Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi
Đẳng sâm là dược liệu quý thường được dùng để chữa bệnh viêm phế quản, suy nhược cơ thể, ho lâu ngày và một số chứng bệnh do khí huyết hư suy. Nhờ vào dược tính và công năng đa dạng cũng như chi phí thấp, vị thuốc này còn được sử dụng thay thế cho nhân sâm trong một số bài thuốc bổ khí.
Mô tả dược liệu đẳng sâm
1. Tên gọi, phân nhóm
- Tên gọi khác: Đảng sâm, Lộ đảng sâm, Bạch đảng sâm, Đông đảm sâm, Tây đảng sâm, Điều đảng sâm
- Tên khoa học: Codonopsis pilosula
- Họ: Hoa chuông – Campanulaceae
2. Đặc điểm thực vật
Đảng sâm là loài cây thân thảo, mọc leo bằng thân quấn, sống lâu năm. Thân có màu tím sẫm, ngọn cây không có lông, riêng các phần khác có lông thưa, Loại cây này thường mọc bò trên mặt đất, mọc leo trên những cây lớn.
Lá mọc cách, phiến tròn hoặc hình trứng, có màu xanh hơi ngả vàng, mép nguyên. Mặt dưới của lá có màu trắng, nhẵn bóng hoặc lông rải rác. Hoa có màu xanh nhạt, mọc ở nách lá, hình chuông và có 5 cánh. Lúc sắp rụng, hoa chuyển thành màu vàng, có 5 thuỳ và 5 nhuỵ.
Quả hình chùy tròn, đầu ngắn, nứt ra khi chín, bên trong có nhiều hạt nhẵn bóng màu nâu. Rễ cây hình trụ, phát triển, có đường kính từ 1.5 – 2cm. Khi tươi có màu trắng và chuyển thành màu vàng sau khi phơi khô. Đây là bộ phận dùng để làm dược liệu.
3. Phân bố
Đẳng sâm có nguồn gốc từ Trung Quốc, mọc nhiều ở các tỉnh như Vân Nam, Thiểm Tây, Tứ Xuyên, Cam Túc, Liêu Ninh, Hắc Long Giang, Ninh Hạ, Thanh Hải, Hồ Bắc, Hà Nam,…
Khoảng năm 1961 – 1985, vị thuốc này được tìm thấy ở 14 tỉnh thành miền núi phía Bắc và Tây Nguyên. Cụ thể như Lâm Đồng, Quảng Nam, Đà Nẵng, Cao Bằng, Kon Tum, Lạng Sơn, Lào Cai, Lai Châu, Sơn La,…
4. Bộ phận dùng
Rễ của cây đẳng sâm có chứa lượng lớn dược tính nên được thu hái để làm thuốc chữa bệnh.
5. Thu hái – sơ chế
Dược liệu được thu hái vào mùa Đông đến mùa Xuân năm sau, vào thời điểm lá cây chuyển màu vàng và bắt đầu rụng. Do đó, mùa thu hoạch vào mùa lá rụng, khi cây chưa đâm chồi vì khi đó rễ củ có dược tính cao nhất.
Rễ đảng sâm rất dài nên người thu hoạch cần đào sâu ít nhất 0.7m để tránh tổn thương rễ củ. Đem về rửa sạch để loại bỏ đất cát rồi phân loại rễ (có 5 loại). Sau đó bó lại, phơi lên giàn đến khi rễ khô cứng, bẻ không gãy là đạt chuẩn.
Có 2 cách sơ chế dược liệu phổ biến:
- Theo kinh nghiệm Trung Quốc: Dược liệu sau khi thu hái về, phơi âm can cho vỏ dính vào thịt. Mỗi lần dùng, đem sao với cám hoặc đất hoàng thổ để đẳng sâm chuyển thành màu vàng.
- Theo kinh nghiệm Việt Nam: Rễ củ mới hái đem về rửa sạch, ủ với nước trong 1 đêm để mềm ra. Sau đó bào mỏng, tẩm với nước gừng rồi đem đi sao để dùng dần.
6. Phân loại dược liệu đảng sâm
Tuỳ thuộc vào chất lượng, dược liệu được chia thành các loại sau:
- Đông đẳng sâm: Vỏ màu vàng xám hoặc nâu xám, thịt có màu trắng ngà, vân tròn, đường kính khoảng 10mm. Chất khô, đầu và đuôi tròn, ít nếp nhăn, không có dầu tiết. Đặc điểm của Đông đảng sâm là gần như không bị sâu mọt hay biến chất.
- Tây đẳng sâm: Vị thuốc có màu vàng hoặc màu xám, vân tròn dạng phóng xạ, thịt bên trong màu xám vàng, đường kính 13mm. Chất khô, đuôi và đầu tròn, không bị mối mọt hay mốc.
- Lộ đẳng sâm: Vỏ ngoài có màu vàng xám hoặc màu vàng, thịt màu vàng hoặc nâu, không có vân, rễ khô và dài.
- Điều đẳng sâm: Dược liệu có vỏ khô, màu vàng, thịt màu trắng đục hoặc vàng trắng, đường kính từ 12mm, rễ khô và có hình trụ tròn. Điều đẳng sâm không bị mối mọt, biến chất và không có dầu tiết ra.
- Bạch đẳng sâm: Đặc điểm của vị thuốc này là hình dáng rễ không đều, cứng, khô. Vỏ ngoài có màu vàng xám hoặc trắng vàng, đường kính từ 10mm trở lên.
7. Thành phần hoá học
Dược liệu đẳng sâm chứa các thành phần hoá học đa dạng như inulin, glucose, alkaloid, choline, fructose, sucrose, tangshenoside, đường, tinh bột, saponin,…
8. Bảo quản
Dược liệu sao khi bào chế cần bảo quản ở nơi thoáng mát, tránh ẩm ướt. Nếu lâu không dùng, nên thường xuyên sấy hơi diêm sinh để tránh mối mọt.
Tác dụng của dược liệu đẳng sâm theo Đông y
1. Tính vị – Quy kinh
- Tính bình, vị ngọt, không có độc
- Quy vào kinh Tỳ, Phế
2. Tác dụng
Theo Đông y, vị thuốc đảng sâm có tác dụng ích khí, sinh tân chỉ khái, bổ trung, dưỡng huyết, thanh phế. Thường được dùng trong chữa trị các chứng bệnh sau:
- Tỳ vị hư yếu, khí huyết đều suy có các biểu hiện như tiêu chảy mãn tính, thoát giang, cơ thể suy nhược, ăn uống kém, không có sức.
- Chữa thiếu máu mãn tính, bệnh bạch huyết, bệnh ở tụy tạng
- Trị trường vị trung lãnh, khí suyễn, hư lao, mồ hôi tự ra
- Băng huyết và một số chứng bệnh thai sản
3. Liều lượng – Cách dùng
Dược liệu được dùng nhiều trong các bài thuốc thang và hoàn toàn. Bên cạnh đó, đẳng sâm còn được sử dụng để chế biến các món ăn, ngâm rượu, pha trà uống để giúp bồi bổ sức khỏe cũng như hỗ trợ điều trị một số chứng bệnh thường gặp. Liều dùng khuyến cáo từ 6 – 30g/ ngày.
Tác dụng đảng sâm theo y học hiện đại
Vị thuốc đẳng sâm cũng được được nghiên cứu thông qua nhiều thực hiện lâm sàng. Hiện nay, dược liệu này đã được khoa học công nhận một số tác dụng như:
Tác dụng cải thiện sức khỏe
Trong một số nghiên cứu, dược liệu có tác dụng tăng cường miễn dịch, nâng cao sức khoẻ tương tự như nhân sâm nhưng yếu hơn. Thực hiện trên chuột và súc vật nhận thấy, đảng sâm có thể tăng khả năng thích nghi của súc vật đối với môi trường, điều hoà hoạt động của vỏ não, chống mệt mỏi,…
Bên cạnh đó, theo kinh nghiệm y học cổ truyền, vị thuốc này có tác dụng tốt trong các bài thuốc bổ khí huyết. Do đó, đảng sâm được dùng để sản xuất một số sản phẩm giúp cải thiện sức khỏe, điều trị suy nhược ở người cao tuổi.
Ngăn ngừa loét niêm mạc đường tiêu hoá
Các thực nghiệm trên súc vật vị loét bao tử với 4 loại hình (loét do thắt môn vị, loét bằng axit acetic, loét do kích thích và gây viêm) đều nhận thấy, dược liệu có khả năng bảo vệ lớp niêm mạc, đồng thời phòng ngừa viêm loét rõ rệt.
Tác dụng điều hoà huyết áp
Thực nghiệm trên chó, mèo, thỏ nhận thấy, cao lỏng, chiết xuất cồn từ dược liệu đảng sâm có tác dụng hạ huyết áp trong thời gian ngắn, tăng tuần hoàn máu đến nội tạng, não bộ, chi dưới và tăng cường độ co bóp của tim.
Tuy nhiên, vị thuốc còn có tác dụng nâng áp khi bị choáng, hạ huyết áp quá mức do mất máu. Tác dụng nâng áp của đẳng sâm được đánh giá cao hơn so với nhân sâm và cam thảo. Do đó, dược liệu có khả năng điều hoà huyết áp trong trường hợp huyết áp thấp và cao huyết áp.
Tác dụng tạo máu
Dược liệu được minh chứng có khả năng làm tăng số lượng hồng cầu trong máu, giảm số lượng tế bào lâm ba và bạch cầu. Do đó, vị thuốc đảng sâm được dùng trong các trường hợp huyết hư. Hiện nay, công dụng bổ huyết của dược liệu còn được chứng minh thông qua các thực nghiệm và được ứng dụng phổ biến trên lâm sàng.
Một số tác dụng khác
Bên cạnh đó, đẳng sâm còn có một số tác dụng khác như:
- Ức chế thần kinh, làm giảm cảm giác buồn ngủ
- Tăng cường miễn dịch của cơ thể
- Kháng viêm, giảm ho
- Kháng khuẩn (hiệu quả trên trực khuẩn lao, tụ cầu vàng, phó trực khuẩn đại tràng, trực khuẩn bạch hầu,…)
- Tăng tiết sữa mẹ
Hướng dẫn cách ngâm rượu đẳng sâm
Dược liệu đẳng sâm thường được dùng để ngâm rượu. Rượu đẳng sâm có tác dụng bồi bổ sức khỏe, tăng cường đề kháng. Bên cạnh đó, dùng rượu đúng cách còn hỗ trợ điều trị chứng mệt mỏi, suy nhược cơ thể, cải thiện tiêu hoá,… Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả, bạn cần ngâm rượu đúng cách.
Cách ngâm rượu đảng sâm tươi
Chuẩn bị:
- Đảng sâm tươi 1kg
- 3 lít rượu gạo 40 độ
- Chuẩn bị bình thuỷ tinh để ngâm rượu, tránh sử dụng bình sành hoặc nhựa
Thực hiện:
- Ngâm rửa sạch dược liệu để loại bỏ tạp chất, đất cát và loại bỏ bớt nhựa của dược liệu
- Sau khi để ráo nước thì cho đảng sâm vào bình thuỷ tinh và đổ rượu vào, đậy kín nắp, bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.
- Sau 3 tháng là có thể dùng, mỗi lần uống 1 chén nhỏ, ngày uống 2 lần
Cách ngâm rượu đẳng sâm khô
Chuẩn bị:
- Đảng sâm khô 1kg
- Rượu gạo 40 độ 5 lít
- Chuẩn bị bình thuỷ tinh có nắp đậy để ngâm
Thực hiện:
- Dược liệu sau khi rửa sạch thì mang đi sao vàng để tăng độ thơm cho rượu ngâm
- Sau khi nguội thì cho đảng sâm vào bình và đổ rượu vào
- Ngâm trong vòng 1 tháng thì có thể sử dụng. Mỗi lần dùng 1 chén nhỏ, ngày uống 2 lần
Một số bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu đẳng sâm
Trong Đông y có nhiều bài thuốc chữa bệnh từ vị thuốc đảng sâm an toàn và lành tính. Theo đó, dược liệu thường dùng để chữa tỳ vị hư yếu, viêm phế quản mãn tính, suy nhược thần kinh, huyết áp thấp, xuất huyết tử cung,…
Bài thuốc chữa tỳ vị hư yếu, nổi nhọt ở miệng:
- Chuẩn bị: Phục linh 4g, bạch thược 2.8g, đảng sâm 8g, cam thảo 2g, chích kỳ 8g
- Thực hiện: Các dược liệu sau khi rửa sạch thì cho vào ấm cùng với nước và sắc uống. Mỗi ngày dùng 1 thang đến khi bệnh thuyên giảm.
Bài thuốc chữa lao phổi, viêm phế quản mãn tính:
- Chuẩn bị: Hạnh nhân, hồ ma nhân, tỳ bà diệp nướng mật mỗi vị 6g, mạch môn, thạch cao, đẳng sâm, tang diệp mỗi vị 12g
- Thực hiện: Cho thạch cao vào ấm cùng với nước sắc trước để làm giảm lượng độc tính. Kế đến cho các dược liệu còn lại vào sắc lấy nước uống. Chia nước thuốc thành 3 lần và uống hết trong ngày.
Bài thuốc chữa suy nhược thần kinh:
- Chuẩn bị: Đẳng sâm, mạch môn mỗi vị 12g, ngũ vị tử 8g
- Thực hiện: Các dược liệu đem sắc lấy nước uống. Mỗi ngày dùng 1 thang
Bài thuốc chữa chứng lở miệng ở trẻ nhỏ:
- Chuẩn bị: Đẳng sâm 40g, hoàng bá 20g
- Thực hiện: Các dược liệu đem tán bột mịn. Mỗi lần lấy một ít bột thoa lên vùng bị lở loét, ngày thực hiện vài lần. Áp dụng liên tục từ 3 – 5 ngày sẽ thấy vết thương liền lại.
Bài thuốc chữa huyết áp thấp:
- Chuẩn bị: Nhục quế 10g, đại táo 10 quả, hoàng tinh 12g, đẳng sâm, cam thảo mỗi vị 6g.
- Thực hiện: Các vị thuốc đem đi sắc lấy nước uống. Mỗi ngày dùng 1 thang
Bài thuốc chữa huyết áp cao ở người mắc bệnh tim:
- Chuẩn bị: Sinh địa, đương quy, đẳng sâm mỗi vị 10g, trắc bá tử, vỏ con trai (dùng vỏ của loại trai cho ngọc), phục linh mỗi vị 16g, táo, mộc hương, hoàng liên mỗi vị 6g
- Thực hiện: Các dược liệu cho vào ấm cùng với 800ml nước sắc đặc. Chia nước thuốc thành 3 lần và uống hết trong ngày. Áp dụng bài thuốc liên tục trong vòng 2 – 2.5 tháng để cảm nhận hiệu quả rõ rệt.
Bài thuốc chữa chứng suy nhược cơ thể, ho lâu ngày không khỏi, hư lao:
- Chuẩn bị: Đẳng sâm 16g, cam thảo 2g, xa tiền tử, ý dĩ nhân, khoản đông hoa mỗi vị 6g, hoài sơn (củ mài) 12g
- Thực hiện: Các vị thuốc mang đi sắc đặc lấy nước, chia thành 3 lần và uống hết trong ngày
Bài thuốc chữa chứng xuất huyết tử cung:
- Chuẩn bị: Đảng sâm từ 30 – 60g
- Thực hiện: Dược liệu mang đi sắc đặc, chắt lấy phần nước chia thành 2 lần uống trong ngày. Mỗi ngày dùng 1 tháng, áp dụng liên tục 5 ngày trong thời gian hành kinh để giúp giảm lượng máu bài tiết.
Bài thuốc chữa chứng đau lưng mỏi gối, cơ thể mệt mỏi do thận hư suy, tiểu dắt:
- Chuẩn bị: Đảng sâm 16g, huyết giác 1.2g, tiểu hồi 6g, cáp giới 6g, trần bì 0.8g, rượu trắng 250ml
- Thực hiện: Các dược liệu cho vào bình ngâm rượu khoảng 7 – 10 ngày là có thể dùng. Trước khi ngủ, uống 1 ly nhỏ, áp dụng đều đặn đến khi bệnh thuyên giảm hẳn.
Bài thuốc chữa chứng đại tiện lỏng, ăn uống không ngon, cơ thể mệt mỏi:
- Chuẩn bị: Đương quy, ba kích, bạch truật (sao) mỗi vị 12g, đảng sâm 20 – 40g
- Thực hiện: Đem tán bột mịn, trộn với mật làm thành hoàn hoặc sắc uống. Mỗi ngày dùng từ 12 – 20g.
Bài thuốc chữa chứng mệt tim ở người cao tuổi:
- Chuẩn bị: Đương quy, long nhãn, mạch môn, ngưu tất mỗi thứ 12g, đảng sâm 40g
- Thực hiện: Các dược liệu đem đi sắc lấy nước uống, có thể gia thêm nhân sâm 4 – 8g nếu cơ thể bị suy nhược nặng.
Bài thuốc chữa tỳ vị bất hoà, trung khí suy nhược:
- Chuẩn bị: Đẳng sâm và đường
- Thực hiện: Dược liệu sắc lấy nước, sau đó cô đặc lại thành cao lỏng
Bài thuốc chữa chứng khí huyết hư suy:
- Chuẩn bị: Long nhãn, bạch truật, đường cát, đảng sâm, chích hoàng kỳ (gia giảm dược liệu theo chứng bệnh)
- Thực hiện: Sắc đặc lấy nước rồi cô thành cao, dùng uống mỗi ngày để cải thiện sức khỏe.
Bài thuốc chữa tiêu chảy, lỵ, thoát giang, khí hư:
- Chuẩn bị: Phục linh, nhục khấu tương, bạch truật, chích kỳ mỗi vị 6g, thăng ma (nướng mật) 2.4g, gừng tươi 3 lát, sơn dược (sao), đẳng sâm (sao rượu) mỗi vị 8g, chích cam thảo 2.8g.
- Thực hiện: Các dược liệu cho vào ấm cùng với 2 lít nước sắc trên lửa nhỏ. Đến khi cạn còn 700ml thì tắt bếp. Chia nước thuốc thành 3 lần và uống hết trong ngày.
Bài thuốc giúp tráng gân cơ, bồi bổ khí huyết, khai thanh tâm, thanh phế kim:
- Chuẩn bị: Đảng sâm 640g, quế viên nhục 160g, sa sâm 320g
- Thực hiện: Các dược liệu cho vào ấm cùng với lượng nước vừa đủ và sắc đặc, sau đó cô thành cao và dùng mỗi hàng ngày.
Bài thuốc chữa chứng thiếu máu do thiếu vi chất dinh dưỡng và sắt:
- Chuẩn bị: Thục địa 24g, kê huyết đằng 40g, bạch thược 12g, đảng sâm 16g, đương quy 20g
- Thực hiện: Các dược liệu đem sắc lấy nước uống. Mỗi ngày dùng 1 thang.
Bài thuốc giúp bổ khí kiện tỳ, hoá đờm lý khí dùng chữa rối loạn tiêu hoá kéo dài, viêm đại tràng mãn tính:
- Chuẩn bị: Sa nhân, liên nhục, cát cánh, ý dĩ nhân, sao biển đậu mỗi vị 40g, sơn dược, chích cam thảo, đảng sâm, bạch linh, bạch truật mỗi vị 80g
- Thực hiện: Đem tán bột mịn, mỗi lần dùng từ 8 – 12g uống cùng với nước sôi để nguội. Hoặc có thể sắc lấy nước uống.
Bài thuốc chữa rối loạn tiêu hoá, suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ:
- Chuẩn bị: Ý dĩ nhân sao, hoài sơn sao, đẳng sâm sao, bạch biển đậu sao mỗi vị 200g, sa nhân, nhục khấu, trần bì mỗi vị 30g, liên nhục (bỏ tâm sen), cốc nha mỗi thứ 100g
- Thực hiện: Trần bì, sa nhân, nhục đậu khấu đem đi sắc lấy nước. Các vị thuốc còn lại tán bột mịn, trộn với nước thuốc, thêm mật đường và làm thành cốm. Mỗi ngày cho trẻ ăn từ 1 – 2 muống cốm giúp kích thích tiêu hoá và tăng cân đều đặn.
Bài thuốc chữa suy dinh dưỡng ở trẻ, chậm lớn, ăn uống kém:
- Chuẩn bị: Bạch truật (sao vàng), phục linh (tẩm sữa) mỗi vị từ 8 – 12g, gừng nước 3 lát, đại táo 2 quả, liên tử (bỏ vỏ ruột sao thơm) 4 – 8g, thục địa (nướng thơm) 4 – 6g, đẳng sâm 8g, chích thảo (tẩm mật sao) 3g.
- Thực hiện: Các dược liệu đem sắc lấy nước, chia thành nhiều lần và cho trẻ uống trong ngày.
Bài thuốc chữa chứng chán ăn, mất ngủ, tim hồi hộp, cơ thể mệt mỏi, hay quên ở người lớn:
- Chuẩn bị: Đảng sâm, long nhãn nhục, bạch truật mỗi vị 12g, đại táo 2 – 3 quả, chích thảo 4g, sinh khương 3 lát, đương quy 8 – 12g, mộc hương 4g, hoàng kỳ, đẳng sâm, phục thần mỗi vị 12g, viễn chí 4 – 6g, toan táo nhân sao 12 – 20g
- Thực hiện: Các dược liệu đem sắc lấy nước uống. Mỗi ngày dùng 1 thang. Hoặc có thể tán bột mịn, trộn với mật làm thành hoàn, mỗi lần dùng 8 – 12g
Bài thuốc chữa bệnh ngoại cảm phong hàn thấp (sợ lạnh, sốt, đầu gáy cứng, không có mồ hôi,…)
- Chuẩn bị: Tiền hồ, sài hồ, phục linh, đẳng sâm mỗi vị 6 – 12g, độc hoạt, xuyên khung mỗi vị 4 – 8g, cam thảo 2 – 4g, khương hoạt, chỉ xác mỗi vị 4 – 6g, cát cánh 4 – 12g
- Thực hiện: Các dược liệu cho vào ấm cùng với 3 lát gừng tươi và 4g bạc hà sắc lấy nước uống. Hoặc có thể dùng các vị thuốc với lượng bằng nhau, tán bột làm hoàn, mỗi ngày uống 8g.
Bài thuốc chữa chứng sa nội tạng do tỳ hư hạ hãm:
- Chuẩn bị: Trần bì, thăng ma mỗi vị 4 – 6g, sài hồ 6 – 10g, hoàng kỳ 20g, đương quy, bạch truật mỗi vị 12g, đảng sâm 12 – 16g, chích thảo 4g.
- Thực hiện: Các dược liệu đem sắc lấy nước uống. Mỗi ngày dùng 1 thang
Bài thuốc chữa chứng lý thực nhiệt kèm khí huyết hư nhược:
- Chuẩn bị: Cam thảo 2 – 6g, đại táo 2 quả, sinh khương 3 lát, đương quy 8 – 16g, đại hoàng 8 – 12g, đẳng sâm 8 – 12g. mang tiêu 12 – 16g, chỉ thực 8 – 16g, cát cánh 4 – 8g, hậu phác 4 – 8g
- Thực hiện: Các vị thuốc đem sắc lấy nước uống. Mỗi ngày dùng 1 thang
Bài thuốc chữa viêm đại tràng mãn tính gây rối loạn tiêu hoá:
- Chuẩn bị: Ý dĩ, liên nhục, bạch biển mỗi vị 10 – 12g, sa nhân, cát cánh mỗi vị 6 – 8g, hoài sơn, chích thảo, bạch truật, đẳng sâm, bạch linh mỗi vị 12g
- Thực hiện: Các dược liệu đem sắc lấy nước uống, mỗi ngày uống 1 thang.
Bài thuốc chữa buồn nôn, đau vùng thượng vị, nôn mửa:
- Chuẩn bị: Bạch linh, hoàng liên (sao với nước gừng), đẳng sâm, hậu phác, chích chỉ thực, bạch truật (thổ sao) mỗi vị 8 – 12g, mạch nha khúc, bán hạ khúc mỗi vị 6 – 8g, can khương 4g
- Thực hiện: Các dược liệu đem tán bột, làm hoàn. Mỗi lần uống 8 – 12g cùng với nước sôi để nguội, dùng khi bụng đói.
Bài thuốc chữa suy nhược thần kinh thể tâm hỏa vượng:
- Chuẩn bị: Hoàng kỳ, liên tử, toan táo nhân, viễn chí, phục linh, phục thần, đẳng sâm mỗi vị 10g, trần bì 5g, cam thảo 4g
- Thực hiện: Các dược liệu đem sắc lấy nước uống. Mỗi ngày dùng 1 thang
Bài thuốc chữa chứng dương nuy ở nam, tảo tiết, vô sinh ở nữ do thận dương hư:
- Chuẩn bị: Đẳng sâm, phúc bồn tử, thần khúc, ba kích thiên, thỏ ty tử mỗi vị 12g, sơn dược 24g
- Thực hiện: Các vị thuốc đem tán bột mịn, luyện với mật làm thành hoàn. Mỗi lần dùng 12 uống, ngày uống 2 – 3 lần.
Sâm kỳ khiếm thực trư thận thang – Món ăn chữa chứng viêm thận có protein niệu:
- Chuẩn bị: Khiếm thực, hoàng kỳ mỗi vị 30g, đảng sâm 20g, cật lợn 1 quả
- Thực hiện: Bóc lớp màng bao bên ngoài cật lợn, rửa sạch. Cho các dược liệu vào túi vải sạch, cột chặt vào cho vào nồi cùng với cật lợn. Thêm nước vào, nấu nhừ, nêm gia vị vừa ăn và dùng khi còn nóng.
Cháo sâm đại kỳ táo chữa chứng khí hư phá nhiệt:
- Chuẩn bị: Đẳng sâm, sinh hoàng kỳ mỗi vị 30g, cam thảo 12g, đại táo 10 quả, gạo tẻ 100g
- Thực hiện: Các dược liệu sắc lấy nước, kế đến cho gạo tẻm đại táo vào nấu nhừ. Nêm gia vị vừa ăn và chia thành 2 phần ăn hết trong ngày.
Hải sâm xào đẳng sâm kỷ tử làm giảm suy nhược, liệt dương:
- Chuẩn bị: Hải sâm 200g, gừng tươi 10g, tỏi 5g, đảng sâm 12g, hành 15g, kỷ tử 12g
- Thực hiện: Hải sâm đem nhúng qua nước sôi, cắt khúc và rửa sạch. Xào tái cùng với hành, tiêu, ớt, gừng. Các vị thuốc sắc lấy nước rồi cho hải sâm vào om đến khi nước sệt lại. Nêm gia vị vừa ăn và dùng khi còn nóng.
Trà đẳng sâm tốt cho người bị thiếu máu, cơ thể suy nhược:
- Chuẩn bị: Đẳng sâm 15g, đại táo 20 quả
- Thực hiện: Đẳng sâm thái mỏng, đại táo xé nhỏ, sau đó cho tất cả vào bình hãm với nước sôi trong vòng 30 phút. Khi dùng nên uống trà và ăn táo, sâm để tăng hiệu quả.
Bài thuốc giúp làm dịu cơn hen, bổ phổi và giảm đờm:
- Chuẩn bị: A giao, tỳ bà (chích) mỗi vị 8g, thạch cao, mạch môn, tang diệp, đẳng sâm mỗi vị 12g, hạnh nhân, hồ ma nhân mỗi vị 6g, cam thảo 4g
- Thực hiện: Thach cao cho vào ấm sắc trước, a giao để riêng. Kế đến cho các vị thuốc còn lại vào sắc. Khi uống, cho a giao vào hoà và dùng khi còn nóng,
Cháo đẳng sâm ý dĩ phục sinh chữa sa hậu môn, trực tràng và tiêu chảy lâu ngày:
- Chuẩn bị: Đẳng sâm 20g, ý dĩ 16g, gạo tẻ 100g, phục linh 12g
- Thực hiện: Đảng sâm và phục linh đem sắc lấy nước, bỏ bã. Sau đó cho gạo tẻ và ý dĩ vào nấu cháo. Khi chín, nêm thêm đường hoặc muối vào và ăn khi còn nóng.
Bài thuốc chữa chứng cam tích ở trẻ nhỏ do giun:
- Chuẩn bị: Sơn tra, sử quân tử, mạch nha, thần khúc mỗi vị 10g, bạch truật (sao), phục linh, kê nội kim, đảng sâm mỗi vị 6g, chích cam thảo 3g, hồ hoàng liên 5g
- Thực hiện: Các dược liệu đem sắc với 800ml đến khi cạn còn 150ml thì tắt bếp. Chia nước thuốc thành 3 phần và uống hết trong ngày. Nên dùng khi bụng đói để đạt được kết quả tốt nhất.
Lưu ý – Kiêng kỵ khi dùng dược liệu đảng sâm
Đảng sâm là dược liệu quý, có dược tính đa dạng nên thường dùng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Bên cạnh đó, vị thuốc này còn mang lại tác dụng tốt trong bồi bổ sức khỏe, cải thiện miễn dịch.
Tuy nhiên, trước khi sử dụng vị thuốc đảng sâm, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Đảng sâm có tác dụng tương tự như nhân sâm nhưng dược tính yếu hơn, giá thành cũng rẻ hơn nhiều. Do đó, dược liệu này thường được dùng để thay thế cho nhân sâm trong một số bài thuốc bồi bổ khí với liều lượng gấp 2 – 3 lần.
- Dùng quá liều lượng khuyến cáo có thể gây rối loạn nhịp tim, khó chịu ở vùng tim. Tình trạng này có thể thuyên giảm sau khi ngưng dùng thuốc.
- Theo Đông y, không sử dụng dược liệu đẳng sâm và lê lô vì 2 vị thuốc này kỵ nhau.
- Không dùng dược liệu này với người có khí trệ, thực tà, hoả vượng
- Tránh dùng chung với củ cải, uống trà đặc trong thời gian áp dụng các bài thuốc, món ăn từ đảng sâm.
Đẳng sâm là vị thuốc quý trong Đông y, có thể thay thế nhân sâm trong một số trường hợp. Tuy nhiên, không nên lạm dụng dược liệu này vì có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ. Để đảm bảo hiệu quả điều trị tốt nhất, người bệnh cần tham vấn chuyên khoa để được hướng dẫn cụ thể trước khi dùng dược liệu này.
Có thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!