo trong liệu trình điều trị bệnh sao cho phù hợp với tình hình bệnh lý của bệnh nhân. Vậy nên, bạn không nên tự ý kết hợp tại nhà để tránh gây những rủi ro không mong muốn ảnh hưởng tới sức khỏe.
Lưu ý quan trọng khi tác động Trật Biên huyệt
Trong quá trình ứng dụng huyệt Trật Biên trong trị bệnh, Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc khuyến nghị một số vấn đề dưới đây nhằm đảm bảo kết quả chữa trị tốt nhất và không gây ảnh hưởng tới sức khỏe.
- Cần xác định chính xác huyệt Trật Biên nằm ở đâu, nếu không nắm rõ cách xác định, cần đến phòng khám Đông y để được thầy thuốc, bác sĩ hướng dẫn.
- Không tiến hành day bấm hay châm cứu Trật Biên huyệt cho những đối tượng có thể trạng yếu, bị bệnh phụ khoa như viêm vòi trứng, phụ nữ đang có thai, người bị xuất huyết tiêu hóa.
- Nếu da vùng huyệt đạo đang bị thương, tuyệt đối không châm cứu hay bấm huyệt đó vì sẽ khiến tình trạng thương tổn thêm nghiêm trọng hơn.
- Lưu ý đảm bảo rửa tay sạch sẽ trước khi tiến hành điều trị, sát khuẩn vùng da huyệt và các dụng cụ hỗ trợ như kim châm cứu.
- Tìm đến phòng khám, cơ sở châm cứu uy tín để điều trị, không được tự thực hiện tại nhà vì dễ gây ra biến chứng.
- Để nhanh chóng cải thiện sức khỏe, người bệnh cần kết hợp chế độ sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi, thể dục thể thao lành mạnh, khoa học nhất.
Huyệt Trật Biên không quá thông dụng trong hệ thống huyệt đạo của cơ thể. Tuy nhiên, không thể phủ nhận những tác động tích cực của huyệt đối với sức khỏe. Hy vọng rằng bài viết trên giúp bạn có thêm kiến thức ứng dụng hiệu quả và an toàn huyệt trong thực tiễn.
Xem thêm:
