Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
La hán quả là vị thuốc được nhiều người biết đến với công dụng làm mát, thanh nhiệt, giải độc, nhuận tràng… và chủ trị các bệnh như táo bón, ho khan, ho có đờm, viêm họng, viêm phế quan, hỗ trợ tăng cường chức năng gan thận, điều trị ung thư cùng nhiều lợi ích khác tốt cho sức khỏe.
Tổng quan về dược liệu la hán quả
- Tên gọi khác: Quả mộc miết, quả la hán, giải khổ qua
- Tên khoa học: Momordica grosvenori Swingle
- Họ: Bầu bí
1. Đặc điểm, hình dạng nhận biết
- La hán quả là loại cây thân leo, mềm và yếu nhưng lại sinh trưởng dài ra rất nhanh. Cây có chiều dài trung bình từ 3 – 5m hoặc hơn nếu bám vào những khoảng không gian rộng như tường rào, hàng rào hay các loại cây khác.
- Phần lá của cây có hình trái tim hẹp về phía cuối và có chiều dài khoảng 10 – 20cm, rộng từ 3.5 – 12cm. Bên trên có màu xanh lục, bên dưới có màu xanh nhạt hơn và được bao bọc bởi lớp lông nhung.
- Hoa có màu vàng nhạt, có 5 cánh hoa mọc từ quả ra. Hoa sẽ rụng đi khi quả lớn dần lên.
- Quả có hình tròn hơi thon dài với đường kính từ 5 – 8cm. Khi quả còn sống có màu xanh lục, khi quả già và chín chuyển sang màu nâu tím sẫm hoặc nâu vàng. Bề mặt quả nhẵn bóng và được phủ bởi một lớp lông nhung ngắn.
- Loại quả của cây này khi chín sẽ rất dễ vỡ do vỏ giòn, bên trong xốp nhẹ, ruột quả có màu trắng vàng. Cùi qua bên trong có thể dùng để ăn được, còn vỏ tận dụng để pha trà uống.
- Do la hán quả có vị ngọt thanh nên trà cũng rất dễ uống, sử dụng thường xuyên rất tốt cho sức khỏe, hỗ trợ chữa trị nhiều căn bệnh khác nhau.
Một số hình ảnh về cây la hán quả
2. Nguồn gốc và phân bố la hán quả
La hán quả có nguồn gốc từ miền Bắc Thái Lan và miền Nam Trung Quốc như Quảng Tây, Quế Lâm, Trung Quốc từ thế kỷ thứ 13. Cái tên la hán quả bắt nguồn từ môn phái Thiếu Lâm tự, các đại sư của môn phái thường sử dụng loại quả này để nấu nước uống nhằm tăng cường sức khỏe, cải thiện sự dẻo dai, khỏe mạnh và kéo dài tuổi thọ.
Vì vậy, từ đó trong dân gian lan truyền về công dụng của loại quả này và gọi tên là la hán quả tức là sức mạnh phi thường của các vị La Hán. Nhờ đó mà loại cây này ngày càng được nhân giống rộng rãi ở khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là các quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam.
3. Thu hái – Sơ chế – Bảo quản
- Đối với cây la hán quả thì quả chính là bộ phận duy nhất được sử dụng để bào chế thành dược liệu. Thông thường, thời điểm thích hợp nhất để thu hoạch quả là từ tháng 7 – 9 hàng năm. Khi thu hoạch chỉ cần chú ý lắc quả và nghe tiếng kêu lộc cộc bên trong là có thể hái được.
- Quả sau khi được hái về, rửa sạch sẽ được đem đi phơi hoặc sấy khô. Cách này sẽ giúp dược liệu giữ được trọn vẹn dưỡng chất mà vẫn có thê giữ được lâu, không dễ bị hư hỏng như dược liệu tươi.
- Sau khi hoàn thành bước sơ chế, hãy cho dược liệu vào trong hũ thủy tinh hoặc túi kín và bảo quản ở nơi thoáng mát để tránh ẩm mốc và mối mọt gây hư hại.
4. Thành phần dinh dưỡng
La hán được xếp vào nhóm một trong những loại dược liệu hàng đầu về các lợi ích tốt cho sức khỏe. Tất cả là nhờ việc chứa các thành phần dinh dưỡng sau đây:
- Hàm lượng cao đường hữu cơ gồm glucose và fructose
- Acid béo tự nhiên chiếm tỷ lệ 41% có tác dụng thúc đẩy quá trình chuyển hóa và trao đổi chất diễn ra trong cơ thể được thuận lợi hơn.
- Vitamin C, 8 – 13% protein thực vật và hợp chất protein monogrosvin.
- Niken, mangan, kẽm, sắt, thiếc cùng nhiều các nguyên tố vi lượng khác tốt có lợi cho sức khỏe.
Quả la hán có tác dụng gì? Giải đáp từ chuyên gia
Theo Y học cổ truyền
Quả la hán uống có tác dụng gì? Uống quả la hán có tốt không?” là những câu hỏi nhận được sự quan tâm của rất nhiều người. Theo các tài liệu Đông y cho thấy la hán quả có vị ngọt thanh, tính mát và không chứa độc tố gây hại khi được dung nạp vào đại trường và 2 kinh phế, tỳ. Chính vì vậy, loại dược liệu này được sử dụng nhằm mục đích thanh nhiệt, nhuận trường, giải độc, lương huyết và tiêu đờm, giảm ho…
Cụ thể trong y học cổ truyền, sử dụng la hán quả chủ trị các bệnh lý như:
- Đàm hỏa nội kết
- Quả la hán chữa bệnh gì? Đại tiện bí kết
- Nóng trong người, tiểu rắt
- Chữa trị hỏa ho, ho phế nhiệt, hoa gà
- Huyết táo
- Viêm amidan, viêm họng
- Quả la hán ngâm rượu chữa viêm phế quản cấp – mạn
- Công dụng của quả la hán là trị bệnh về dị ứng
- Bệnh lao phổi
- Quả la hán chữa mất ngủ
- Tác dụng của quả la hán trị mụn
Xem thêm: Cây An Xoa: Công Dụng Và Các Bài Thuốc Chữa Bệnh Hiệu Quả
Theo Y học hiện đại
Song song đó, cũng có rất nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại về la hán quả và kết quả ghi nhận loại dược liệu này đem lại nhiều lợi ích cực kỳ tốt cho sức khỏe như:
- Có đặc tính kháng viêm, chống khuẩn, chống oxy hóa
Kết quả nghiên cứu cho thấy trong la hán quả có chứa hoạt chất mogrosid, đây là hoạt chất giúp tạo nên vị ngọt đặc trưng của loại quả này. Không những vậy, chất này còn có tác dụng chống oxy hóa cực mạnh, hỗ trợ chức năng kháng viêm, chống khuẩn tự nhiên ngăn ngừa các tác nhân gây bệnh, làm chậm quá trình lão hóa và bảo vệ sự tồn tại khỏe mạnh của các tế bào trong cơ thể.
- Quả la hán có tác dụng gì cho sức khỏe? Điều trị bệnh tiểu đường
Như đã nói, vị ngọt của la hán được tạo nên từ hoạt chất mogrosid. Đây là vị ngọt tự nhiên đặc trưng của thực vật và hoàn toàn không làm tăng lượng đường trong máu. Vì vậy, la hán cực kỳ thích hợp dành cho những người yêu thích vị ngọt thanh nhưng đang trong điều trị bệnh tiểu đường.
Tuy nhiên, chỉ nên sử dụng la hán dạng dược liệu và tránh sử dụng những sản phẩm thức ăn hay đồ uống từ loại quả này vì để bảo quản đóng hộp sẽ có chứa thêm các thành phần khác như carbonate và calo không tốt cho người bệnh tiểu đường. Vì vậy, trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào bạn nên hết sức cân nhắc trước khi sử dụng.
- Hỗ trợ giảm cân
Trong la hán quả tự nhiên hoặc dạng dược liệu sấy khô hoàn toàn không chứa thành phần carbs hoặc calo nên không sẽ không làm dư thừa năng lượng, nguyên nhân gây thừa cân béo phì. Chính vì vậy những người muốn có thân hình đẹp, kiểm soát cân nặng như mong muốn hoàn toàn có thể sử dụng la hán quả thay thế cho đường được dùng hằng ngày.
- Hỗ trợ cải thiện sức khỏe tim mạch, bảo vệ chức năng gan
Nhờ khả năng ngăn ngừa quá trình oxy hóa cholesterol của la hán quả giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính như đột quỵ, bệnh tim, xơ vữa động mạch…
Các nhà khoa học cũng đã chứng minh rằng hoạt chất mogrosid trong la hán quả còn có khả năng phá vỡ cấu trúc các cholesterol xấu để bảo vệ chức năng gan khỏi những tổn thương do quá trình oxy hóa thông qua cơ chế kích thích cơ thể sản sinh ra các enzyme có tác dụng chống oxy hóa gan.
- Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư
Hàm lượng cao chất chống oxy hóa trong la hán quả còn có khả năng ức chế sự tăng sinh và phát triển của các khối u, ức chế sự lan rộng của các tế bào ung thư ác tính. Vì vậy, hãy thêm loại quả này vào thực đơn ăn uống hằng ngày nếu đang điều trị bệnh ung thư nhé.
- Ngăn ngừa dị ứng
Hầu hết các hoạt chất trong la hán quả đều rất lành tính và có khả năng chống histamine – đây là hoạt chất được phóng thích khi cơ thể tiếp xúc với các tác nhân dị ứng. Từ đó giúp ngăn ngừa hoặc làm giảm bớt các triệu chứng dị ứng như ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ khó chịu trên da… và đặc biệt có nhiệm vụ quan trọng trong việc hỗ trợ làm giảm các cơn hen suyễn.
- Thanh nhiệt, làm mát, ngăn ngừa táo bón
Sử dụng la hán quả thường xuyên bằng cách nấu lấy nước uống còn có tác dụng thanh nhiệt, làm mát cơ thể, đặc biệt tốt khi bị nóng trong người và táo bón. Bên cạnh đó, la hán quả vốn có tính hàn giúp làm mát máu, hỗ trợ làm sạch đường ruột, kích thích hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru, nhờ đó ăn uống ngon miệng.
- Cung cấp năng lượng, phục hồi sức khỏe
Với hàm lượng đường tự nhiên không những không gây hại cho sức khỏe mà còn cung cấp nguồn năng lượng dồi dào duy trì các hoạt động trong ngày. Không những vậy, sau những hoạt động tiêu hao nhiều năng lượng như lao động hay tập thể dục chỉ cần uống nước la hán sẽ giúp xua tan nhanh mệt mỏi, lấy lại tinh thần.
- Làm đẹp da, nuôi dưỡng mái tóc
Không chỉ đem lại những lợi ích tích cực về sức khỏe, la hán còn được nhiều người sử dụng nhằm mục đích làm đẹp da và tóc. Tất cả là nhờ hàm lượng cao các vitamin và khoáng chất giúp da dẻ mịn màng, tóc óng mượt đầy sức sống.
- Kéo dài tuổi thọ
Những lợi ích do la hán đem lại không chỉ đơn thuần là hỗ trợ điều trị bệnh, cải thiện sức khỏe mà nó còn giúp kéo dài tuổi thọ nếu bạn duy trì sử dụng với liều lượng vừa phải trong nhiều năm liền.
Liều dùng – Cách sử dụng
- Nên sử dụng la hán quả nấu nước uống hoặc kết hợp với các dược liệu khác để sắc lấy nước thuốc uống hỗ trợ điều trị bệnh.
- Liều dùng do thầy thuốc khuyến cáo là từ 9 – 15g đối với quả khô. Nếu muốn tăng hay giảm liều nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn liều dùng phù hợp.
Gợi ý một số bài thuốc Đông y dùng la hán quả chữa bệnh
Sự kết hợp giữa la hán quả và một số loại thảo dược chữa bệnh khác đem lại hiệu quả gấp nhiều lần. Dưới đây là chia sẻ của Viện Y Dược Cổ Truyền Dân Tộc về một số bài thuốc chữa bệnh hiệu quả được nhiều người áp dụng, bạn có thể tham khảo và hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi áp dụng để đạt hiệu quả rõ rệt.
1. Bài thuốc chữa trị dị ứng, bệnh ho gà
Cách pha quả la hán trị dị ứng, bệnh ho gà
- Chuẩn bị 1 quả la hán và 1 quả mứt hồng
- Đập cả 2 quả này cho vỡ thành từng vụn nhỏ, sau đó cho vào siêu thuốc. Đổ vào 500ml nước và đun trên lửa nhỏ.
- Đợi đến khi nước thuốc cạn xuống còn khoảng một nửa thì tắt bếp.
- Chắt lấy phần nước thuốc trong, nên lược qua rây để tránh lẫn cặn của dược liệu.
- Nấu 1 thang thuốc và chia làm 2 phần uống hết trong ngày.
2. Bài thuốc chữa bệnh lao
Cách nấu quả la hán chữa lao
- Chuẩn bị 1 la hán quả và một ít thịt heo xay nhuyễn
- Rửa sạch và cắt nhỏ quả thành từng miếng vừa ăn.
- Phi thơm tỏi, cho thịt heo vào xào săn lại, cho tiếp quả vào xào.
- Nêm nếm gia vị sao cho vừa ăn, đổ vào 3 chén nước, đợi cho nước sôi lên thì cho hành, ngò vào rồi tắt bếp.
- Cho ra tô và ăn với cơm nóng để đạt hiệu quả tốt nhất.
3. Bài thuốc chữa bệnh ho, cảm mạo, viêm phế quản
Cách nấu nước quả la hán như sau:
- Chuẩn bị 10g hạnh nhân tươi và 1 la hán quả.
- Đập quả vỡ ra thành các vụn nhỏ, cho vào siêu thuốc cùng hạnh nhân, đổ vào 1 lít nước và nấu khoảng 25 phút để các dược chất tiết ra hết thì tắt bếp.
- Lọc lấy phần nước thuốc trong, bỏ bã và chia làm 3 phần bằng nhau uống hết trong ngày.
4. Bài thuốc chữa bệnh lao phổi
Cách sử dụng quả la hán chữa bệnh lao phổi
- Chuẩn bị 1 quả la hán, 10g xuyên bối mẫu và một ít đường mật.
- Đập nát la hán cho vào siêu thuốc, cho cả xuyên bối mẫu và đường mật vào.
- Sắc thuốc cùng với 500ml nước trên lửa nhỏ trong vòng 30 phút thì tắt bếp.
- Mỗi ngày chỉ nấu 1 thang thuốc và chia làm 2 lần uống mỗi ngày.
5. Chữa viêm họng, khàn tiếng, táo bón, nóng trong người
Cách thực hiện
- Dùng 1 – 2 quả la hán đập dập và hãm với nước sôi như pha trà để uống.
- Có thể sử dụng hằng ngày cho đến khi các triệu chứng bệnh thuyên giảm rõ rệt.
6. Hỗ trợ chữa trị tiểu đường
Cách dùng quả la hán trị tiểu đường
- Dùng 2 – 3 quả, rửa sạch và đập thành từng miếng nhỏ.
- Cho vào nồi nấu với một ít nước đến khi nước cô đặc lại thì tắt bếp.
- Đợi cho nguội bớt cho vào hũ thủy tinh bảo quản.
- Sử dụng nước này thay cho đường trong chế biến thức ăn hay các loại thức uống để tạo vị ngọt tự nhiên tốt cho sức khỏe.
Bên cạnh các bài thuốc, bạn cũng có thể chế biến một số loại thức uống ngon từ la hán sau:
- Trà sâm la hán quả bí đao: Trong những ngày hè nóng bức, uống một ly trà sâm la hán quả bí đao không chỉ giúp làm mát, thanh nhiệt cơ thê mà còn tăng cường sức khoẻ, nâng cao hệ miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh.
- Nước sâm hoa cúc: Dùng 3 quả la hán và 25g hoa cúc khô. Đập dập la hán cho vào nồi đun sôi trên lửa nhỏ khoảng 30 phút, khi nước chuyển sang màu nâu cánh gián thì cho hoa cúc vào nấu thêm 10 phút nữa thì tắt bếp. Lọc qua rây để lấy phần nước trong, cho vào chai bảo quản trong tủ lạnh để giữ được lâu và uống ngon hơn.
- Rượu hoa mộc quế: Đây cũng là một cách sử dụng la hán quả hay, tốt cho sức khỏe được nhiều người áp dụng. Cách làm như sau: hoa mộc tươi rửa sạch, đem đi phơi gió qua đêm. Trộn đều hoa mộc với 60g đường cho vào hũ thủy tinh đậy kín nắp. Ủ liên tục trong vòng 2 ngày 2 đêm cho nước đường kẹo lại. Đổ hỗn hợp này vào bình thủy tinh to, tiếp tục cho vào 100g la hán quả, 100g táo đỏ, 2 củ tây dương sâm, 100g đường phèn và 1.5 lít rượu trắng 40 độ. Đậy kín nắp lại và ủ rượu 1 – 5 năm là có thể lấy ra sử dụng.
Lưu ý khi sử dụng dược liệu la hán quả
La hán quả rất tốt cho sức khỏe là điều chắc chắn không thể phủ nhận, tuy nhiên điều đó chỉ đúng khi bạn sử dụng đúng cách. Vì vậy, trong quá trình sử dụng hãy lưu ý một số điều sau đây:
- Chỉ sử dụng những loại quả tươi, vừa chín tới là tốt nhất. Nếu bổ quả ra thấy phần ruột bên trong đã khô lại hoặc có mối mọt thì không nên sử dụng.
- La hán quả sau khi được sấy khô thường có mùi hăng như mùi mốc, tuy nhiên đây là tình trạng bình thường. Tốt nhất khi mua bạn nên xem xét cẩn thận hạn sử dụng.
- Bảo quản dược liệu ở nơi khô ráo, thoáng mát để tránh mối mọt hoặc ẩm mốc.
- Việc kết hợp la hán quả với bất kỳ dược liệu nào khác trong các bài thuốc chữa bệnh cần tuân theo sự chỉ định của bác sĩ để tránh gây ra tác dụng phụ ngoài ý muốn.
- Những người có cơ địa thể hàn không nên sử dụng quá nhiều để tránh phản tác dụng. Ngoài ra, những người đang bị tiêu chảy, cảm lạnh, nhiễm hàn… hoặc có cơ địa nhạy cảm dị ứng với bất kỳ thành phần nào trong la hán quả cũng cần tránh sử dụng.
Một số câu hỏi liên quan đến quá trình sử dụng quả la hán
Ngoài những câu hỏi về tác dụng và các bài thuốc chữa bệnh từ quả la hán, dưới đây là một số vấn đề liên quan đến quá trình sử dụng loại quả này.
- Uống nước quả la hán hàng ngày có tốt không?
Với các công dụng tuyệt vời mang đến cho sức khỏe, nước nấu từ quả la hán được chuyên gia sức khỏe khuyến nghị sử dụng mỗi ngày. Tuy nhiên, không nên lạm dụng quả la hán bởi có thể gây nên nhiều tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe. Mức độ hợp lý nhất là 1 – 2 quả/ngày, đem pha cùng 1.5 – 2 lít nước là vừa đủ.
- Huyết áp cao có uống được quả la hán không?
Quả la hán có vị ngọt tự nhiên, không chứa quá nhiều đường. Đồng thời, thành phần quả có các hoạt chất chống oxy hóa, thanh nhiệt, mát gan,… nên cải thiện nhiều vấn đề sức khỏe, trong đó có bệnh cao huyết áp. Vậy nên, đây là loại nước được khuyến khích bổ sung mỗi ngày cho người bị cao huyết áp.
- Huyết áp thấp có uống được quả la hán không?
Quả la hán có vị ngọt, tính mát, không phù hợp cho những người bị bệnh huyết áp thấp, đường huyết thấp, tay chân lạnh, lạnh bụng, hay bị choáng váng khi đứng lên ngồi xuống.
- Trẻ em có uống được nước quả la hán không?
Trẻ em có thể uống được nước từ quả la hán, giúp hỗ trợ điều trị các bệnh như ho gà, viêm họng, nóng trong, lao phổi,… Tuy nhiên, tốt nhất nên sử dụng cho trẻ từ 2 tuổi trở lên, đồng thời sử dụng với mức độ hợp lý, tránh lạm dụng quá nhiều sẽ phản tác dụng gây hại cho sức khỏe.
- Uống quả la hán có giảm cân không?
Uống nước la hán có thể hỗ trợ giảm cân. Bởi loại quả này có vị ngọt tự nhiên, lại chứa lượng calo rất thấp. Bên cạnh đó, hàm lượng lớn vitamin và khoáng chất trong loại nước này giúp cơ thể hạn chế cơn đói. Đồng thời, uống nước mỗi ngày sẽ có thể thanh lọc cơ thể, đào thải mỡ thừa và các chất độc hại khỏi cơ thể.
- Bầu có uống được quả la hán không?
Bà bầu, đặc biệt là bầu 3 tháng đầu uống la hán quả được không? Chuyên gia cho biết, bà bầu có thể sử dụng được quả la hán. Nhờ có chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa nên nước quả la hán hỗ trợ rất tốt cho sự phát triển các cơ quan của thai nhi.
Trên đây là một số kiến thức cơ bản về dược liệu la hán quả cũng như cách sử dụng có lợi và an toàn đối với sức khỏe. Để dược liệu phát huy hiệu quả tốt nhất, bạn nên kết hợp với chế độ ăn uống, sinh hoạt và kiêng cữ khoa học, phù hợp với từng loại bệnh và thể trạng sức khỏe.
Tham khảo thêm:
![Saffron [Nhụy hoa nghệ tây] - Công dụng, cách dùng, giá bán chi tiết và địa chỉ mua uy tín](https://vienyduocdantoc.com/wp-content/uploads/2021/06/saffron-nhuy-hoa-nghe-tay-360x240.jpg)
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!