Táo Bón

Táo bón đề cập đến tình trạng gặp khó khăn đại tiện với các biểu hiện đặc trưng như phân khô cứng, đi ngoài ít hơn 3 lần/ tuần. Tình trạng này có thể xảy ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Chẳng hạn như thức ăn di chuyển đến ruột chậm khiến đại tràng hấp thụ nhiều nước, phân trở nên khô cứng.

Bên cạnh đó, đôi khi tình trạng này còn liên quan đến hiện tượng tắc nghẽn bên trong ruột già. Nếu xảy ra do nguyên nhân này cần được chăm sóc y tế kịp thời để tránh phát sinh rủi ro.

Thực tế nhận thấy, táo bón cấp tính (táo bón không thường xuyên) là tình trạng thường gặp ở nhiều người. Tuy nhiên, ở người bị táo bón mãn tính có thể gây ra nhiều rủi ro, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Trong một số trường hợp, bệnh lý ở thể mãn tính nếu không được chăm sóc đúng cách có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh trĩ, áp xe hậu môn và những biến chứng liên quan khác.

Do đó, khi nhận thấy các triệu chứng táo bón, người bệnh cần đến bệnh viện để được chẩn đoán và xử lý đúng cách. Các phương pháp điều trị thường tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản, mức độ nghiêm trọng của tình trạng táo bón.

Tình trạng táo bón xảy ra khi những chất thải hoặc phân di chuyển quá chậm qua hệ thống tiêu hóa, không thể được loại bỏ thông qua trực tràng. Điều này có thể khiến kết cấu phân khô cứng.

Dưới đây là một số nguyên nhân, yếu tố nguy cơ có thể gây ra bệnh lý:

1. Thiếu chất xơ trong chế độ ăn

Thực tế nhận thấy, người thiếu hụt chất xơ trong chế độ ăn thường có nguy cơ bị táo bón cao hơn so với người bình thường. Chất xơ có nhiệm vụ thúc đẩy nhu động ruột thường xuyên, nhất là khi bổ sung đủ nước.

Trường hợp bị táo bón thường có chế độ ăn uống ít chất xơ như:

• Các loại rau
• Trái cây
• Ngũ cốc
• Các loại quả mọng
• Các loại đậu

Các thực phẩm ít chất xơ, bao gồm:

• Nhóm thực phẩm giàu chất béo như trứng, thịt, phô mai
• Những thực phẩm chế biến qua nhiều công đoạn như bánh mì trắng
• Thực ăn nhanh như khoai tây chiên, các loại đồ ăn chế biến sẵn

Chất xơ bao gồm chất xơ hòa tan và không hòa tan. Những chất xơ hòa tan có thể tan hoàn toàn trong nước, đồng thời tạo thành một chất gel mềm đi qua hệ thống tiêu hóa, từ đó giúp phân dễ dàng di chuyển qua ruột. Trong khi đó, chất xơ không hòa tan gần như giữ toàn bộ cấu trúc khi đi qua hệ thống tiêu hóa. Từ đó giúp làm tăng trọng lượng, kích thước phân, giúp dễ dàng đại tiện.

2. Không uống đủ nước

Uống đủ nước là một trong những biện pháp giúp phòng ngừa nguy cơ táo bón cũng như hỗ trợ các cơ quan trong cơ thể hoạt động tốt hơn. Những chất lỏng có thể hỗ trợ thức ăn di chuyển qua ruột nhanh hơn, đồng thời giúp phân đi qua trực tràng tốt hơn. Những chất lỏng tốt cho sức khỏe và hệ tiêu hóa nên bổ sung hàng ngày như nước ép trái cây, nước lọc, súp, canh,...

Trường hợp uống ít nước có thể dẫn đến mất nước và gây ra tình trạng táo bón. Ngoài ra, người thường xuyên sử dụng bia rượu, nước có gas, thức uống chứa caffeine có thể khiến tình trạng táo bón trở nên nặng nề hơn.

3. Thiếu các hoạt động thể chất

Ít vận động được xem là nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng táo bón và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Một số nghiên cứu nhận thấy, ở người thường xuyên vận động, tập luyện ít bị táo bón hơn, nhất là ở người cao tuổi.

Tương tự, những người ngồi nhiều, dành nhiều thời gian trên giường cũng có thể gặp phải tình trạng này.

4. Tác dụng phụ của một số loại thuốc

Bệnh lý cũng có thể khởi phát khi sử dụng một số loại thuốc như:

• Thuốc chống trầm cảm ba vòng (amitriptyline, imipramine)
• Thuốc giảm đau gây nghiện opioid (codeine, oxycodone, hydromorphone)
• Thuốc chống co giật (phenytoin, carbamazepine)
• Thuốc chẹn kênh canxi thường được dùng để giảm nhịp tim, hạ huyết áp (diltiazem, nifedipine)
• Thuốc kháng axit chứa nhôm (Amphojel, Basaljel)
• Thuốc kháng axit chứa canxi như Tums
• Thuốc lợi tiểu (hydrochlorothiazide, furosemide)
• Thuốc bổ sung sắt thường được dùng ở người bị thiếu máu, sắt, phụ nữ mang thai

5. Hội chứng ruột kích thích

Người bị hội chứng ruột kích thích thường có nguy cơ bị táo bón cao hơn so với người bình thường. Người bệnh có thể gặp phải tình trạng táo bón dao động theo thời gian.

Ngoài táo bón, bệnh nhân còn có gặp một số triệu chứng như:

• Tiêu chảy, đi ngoài phân lỏng
• Đầy hơi chướng bụng
• Đau bụng
• Căng thẳng thường xuyên
• Thay đổi tần suất đại tiện cũng như tính chất của phân

6. Quá trình lão hóa tự nhiên

Số liệu thống kê nhận thấy, khoảng 40% người cao tuổi bị táo bón, trong đó có khoảng hơn 60% người cao tuổi. Có thể nhận thấy, khi cơ thể lão hóa, tỷ lệ mắc phải tình trạng này càng cao.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng táo bón ở người cao tuổi vẫn chưa được xác định cụ thể. Tuy nhiên các chuyên gia nhận thấy, khi cơ thể lão hóa sẽ cần nhiều thời gian để thức ăn đi qua hệ thống tiêu hóa. Bên cạnh đó, người cao tuổi cũng ít vận động, tập luyện nên có nguy cơ gặp phải tình trạng này cao hơn so với người trẻ.

Ngoài ra, bệnh lý cũng có thể xảy ra do tình trạng y tế, dùng thuốc điều trị bệnh, hấp thụ ít chất xơ cũng làm tăng nguy cơ gây khởi phát các triệu chứng bệnh lý.

7. Lạm dụng thuốc nhuận tràng

Thuốc nhuận tràng thường được dùng trong những trường hợp gặp khó khăn khi đại tiện. Thuốc có tác dụng cải thiện tình trạng táo bón, tuy nhiên việc dùng thuốc thường xuyên có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc và làm tăng nguy cơ bị táo bón nếu ngừng dùng thuốc.

Bên cạnh đó, lạm dụng thuốc nhuận tràng còn dẫn đến một số rủi ro như:

• Mất cân bằng điện giải
• Mất nước
• Tổn thương các cơ quan nội tạng

Ngoài ra, một số trường hợp nghiêm trọng có thể đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng của người bệnh. Do đó, nếu có ý định sử dụng thuốc nhuận tràng, bạn cần trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được hỗ trợ tốt nhất.

8. Các vấn đề về trực tràng

Theo các chuyên gia, một số tình trạng ở trực tràng có thể gây cản trở, hạn chế sự di chuyển của phân, từ đó làm tăng nguy cơ phát sinh bệnh lý.

Những vấn đề về trực tràng có thể gây táo bón, bao gồm:

• Thoát vị cơ
• Khối u/ ung thư
• Viêm túi thừa
• Có mô sẹo bên trong trực tràng
• Bệnh viêm ruột
• Hẹp đại trực tràng

9. Các điều kiện y tế khác

Một số điều kiện y tế khác có thể làm tăng nguy cơ phát sinh hoặc khiến các triệu chứng bệnh lý tiến triển nặng nề hơn. Cụ thể:

• Bệnh đa xơ, đột quỵ, bệnh parkinson, tắc ruột mãn tính, chấn thương tủy sống
• Tắc ruột là tình trạng xảy ra khi xuất hiện khối u chặn/ chèn ép một phần của hệ thống tiêu hóa
• Những tình trạng liên quan đến chất điện giải, nội tiết tố, chức năng thận như nhiễm độc đường tiết niệu, suy giáp, viêm đường tiểu, tăng calci huyết
• Bệnh celiac, viêm ruột và các tình trạng viêm nhiễm đường tiêu hóa khác
• Các phương pháp điều trị ung thư như thuốc giảm đau opioid, hóa trị

Có thể nhận thấy, thời gian và tần suất đại tiện ở mỗi người không giống nhau, tuy nhiên tình trạng táo bón xảy ra khi đi ngoài ít hơn 3 lần/ tuần. Nếu tình trạng này kéo dài trong vài tuần là táo bón mãn tính.

Dưới đây là một số biểu hiện thường gặp của bệnh lý:

• Đi ngoài ít hơn 3 lần/ tuần
• Phân khô cứng, vón cục
• Đau hậu môn hoặc căng thẳng đi đại tiện
• Cảm giác căng cứng bụng, đầy hơi, chướng bụng, ngay cả sau khi đi ngoài
• Có cảm giác tắc nghẽn ở trực tràng, phân không thể ra khỏi hậu môn
• Đôi khi cần dùng tay ấn bụng hoặc dùng ngón tay để đẩy phân ra ngoài.

Ngoài ra, trong một số trường hợp có thể gặp phải một số triệu chứng khác như:

• Đầy hơi, chướng bụng
• Đau, chuột rút ở bụng
• Chán ăn
• Buồn nôn